بازار دو طرفه چیست؟

بازار دوطرفه (Two-Sided Market)

بازار دوطرفه (به انگلیسی Two-Sided Market) به حالتی اطلاق می‌شود که هم خریداران و هم فروشندگان، با درخواست خرید (bid) یا پیشنهاد فروش (ask)، می‌توانند کالا یا خدمتی را با هم مبادله کنند.

وقتی چنین اتفاقی می‌تواند بیفتد که دو گروه کاربران با هم از طریق یک واسطه یا پلتفرم تعامل کنند و هر دو از مزایای این کار منتفع شوند. به بازار دوطرفه در انگلیسی عبارت‌های «two-way market» یا «two-sided network» هم گفته می‌شود.

بازار دوطرفه در انواع مختلفی از صنایع و شرکت‌ها وجود دارد. برای مثال این مسئله را می‌توان در رابطه بین بازارگردان‌ها (market-makers) و خریداران و فروشندگان سهام دید.

بازارگردان باید در هر اوراق یا سهامی که در آن بازارگردانی کرده و به عنوان واسطه ایفای نقش می‌کند، هم درخواست خرید و هم پیشنهاد فروش ثبت نموده و هر دو را هم‌زمان مدیریت کند.

این مفهوم در مقابل بازار یک‌طرفه (one-sided market) قرار می‌گیرد که در آن فقط درخواست خرید یا پیشنهاد فروش وجود دارد.

برای توضیح بیشتر و آشنایی کامل‌تر با بازار دوطرفه، با ادامه این مقاله همراه باشید.

مروری بر نکات مهم

• بازار دوطرفه بازاری است که هم‌زمان هم خریداران و هم فروشندگانی برای معامله یک دارایی، کالا یا خدمت در دسترس‌اند و وجود دارند.
• بیشتر صرافی‌های سهام (مثل بازار بورس نیویورک)، نمونه‌هایی از بازار دوطرفه هستند که شرکت‌کنندگان آن می‌توانند آزادانه به خرید یا فروش بپردازند.
• گاهی اوقات بازارگردان‌ها در بازار حاضر می‌شوند. آن‌ها به طور هم‌زمان درخواست‌های خرید و پیشنهادات فروش را در بازار ایجاد می‌کنند تا نقدشوندگی بازار دوطرفه را فراهم کنند.

بازارهای یک‌طرفه و دوطرفه

بازارهای دوطرفه بازارهایی هستند که شرکت‌کنندگان آن می‌توانند با استفاده از امکان فروش استقراضی (short)، از کاهش قیمت دارایی مربوطه نیز کسب سود کنند.

فروش استقراضی به این معناست که وقتی کسی پیش‌بینی کاهش قیمت را دارد، دارایی مورد نظر را در قیمت فعلی از کسی قرض می‌گیرد و آن را می‌فروشد. سپس وقتی قیمت کاهش پیدا کرد دوباره آن را می‌خرد و قرض‌اش را پس می‌دهد.

در مقابل چنین امکانی در بازارهای یک‌طرفه وجود ندارد. در چنین بازارهایی، افراد تنها می‌توانند از افزایش قیمت سود کنند؛ چرا که حتماً باید آن دارایی را از قبل خریده باشند. در این صورت اگر قیمت دارایی رو به کاهش باشد، دارنده تنها می‌تواند آن را بفروشد که جلوی ضرر خود را بگیرد.

بنابراین افراد در بازارهای دوطرفه از این مزیت برخوردارند که هم از روند صعودی بازار و هم از روند نزولی آن کسب سود کنند.

در حال حاضر، در بازار سهام ایران چنین امکانی وجود ندارد اما در ابزارهای مشتقه آتی کالا و اختیار معامله کالا و سهام، بازار دوطرفه داریم و در این بازارها می‌توانید از روند قیمتی صعودی یا نزولی، در صورت پیش‌بینی درست، سود کسب کنید.

درک بازارهای دوطرفه

بازار دوطرفه شامل خریداران و فروشندگان به صورت هم‌زمان است؛ یعنی شرکت‌کنندگان می‌توانند از سایر بازیگران بازار بخرند یا به آن‌ها بفروشند.

برای این کار گاهی از بازارگردان‌ها یا همان بازارسازها استفاده می‌شود تا در هر دو سمت بازار به طور هم‌زمان، ایجاد قیمت کنند.

بازار دوطرفه می‌تواند با ساده‌سازی و تسریع تراکنش‌ها و معاملات و همچنین کاهش هزینه مبادله برای طرف‌های مختلف آن، ایجاد ارزش کند. وقتی که یک بازار دوطرفه رشد می‌کند، پلتفرم‌های موفق هم توانایی این را می‌یابند که بیشتر پیشرفت کنند و خودشان را نشان دهند.

از طرف دیگر کاربران که می‌بینند بازار، پتانسیل رشد را دارد و در حال بزرگ‌تر شدن است، برای دسترسی به پلتفرم، حاضر به پرداخت قیمت بالاتری می‌شوند.

بازارهای دوطرفه نسبت به بازارهای یک‌طرفه سنتی که اغلب در کسب‌وکارهای تولیدمحور و خدمات‌محور یافت می‌شوند مزیت دارند؛ چرا که بازارهای یک‌طرفه با رشد بازار و جذب مشتری، کاهش سود و بازده را تجربه خواهند کرد.

بازار دوطرفه اغلب با رابطه‌ای که کاربران با پلتفرم بازار دارند تعریف می‌شود. این رابطه به طور خاص در مسئله قیمت‌گذاری دیده می‌شود. افرادی که روی کار پلتفرم نظارت می‌کنند، باید تعادل را بین دو طرف شبکه برقرار نمایند.

نکته قابل توجه در این مورد این است که ایجاد هر گونه تغییری در یک سمت بازار دو طرفه چیست؟ بازار، قیمت‌گذاری طرف دیگر را هم دست‌خوش تغییر می‌کند؛ به این مسئله، «اثر تشک آبی یا waterbed effect» گفته می‌شود.

این اصطلاح در واژه‌نامه جامع بورسینس منتشر شده است.سایر اصطلاحات و واژه‌های اقتصادی و مالی را ببینید .

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

بازار دوطرفه چیست و مزایای آن کدامند؟

بازار دو طرفه به بازاری گفته می‌شود که سهامداران آن زمانی که انتظار اصلاح یا افت قیمتی یک سهم را دارند می‌توانند فروش استقراضی انجام دهند؛ یعنی بدون اینکه سهمی داشته باشند می‌توانند آن را به فروش برسانند و متعهد شوند که در زمانی مشخص در آینده سهم آن شرکت را خریده و به قرارداد عمل کنند. به عنوان مثال: فرض کنید قیمت یک خودرو ۲۰۰ میلیون تومان است و شما پیش‌بینی می‌کنید قیمت این خودرو در آینده کاهش خواهد یافت و به ۶۰ میلیون تومان خواهد رسید. در شرایط عادی شما امکان کسب سود از این پیش‌بینی نخواهید داشت؛ اما در قالب فروش استقراضی و بازار دوطرفه می‌توانید این خودرو را بدون اینکه ابتدا آن را بخرید طبق قراردادی آن به فروش برسانید و متعهد شوید که در آینده خودرو را تحویل دهید. حال اگر قیمت خودرو نزولی شود و به ۶۰ میلیون تومان برسد شما می‌توانید با خرید خودرو در بازار به قیمت ۶۰ میلیون تومان و تحویل آن طبق قرارداد، مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان از خریدار دریافت کنید و ۷۰% بازدهی کسب کنید. علاوه بر کسب بازدهی مزایای دیگری نیز برای بازارهای دوطرفه می‌توان برشمرد. در واقع در بازارها یا بورس‌های جهانی، یک ابزار یا روش سرمایه‌گذاری تحت عنوان فروش استقراضی (Short Selling) وجود دارد که می‌توان از نزول قیمت سهام سود کرد. حال این حالت را با بازار یک طرفه مقایسه کنید:

فرض کنید شما سهام شرکت فولاد را به قیمت ۲۰۰۸۰ تومان خریداری کرده باشید، حال اگر قیمت سهام افزایش پیدا کند شما هم به سود خواهید رسید و در صورت کاهش قیمت کمتر از مبلغ خریداری شده شما وارد زیان می‌شوید. پس در بازارهای یک طرفه شما باید سهام را ارزان بخرید و بعد گران بفروشید تا سود بدست آورید. اما در بازار دو طرفه هم می توان از افزایش قیمت در هنگام خرید یک سهام هم هنگام کاهش قیمت در زمان فروش سهام، سود کسب کنید. فعالان قدیمی بورس که دوران رکود بازار را چشیده اند، بیشتر می توانند به مزایای بازار دو طرفه واقف باشند.

بازار یک طرفه و معایب آن

بازار یک طرفه بازاری‌ست که فعالان آن بازار تنها در زمان رشد قیمت‌ها امکان کسب بازده از آن بازار دارند و در ریزش قیمت‌ها در بهترین حالت ممکن می‌توانند به موقع شناسایی سود کنند و متحمل زیان نشوند.

در بازارهای یک طرفه فعالان بازار با سختی‌ها و مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کنند. از جمله:

۱- زمان‌بر شدن دوران رکود بورس

در بازار یک طرفه مانند بورس ایران به دلیل فضای تورمی، سهامداران علاقه‌ای به فروش دارایی خود با زیان ندارند و حاضرند مدت‌ها سهام را نگهداری کنند تا سرانجام با افزایش قیمت سهام از زیان خارج شوند. این مسئله باعث می‌شود تا از لحاظ نموداری شیب رشد قیمت‌ها و اصلاح قیمت‌ها متفاوت باشد و همین مسئله کارایی برخی ابزار تحلیل تکنیکال را در بورس ایران به صفر می‌رساند.

۲- گذری شدن بازار سرمایه

بسیاری از افراد عادی جامعه در امواج صعودی بورس وارد این بازار ‌می‌شوند و در رشد بازار سود خوبی نصیبشان می‌شود. زمانی که بورس وارد فاز رکودی خود می‌شود این افراد که فرصتی برای کسب بازده از بورس در دوران رکود پیدا نمی‌کنند از بورس خارج شده و به سایر بازارها کوچ می‌کنند. حال اگر فرصتی در بازارنزولی برای کسب سود در بورس وجود داشته باشد احتمالاً مدت ماندگاری افراد در بورس و فعالیتشان دراین بازار از چند ماه به چندین سال خواهد رسید.

۳- ریسک نقدشوندگی

یکی دیگر از مصائب یک طرفه بودن بازار بورس بحث نقدشوندگی این بازار در دوران رکود است. سرمایه‌گذاران کلان و بزرگ در دوران رکود بورس به سختی می‌توانند کل سهام خود را نقد کرده و تغییر رویکرد سرمایه‌گذاری بدهند؛ به همین دلیل، یکی از عوامل اصلی که پول‌های درشت به سمت بورس وارد نمی‌شوند همین ترس از دوران رکود احتمالی است که قابلیت نقدشوندگی سرمایه‌ زیر سوال می‌رود.

۴- حباب در دوران رونق

دوران رونق بورس همواره با بازدهی‌‌های خوبی همراه بوده است. رشد نقدینگی در سطح جامعه و سرازیر شدن آن به سمت بازار بورس با توجه به عمق پایین این بازار منجر به رشدهای چند برابری درقیمت برخی سهام بازار می‌شود. بازار یک طرفه باعث می‌شود تا به تعادل رسیدن بازار به تاخیر افتاده و برخی سهام در بازاربورس دچار حباب‌های سنگین شود. در چنین شرایطی تحلیل نقشی کم‌رنگ‌تر به خود گرفته و سهام مختلف صرفاً بخاطر ورود نقدینگی رشد قیمتی را تجربه می‌کنند نه ارزش ذاتی. اما دغدغه بازار یک طرفه تنها به ایران نیست و ازدهه‌های گذشته کشورهای مختلف دنیا سعی در برطرف کردن این مسئله و حرکت به سمت بازارهای دوطرفه داشته‌اند؛ بطوری که در حال حاضر ایران از جمله معدود کشورهایی‌ست که بازار بورس آن یک طرفه است.

مزایای بازار دوطرفه

مزایای زیادی در قبال فراهم کردن بستر بازار دوطرفه نصیب بازار بورس و فعالان آن خواهد شد که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

1. امکان کسب بازدهی بازار دو طرفه چیست؟ در ریزش بازارها
2. پررنگ شدن نقش تحلیل در تصمیمات سرمایه‌گذاری
3. جلوگیری از ایجاد حباب در بازار بورس و سهام شرکت‌های مختلف
4. کارا شدن ابزار تحلیل تکنیکال و استفاده از ابزارهای کمکی که در دنیا استفاده می‌شود.
5. افزایش شدید نقدشوندگی در بورس

در حال حاضر، در بازار مشتقات شاهد بازار دوطرفه هستیم. بازار معاملات آتی بورس کالا و بازار اختیار سهام و کالا دو بازاری است که فرآیند دوطرفه سازی بازار کامل پیاده شده است اما به دلیل عمق کم این بازارها و عدم شناخت فعالان حوزه سرمایه‌گذاری، چندان مورد توجه قرار نگرفته‌اند. البته با با اتخاذ تصمیمات دقیق تر، پیروی از قوانین و استانداردهای مربوطه و ایجاد بسترهای آموزشی و فرهنگ‌سازی، بازار دو طرفه می‌تواند جایگاه خود را میان سهامداران پیدا کند.

فروش تعهدی چیست؟

با وجود تلاش‌های انجام شده برای ارتقا کارایی بورس ایران در مقایسه با بورس‌های جهانی، جای خالی برخی ابزارها به شدت احساس شده است. یکی از این ابزارها «دو طرفه بودن بازار» است. به این معنا که معامله‌گر بتواند از افت قیمت‌ سهام نیز سودآوری داشته باشد. بدین صورت که معامله‌گر با پیش‌بینی کاهش قیمت یک سهم آنرا به صورت استقراضی فروخته و سپس پس از کاهش قیمت مدنظر سهم را بازخرید کرده و از اختلاف قیمت آن سود می‌برد. در مدل استقراضی، رابطه میان فروشنده و مالک اوراق بهادار به شکل استقراض تعریف می‌شود. بدین صورت که فروشنده با قرض کردن اوراق بهادار از مالک و پرداخت بهره از پیش‌توافق شده، به فروش اوراق بهادار در بازار و پیاده‌سازی استراتژی معاملاتی خود اقدام می‌کند. البته با توجه به وجود اشکالات شرعی در این روش معاملاتی به دلیل پرداخت بهره مشخص، راهکار جایگزینی در قالب عقد وکالت تعریف شده است که بر اساس آن متقاضی به وکالت از مالک اوراق بهادار را فروخته و باید در زمانی مشخص به درخواست مالک یا تشخیص خود اوراق بهادار فروخته شده را بازخرید کند.

تبعات فروش تعهدی چیست؟

یکی از مهمترین مزایای فروش تعهدی افزایش تحلیل در بورس خواهد بود. در فروش تعهدی سرمایه‌گذار انتظار دارد قیمت یک سهم در یک بازه زمانی مشخص کاهش پیدا کند بنابراین با هدف کسب سود از این کاهش قیمت، به فروش سهم تحت مالکیت شخص دیگری اقدام کرده و با کاهش قیمت و بازخرید آن، از تفاوت قیمت فروش و بازخرید سود می‌کند. در واقع دوطرفه شدن بازار موجب ایجاد فضای تحلیل در بورس شده و مانع از افزایش حباب قیمتی در سهام می‌شود. این موضوع می‌تواند موجب کنترل هیجان کاذب در بورس شده و به رونق پایدار بورس کمک کند. ایجاد بازار دو طرفه در بورس همچنین می‌تواند منجر به افزایش نقدشوندگی و در نهایت کارایی بازار سهام شده و عرضه و تقاضا متعادل شود. همچنین به معامله‌گران حرفه‌ای بازار این امکان را می‌دهد تا از نتایج ارزیابی‌های خود در روندهای صعودی و نزولی بورس استفاده کنند و جایگاه تحلیل در بازار سهام ارتقا پیدا می‌کند. از سوی دیگر در زمان رکود یا ریزش‌های سنگین بورس اگر محدودیتی ایجاد نشود می‌تواند شدت سقوط قیمت‌ها را افزایش دهد و امکان دستکاری قیمت‌ها بیشتر می‌شود. به همین منظور باید نظارت کامل و کنترل‌های لازم از سوی نهاد ناظر و سازمان بورس صورت گیرد.

بازار دو طرفه در فارکس (Two-Sided Market) چیست؟

بازار دو طرفه چیست؟ بازار دو طرفه در فارکس یکی از عمده‌ترین دلایلی است که این بازار را برای همه جذاب کرده است. در واقع امروز به جز فارکس بسیاری از بازارهای سرمایه‌ای به شکل دو طرفه معامله می‌شوند؛ یعنی شما در این بازار هم از صعود قیمت‌ها و هم از افت قیمت‌ها سود می‌برید.

یکی از معایبی که به بازار بورس ایران وارد می‌دانند این است که این بازار دو طرفه چیست؟ بازار یک بازار یک طرفه است و تنها باید در صعود قیمت‌ها از آن سودآوری داشت. این موضوع باعث شده است که تمام سهامداران تنها در یک‌طرف بازار حضور داشته باشند و از ریزش قیمت‌ها بترسند. درحالی‌که در یک بازار دوطرفه مانند بازار دو طرفه در فارکس وقتی شما می‌توانید از سقوط قیمت‌ها هم کسب درآمد و سودآوری داشته باشید چرا آن را انجام ندهید؟ پس تنها در یک سمت بازار قرار نمی‌گیرد و در زمان سقوط بازار هم سود خودتان را از بازار خارج می‌کنید.

اما از آن جایی که بازارهای ایران یک طرفه است و عملاً ما بازار دو طرفه در اقتصاد خود نداریم. شاید کمی برای ما عجیب باشد که چگونه ممکن است یک بازار در زمان سقوط هم سودآور باشد. به معنی بهتر کلمه بازار دو طرفه فارکس چیست؟ ما در این مقاله قصد داریم به این سؤال پاسخ دهیم و بگوییم که بازار دو طرفه در فارکس چه سودآوری خوبی می‌تواند برای ما داشته باشد. با ما همراه باشید.

بازار دو طرفه فارکس چیست؟ (توضیحی بر بازار دو طرفه در فارکس)

برای درک بازار دو طرفه در فارکس بهتر است یک مثال بزنیم. شما می‌دانید که طلا قرار است افزایش قیمت خوبی داشته باشد. از این رو با خرید طلا و نگهداری از آن منتظر این موقعیت می‌شوید که طلا افزایش قیمت داشته باشد تا آن را در موقعیتی مناسب به فروش برسانید.(در ادامه مقاله کمیسیون در فارکس را هم بخوانید)

از این رو شما به خوبی در این بازار به صورت یک طرفه سود کسب کردید؛ اما در بازار دو طرفه شما می‌توانید از سقوط قیمت طلا هم سودآوری داشته باشید؛ یعنی از نمادهای بازار دو طرفه این است که شما بر اساس پیش‌بینی نزول قیمت دست به معامله می‌زنید. این معامله در واقع یک قرارداد فروش است. شما می‌دانید که قرار است قیمت طلا از ۱۰ دلار به ۵ دلار سقوط کند. از این رو قراردادی تعیین می‌کنید که طی آن شما متعهد می‌شوید که طلا به قیمت ده دلار را به خریدار بفروشد.

پس وقتی قیمت طلا به ۵ دلار رسید، شما عملاً ۵۰ درصد سود در این قرارداد فروش خود خواهید داشت. این روند را باعث ایجاد بازار یک طرفه و دو طرفه شده است. سود در هر دو طرف بازار (در سقوط و صعود) از نمادهای بازار دو طرفه محسوب می‌شود.(در ادامه مقاله لیست جفت ارزهای فارکس را هم مطالعه کنید)

بنابراین در بازار دو طرفه در فارکس هم شما می‌توانید از افزایش قیمت‌ها سود ببرید و هم از سقوط آن‌ها! از این رو این بازار برای همیشه می‌تواند برای شما سودآور باشد. به شرطی که بدانید دقیقه چه‌کار می‌کنید و قرار است از کجا به کجا برسید. شاید این سؤال برای شما ایجاد شود که در معاملات دو طرفه در فارکس یا هر بازار دیگر آیا کسی پیدا می‌شود که خریدار این گونه قراردادهای فروش باشد؟ طبق آموزش معاملات دو طرفه باید گفت که بله! چرا که همان‌گونه که فردی در اوج قیمت حاضر به خرید سهام می‌شود، در حالت سقوط بازار نیز حاضر به بستن قرارداد فروش می‌شود.

این بازار دو طرفه در فارکس را جذاب کرده است. البته نقدشوندگی بالا جفت ارزها در بازار دو طرفه در فارکس می‌تواند مزید بر علت شود و عملیات قرارداد فروش را سریع‌تر وراحت تر کند؛ اما این تمام داستان نیست. هنوز مسیر ادامه دارد. در ادامه می‌خواهیم معاملات دو طرفه در فارکس را بیشتر بشناسیم.

مزایا و معایب بازار یک طرفه و بازار دو طرفه چیست؟

به طور کلی می‌توان گفت که بازار دو طرفه در فارکس مزایای بسیار بیشتری نسبت به بازارهای یک طرفه دارد. برای درک این موضوع به معایب بازار یک طرفه دقت کنید:

۱- همان‌طور که در بالاتر گفتیم بازار بورس اگر بخواهد یک طرفه باشد، همه در یک سمت آن قرار می‌گیرند. از این رو در زمان‌هایی که کسی به عنوان خریدار در بازار حضور ندارد، همه چیز قفل می‌شود؛ زیرا خریدار می‌داند که قرار است قیمت پایین‌تر بیاید و برای همین موضوع حاضر به خرید سهم نیست. این باعث ایجاد کود در بازار می‌شود؛ اما در بازار دو طرفه در فارکس هر دو طرف می‌تواند سودآوری خود را داشته باشد که همین عامل باعث حرکت در بازار بورس می‌شود.

۲- بازارهای یک طرفه همیشه به عنوان یک بازار مقطعی مطرح می‌شوند؛ یعنی هیچ‌گاه پول در این بازارها به صورت دائمی وجود ندارد. تنها در مقطعی سرمایه‌ای وارد بازار می‌شود و بعد از سود این سرمایه از افزایش قیمت‌ها از بازار خارج می‌شود؛ اما در بازار دو طرفه در فارکس این اتفاق نمی‌افتد.

۳- همان‌طور که مشخص است وقتی بازاری مانند بازار دو طرفه در فارکس نباشد، ریسک نقدشوندگی افزایش پیدا می‌کند؛ زیرا در زمان سقوط بازار خریداری پیدا نمی‌شود و این باعث بلوکه شدن سرمایه سهامدار می‌شود.

۴- از طرفی دیگر یادتان باشد در بازار دو طرفه در فارکس یا سایر بازارهای دوطرفه هیچ‌گاه طرف فروشنده اجازه افزایش بیش‌ازاندازه قیمت‌ها را نمی‌دهد؛ زیرا می‌داند که در این صورت بازار دچار حباب می‌شود و سود بیشتری سمت خریدار اتفاق می‌افتد. از این رو عملاً یک نوع تعادل میان عرضه و تقاضا به وجود می‌آید.

شاید برای شما جالب باشد بدانید که در ایران نیز برخی از بازارهای سرمایه‌ای مانند بازار دو طرفه در فارکس، به شکل دو طرفه هستند. بازار آتی بورس کالا یکی از انواع این بازارها می‌باشند. البته به دلیل عمق کم بازار و اطلاعات کم سهامدار عملاً نشانه‌هایی از بازار دو طرفه در آن دیده نمی‌شود.

معاملات دو طرفه چیست ؟ (توضیح عملی)

به عنوان آموزش معاملات دو طرفه بهتر است مثالی عملی‌تر از بازار دو طرفه در فارکس بزنیم. فرض کنید شما می‌دانید که در بازار دو طرفه در فارکس یا سایر بازارها سهمی مانند اپل قرار است از ۹۰ دلار به ۶۰ دلار برسد. از این رو با کارگزار خود تماس می‌گیرید و درخواست قرض ۱۰۰ سهم اپل می‌کنید.

این سهم‌ها را شما نمی‌خرید بلکه آن‌ها را قرض می‌گیرد. از این رو هزینه‌ای برای آن‌ها پرداخت نمی‌کنید. شما این ۱۰۰ سهم را در قیمت ۹۰ دلار می‌فروشد و حساب شما به‌اندازه ۹ هزار دلار شارژ می‌شود؛ اما شما حق برداشت از این پول را نخواهید داشت. حال چند ماه گذشته است و قیمت اپل به ۶۰ دلار رسیده است. حال شما به خرید ۱۰۰ سهم اپل باید قرض خود را به کارگزاری پرداخت کنید. در این حالت شما ۶ هزار دلار هزینه می‌کنید در حالی که حساب آزاد شده شما ۹ هزار دلار خواهد بود. در این حالت شما از بازار دو طرفه در فارکس سود برده‌اید.

این مثال عملی از بازار دو طرفه در فارکس به عنوان آموزش بازار دوطرفه بورس می‌تواند محسوب شود. در واقع شما در بازار دو طرفه در فارکس کار خاصی انجام نمی‌دهید. تعدادی سهامی را که می‌دانید سقوط قیمتی خواهد داشت را قرض می‌گیرد و آن‌ها را در بازار می‌فروشید. هزینه فروش شما مادامی که سهم های بازار دو طرفه (همان سهم مذکور) را به حساب کارگزاری یا بروکر برنگردانید بلوکه خواهد ماند.

حال شما در زمان سقوط بازار هر وقت که احساس کردید بهترین زمان خرید می‌باشد به تعداد قرض خود سهام خریداری می‌کنید و با بازگشت آن به بروکر هزینه بلوکه شما آزاد می‌شود. در این نوع بازار دو طرفه در فارکس سود شما در سقوط بیشتر بازار است! البته باید تحلیل درستی از بازار وجود داشته باشد و البته آموزش بازار دوطرفه بورس می‌تواند شما را برای این نوع معاملات در بازار دو طرفه در فارکس آماده کند.

انتهای سخن از بازار دو طرفه در فارکس

به طور کلی می‌توان گفت که بازار دو طرفه در فارکس از خاص‌ترین و جذاب‌ترین بازارهایی است که هر انسان و سرمایه‌گذاری دوست دارد در آن حضور داشته باشد. در واقع در این بازار دو طرفه در فارکس هرچه قدر که تحلیل شما بیشتر و بهتر باشد سودآوری شما نیز بیشتر است. سهم های بازار دو طرفه اصولاً نقد شوندگی بسیار بالاتری دارند.

ازاین‌روست که بازار دو طرفه در فارکس کمتر دچار رکود و یا حباب می‌شود. اگر یادتان باشد بازار بورس ایران چند وقتی را درگیر حباب و چند وقتی را درگیر رکود بود، به خاطر این‌که مانند بازار دو طرفه در فارکس نیست و نمی‌تواند سهامداران را راضی به خرید سهم‌هایی کند که در حال سقوط هستند.

از این رو اگر می‌خواهید همیشه در سود باشید، بازار دو طرفه در فارکس را آموزش ببینید و وارد آن شوید. شما می‌توانید موفق شوید اگر خودتان بخواهید، بازار دو طرفه در فارکس منتظر شماست.

بازار دو طرفه چیست و بررسی جامع آن

اگر شما هم از دسته افرادی هستید که در طول زندگی خود تجارت و انجام معاملات را صرفا با روش مرسوم و سنتی آن انجام دادید، باید بدانید که هنوز مسائلی در بازارهای مالی نوین وجود دارد که ممکن است از آن آگاهی نداشته باشید. با پیشرفت بشر و حرکت به سمت صنعتی شدن بازارهای مالی همچون دیگر عوامل تاثیرگذار موجود در زندگی مردم با سرعت زیادی تکامل پیدا کرده و با جوانب دیگر مربوط همگام شده اند. برای رسیدن به این امر مهم مسلما نیاز بوده تا تغییرات اساسی در این عرصه به بازار دو طرفه چیست؟ وجود بیاید. شاید اصل و قاعده تجارت تفاوت چندانی نکرده باشد ولی ابزارهایی که شما در اختیار دارید و می توانید از آن ها در بازارهای مالی استفاده کنید به نوعی دگرگون شده و تغییرات اساسی در آن شکل گرفته است. این را همه می دانیم تجارت و یا به زبان ساده تر، خرید و فروش همیشه یک اصل میانی داشته است. این اصل نشان دهنده این بوده است که شما به عنوان خریدار با پرداخت یک سرمایه که متعلق به شماست و ارزش متناسب با چیزی که از فروشنده دریافت می کنید دارد، وارد تجارت می شوید. حال شما می توانید از فروشنده یک کالا و جنس دریافت کنید و یا یک نوع از خدمات. اگر به شما بگوییم که این قاعده در طول زمان دستخوش یک سری از تغییرات شده شاید تعجب کنید. و یا این مسئله که تا به الان شما صرفا از افزایش قیمت کالا و یا خدمات بوده که می توانستید سود کسب کنید. باید گفت که دیگر این موضوع حقیقت ندارد. برای درک بهتر این مسئله باید به شما بازار دو طرفه را معرفی کنیم که به نوعی در تجارت نوین شکل می گیرد. اگر شما هم کنجکاو و علاقه مند به این موضوع هستید، حتما با ما همراه باشید.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد بازارهای مالی مقاله معرفی انواع دستورات خرید و فروش در بازارهای جهانی و تفاوت آنها را مطالعه بفرمائید.

اگر شما هم در بازار های معاملاتی مشغول کسب درآمد هستید،با ما در این ویدیو همراه باشید و ۵ راز (پله) موفقیت مستمر در معامله گری بازار های مالی را بدانید و به کار بگیرید.

بازار دو طرفه چیست؟

اگر بخواهیم در ابتدا به صورت خلاصه یک تعریف از بازار دو طرفه داشته باشیم می توانیم بگوییم در حالتی که شما بتوانید با فروش استقراضی یک کالا و یا یک نوع سرمایه که انتظار افت ارزش آن را دارید، به سود برسید در واقع شما در یک بازار دو طرفه تجارت می کنید. شاید در ابتدا این مسئله برای شما نامفهوم و گنگ باشد ولی در ادامه کاملا آن را درک خواهید کرد. اینجا با یک مثال سعی می کنیم که یک تصویر واضح تر از بازار دو طرفه ترسیم کنیم. تصور کنید که ارزش فعلی یک خانه صد میلیون تومان است ولی شما به عنوان تحلیل گر انتظار دارید که در مدت نه چندان دور این قیمت افت پیدا کرده و به هفتاد میلیون تومان برسد. در اصل شما با اینکه از این موضوع مهم اطلاع دارید ولی صاحب این خانه و یا خانه ای مثل آن نیستید. در نگاه اول به نظر می رسد که شما نمی توانید از این موضوع کسب سود کنید زیرا که نه مالکیت آن را دارید و نه سرمایه ای برای خرید و فروش آن را در اختیار دارید. این جاست که بازار دو طرفه و فروش استقراضی به کمک شما می آید. در بازار دو طرفه شما قادر هستید که با عقد یک قرارداد این خانه را به فروش بگذارید و تعهد بدهید که در یک زمان مشخص این خانه را خریده و به طرف قرارداد تحویل می دهید. در این حالت شما می توانید بعد از افت قیمت و ارزش این خانه، آن را با قیمت هفتاد میلیون تومان خریداری کرده و بعد از تحویل دادن آن به طرف قرارداد مبلغ صد میلیون تومان دریافت کنید و از جانب این معامله یک سود سی درصدی به دست بیاورید. واضح است که انجام این معامله در بازار سنتی و مرسوم که می توانیم در اینجا به آن بازار یک طرفه بگوییم، غیرممکن است و شما به هیچ عنوان با این شرایط قادر نخواهید بود به سود برسید. هر چند که تحلیل درستی داشته باشید و پیش بینی شما به حقیقت بپیوندد. در واقع می توان گفت بازار دو طرفه این امکان را به شما می دهد که از نهایت توانایی و قدرت تحلیل خود برای رسیدن به سود استفاده کنید. در بازارهای مالی جهانی این نوع معامله که شما با استقراض و فروش یک سرمایه که در لحظه متعلق به شما نیست در نهایت به سود دست پیدا می کنید، ( Short sell ) نام دارد. در این حالت و در بازارهای بورسی شما می توانید از کاهش ارزش یک سهام به سود قابل توجهی دست پیدا کنید. همانند دیگر بازارهای مالی، معامله در بازار دو طرفه نیز صرفا به سود منتهی نشده و ممکن است شما در آن متحمل ضرر شوید. قبل از اینکه این موضوع را واشکافی کنیم، لازم است که کمی بیشتر راجع به بازار دو طرفه و پدیده ( Short selling ) صحبت کنیم و از جوانب مختلف آن را بررسی کرده و نقاط قوت آن را مرور کنیم.

بازار دوطرفه و فروش استقراضی

همانطور که اشاره کردیم این روزها فروش استقراضی و یا ( Short sell) پدیده ای رایج در بازارهای مالی و بورسی جهانی محسوب می شود و طیف گسترده ای از سرمایه گذاران و معامله گرها از آن استفاده می کنند. با اینکه شاید تا اینجا کاملا متوجه چگونگی کارکرد این موضوع شده باشید سعی می کنیم با یک مثال عملی که در بازارهای مالی و بورسی جهانی صورت می گیرد این موضوع را کاملا شفاف کنیم. فرض کنید که یک سرمایه گذار و معامله گر برآورد کرده است که ارزش سهام شرکت کوکاکولا که در حال حاضر هر سهم آن به صورت افراطی ارزش گذاری شده و قیمتی برابر با پانصد و چهل دلار برای هر سهم دارد در آینده نه چندان دور افت ارزش پیدا کرده و به قیمت سیصد دلار برای هر سهم می رسد. در اینجا سرمایه گذار برای خرید قرضی به بروکر و یا کارگذار مراجعه می کند (برای دانستن اینکه بروکر چیست؟ مقاله سواپ در فارکس چیست؟ بخش بروکر چیست را بخوانید) و تعداد ده سهم را از او دریافت می کند. سپس این معامله گر این تعداد سهام را با همین قیمت فعلی یعنی پانصد و چهل دلار به فروش گذاشته و می فروشد. بعد از اینکه این سهام به فروش رفت این سرمایه گذار منتظر می ماند تا ارزش آن کاهش پیدا کرده و به قیمت مدنظر او که در این مورد سیصد دلار است برسد. پس از اینکه این افت قیمت به وقوع پیوست این سرمایه گذار به خرید همان تعداد سهام یعنی ده سهم اقدام می کند و آن ها را با ارزش سیصد دلار برای هر سهم می خرد و با مراجعه به کارگذار یا بروکر این تعداد سهام را که از او قرض گرفته بود، به او باز می گرداند. در این مورد فرد مدنظر ما بدون صرف کردن هزینه و سرمایه خود موفق شده است فقط با تکیه بر تحلیل خود روی هر سهم دویست و چهل دلار و جمعا دو هزار و چهارصد دلار سود کند. حالا فرض کنید که این پیش بینی به واقعیت نپیوندد و به جای افت قیمت ارزش این سهم افزایش پیدا کرده و به هفتصد دلار برسد. حالا سرمایه گذار باید با اینکه هر سهم را با قیمت پانصد و چهل دلار فروخته، هر سهم را هفتصد دلار خریداری کرده تا به کارگذار باز گرداند و متحمل یک ضرر هزار و ششصد دلاری شود. پس متوجه می شویم که ( Short selling) صرفا به سود ختم نشده و ممکن است شما به عنوان سرمایه گذار و معامله گر با ضرر رو به رو شوید. در نتیجه باید قبل از ورود به این روند آن را از تمام جوانب بررسی کرده و از درستی تحلیل خود تا میزان قابل قبولی اطمینان حاصل کنید.

برای تصمیم گیری بهتر و آگاهانه مقاله نکات طلایی مدیریت ریسک و سرمایه گذاری را پیشنهاد میکنیم.

مزایای بازار دو طرفه

همانطور که اشاره کردیم این امکان که شما می توانید با افت ارزش سهام به سود برسید یکی از مزایای بازارهای دو طرفه محسوب می شود که کاملا محسوس است. زیرا که اگر کسب سود صرفا به افزایش قیمت و ارزش آن ها محدود باشد، شما به عنوان معامله گر تقریبا نیمی از توان خود برای رسیدن به سود را از دست می دهید چرا که همه می دانیم روند بازار همیشه افزایشی نبوده و در خیلی از بازه های زمانی ما با یک روند نزولی مواجه هستیم. ولی لازم به ذکر است که مزایای بازار دو طرفه فقط به این مورد محدود نشده و شاخه های دیگری نیز دارد. یکی از این موارد جلوگیری از به وجود آمدن حباب قیمتی در بازارهای مالی هست. زیرا که در بازارهای یک طرفه به دلیل میل سرمایه گذاران و حتی کارگذاران به وجود روند افزایشی که اصولا برای آن ها سود و افزایش نقدینگی را به همراه دارد موجب می شود که گاها سهم های مختلف به صورت کاذب افزایش ارزش پیدا کنند و اختلاف ارزش آن نسبت به ارزش واقعی این سهم ها زیاد شود و در نهایت میلی برای از بین رفتن این حباب و برگشتن قیمت در بازار وجود نداشته باشد. این روند اصولا تا جایی ادامه پیدا می کند که سرمایه گذاران ممکن است با ضررهای سرسام آور رو به رو شوند. در این مواقع وجود بازار دو طرفه کمک می کند این روند ادامه پیدا نکند. زیرا که عموم سرمایه گذاران می توانند از روند نزولی نیز به سود دست پیدا کنند.

از دیگر مزایای این پدیده می توانیم به افزایش اهمیت و نقش تحلیل در بازارهای مالی اشاره کنیم. در بازار دو طرفه تحلیل در تصمیم گیری سرمایه گذاران اهمیت دو چندانی پیدا می کند. این امر مهم باعث می شود که سرمایه گذاران و معامله گران تصمیمات خود را با دقت بیشتری بگیرند و در نتیجه ما با یک بازار تخصصی تر رو به رو هستیم که نوسانات روزانه آن در طولانی مدت به واقعیت نزدیک تر بوده و افراد می توانند بسته به میزان دانش و تخصصی که در تحلیل و بررسی دارند به سود بیشتری دست پیدا کنند. در نهایت نیز می توانیم به افزایش نقد شوندگی سهام اشاره کنیم. همانطور که می دانیم به عنوان مثال در بورس ایران گاها بازار دو طرفه چیست؟ با بازه های زمانی مواجه می شویم که اکثر افراد امکان فروش سهم هایی که در اختیار دارند را ندارند. زیرا که اصطلاحا بازار در رکود به سر می برد. این امر باعث شده که تعداد زیادی از مردم و سرمایه گذاران، سرمایه خود را وارد بازار نکنند. زیرا ممکن است زمانی که آن ها به سرمایه خود نیاز دارند این امکان را نداشته باشند که آن را از بازار خارج کنند. تقریبا تمام این پدیده ناشی از این است که در این بازار افراد صرفا و فقط از افزایش قیمت و روند صعودی بازار است که می توانند سود کسب کنند و در مواقعی که این شرایط حاکم نباشد بازار وارد رکود شده و بعضا مدت زمان زیادی به طول می انجامد تا از آن خارج شود. به نظر تا اینجا متوجه شده اید که پدیده بازار دو طرفه تا چه میزانی می تواند تاثیر گذار بوده و بر روی افزایش کیفیت یک بازار مالی تاثیر مثبت بگذارد. باید اشاره کنیم که تمام مواردی که در اینجا به عنوان مزایای بازار دو طرفه برای شما مطرح کردیم می تواند عینا به عنوان نقاط ضعف بازارهای یک طرفه نیز محسوب شود. لازم است که فراموش نکنیم که حضور در بازار دو طرفه و استفاده از پدیده ( Short sell ) همانند اینکه می تواند به کسب سود منجر شود می تواند به ضرر نیز ختم شود. این قائده یک بخش جدا نشدنی از فعالیت در بازارهای مالی و تجارت به حساب آمده و نقش مهمی را در به تعادل رسیدن هر بستر مالی ایفا می کند. در نتیجه نباید از آن ترس داشت و باید توجه داشت که وظیفه ما به عنوان یک فعال در تجارت نوین ایجاب می کند که قبل از ورود به هر معامله و تجارتی از عواقب خوب و بد آن آگاهی کسب کرده و با چشم بسته به آن وارد نشویم. این امر موجب می شود که کیفیت بستر مالی که در آن فعال هستیم افزایش پیدا کرده و با تخصصی تر شدن آن اهمیت مسائلی مهمی همچون تحلیل و آگاهی نسبت به قوائد های تجاری حفظ شود. امیدواریم که بازارهای مالی داخلی همچون بازار بورس ایران با رشد و ایجاد ابزارهای مالی به روزی همچون بازار دو طرفه و فروش تعهدی و ( Short sell ) به سرمایه گذاران این فرصت را بدهند تا با حداکثر توان خود به فعالیت بپردازند. از اینکه تا اینجا همراه ما بودید سپاسگذاریم و برای شما سلامتی و روزهای پرسود را آرزومندیم.

بازار دوطرفه چیست

بازارها برای بقا نیازمند مشتریان و مخاطبان وفادار هستند و چنانچه منافع مشتریان یک بازار تامین نشود بی‌شک درصدد حذف آن از اهداف خود برخواهند آمد.

بازارهای مالی نیز از این قاعده مستثنی نیستند و اگر ابزار مناسب برای بهره‌گیری از ظرفیت یک بازار مالی در اختیار معامله‌گران قرار نگیرد، به دنبال خروج از آن خواهند بود.

به گزارش تین نیوز به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد، بازار سرمایه طی ماه‌های گذشته پس از رشدی سریع و حبابی، اصلاحی فرسایشی را تجربه کرد. در این شرایط ضعف زیرساخت‌ها و عدم توسعه نهادی و ابزاری این بازار بیش از هر زمان دیگر خود را نشان داد. در این میان تصمیماتی مقطعی بازار دو طرفه چیست؟ همچون تزریق پول، ایجاد دامنه نوسان نامتقارن، تغییر در زمان پیش‌گشایش، حذف نوسان‌گیری روزانه و مانند اینها، نتیجه‌ای جز دامن زدن به بحران سقوط بورس و تشدید خروج پول از بازار سرمایه در پی نداشت.

ضمن اینکه ابزارهای تحلیل از جمله تحلیل تکنیکال نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای قابل اتکا در بازارهای مالی در دوران صعود و نزول بورس رنگ باخت و بی‌اثر واقع شد.

در حالی که اجرای فروش استقراضی نه تنها در دوره ریزش بازار به آسانی و بدون صرف منابع می‌توانست رسیدن به تعادل و تغییر روند را در بازار رقم بزند، بلکه در دوران رشد سریع شاخص نیز می‌توانست از ایجاد حباب در بازار جلوگیری کند.

اما اینکه چرا فروش استقراضی یا همان ابزار ایجاد بازار دوطرفه که جذابیت دائمی را برای فعالان بازارهای مالی در سراسر دنیا به همراه دارد با وجود رفع موانع فقهی کنار گذاشته شده است؟

معامله‌گران؛ پای ثابت رفت و برگشت بازارها

بازارهای مالی در دنیا در صعود و نزول همواره هوای فعالان خود را دارند؛ به طوری که نه تنها در افزایش قیمت، بلکه در کاهش قیمت نیز به معامله‌گران سود می‌رسانند. به این صورت که در روند نزولی بدون اینکه سهمی در اختیار داشته باشند آن را به فروش می‌رسانند، اما متعهد می‌شوند در آینده آن سهم را خریداری کرده و به تعهد خود عمل کنند و از این طریق به میزان کاهش قیمت از معامله کسب سود می‌کنند.

اما این ابزار با وجود تجربه طولانی در بازارهای مالی دنیا به دلیل نقض قوانین بیع و عدم امکان فروش مالی که در اختیار متبایعین (طرفین قرارداد) نیست، از همان ابتدای مطرح شدن در سازمان بورس با مخالفت کمیته فقهی این سازمان مواجه شد و واحد تحقیق و توسعه سازمان را به صرافت راهکاری برای تامین نظر این کمیته انداخت.

بد و خوب فروش استقراضی

همایون دارابی، فعال بازار سرمایه درخصوص ابزار فروش استقراضی و اجرای آن در بازار سرمایه کشور گفت: معاملات استقراضی یکی از روش‌های معاملاتی است که در آن سرمایه‌گذار با امید به بهره‌مندی از روند کاهشی آتی بازار اقدام به قرض گرفتن و فروش دارایی کرده و پس از افت قیمت، مجددا دارایی را خریده و به قرض‌دهنده بازمی‌گرداند.

پس از تامین نظر کمیته فقهی سازمان بورس اجرای این ابزار و دیگر ابزارهای مشتقه در بازار سرمایه اجازه شرعی دریافت کرد و قابل اجرا شد.

وی درخصوص دلایل اجرایی نشدن این ابزار پس از تایید کمیته فقهی خاطرنشان کرد: مشکلات موجود در اجرای این ابزار در بورس کشور به چند دلیل کلی بازمی‌گردد؛ نخست اینکه همواره محدودیت‌ها و کمبودهای نرم‌افزاری چه در اجرای معاملات و چه در ثبت آنها در صورت‌های مالی فعالان حقیقی و حقوقی بازار وجود دارد.چراکه در حال حاضر این نرم‌افزارها تنها در اختیار یک شرکت خدمات کامپیوتری خارجی است و در دسترس همگان نیست.

این فعال بازار سرمایه وجود برخی محدودیت‌های داخلی را دلیل دیگر اجرا نشدن ابزار فروش استقراضی عنوان کرد و گفت: مشکل بزرگ‌تر عدم روان بودن معاملات در بورس تهران به دلیل وجود دامنه نوسان و حجم مبنا است که ریسک انجام این معاملات را تشدید می‌کند.

به عنوان مثال اگر فروشنده اوراق استقراضی بتواند هر لحظه دارایی خریداری‌شده و موقعیت آن را ببیند، باز هم ممکن است به دلیل تشکیل صف خرید و سفارش باز خود در پوزیشن فروش متحمل زیان شدید شود.

زیان نامحدود در کمین ناشران

دارابی معایب اجرای معاملات فروش استقراضی را محدود به این دو دلیل ندانست و اظهار کرد: مشکل سوم این است که در مورد معاملات آپشن سود ناشر این اوراق محدود ولی زیانش نامحدود است؛ مانند حالتی که در Short Squeeze‌ها (فشار پوزیشن استقراضی) دیده شد و زیان‌های چند میلیارد دلاری برای معامله‌گران محقق شد.

وی وجود چالش استفاده از ابزارهای مشتقه در بازارهای مالی را محدود به ایران ندانست و یادآور شد: در سطح بین‌الملل نیز استفاده از این ابزارها با چالش‌های جدی مواجه است. رفتار اخیر شورت اسکوئیزرها نشان داد افزایش استفاده از ابزارهای مشتقه به‌خصوص در سمت فروش می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

در پدیده‌هایی مثل حمله گروه‌های سهامداری پلت‌فرم شبکه اجتماعی، سرمایه‌گذاران فروشنده استقراضی در نمادهایی نظیر گیم استاپ با زیان‌های بسیاری مواجه شدند که نشان می‌دهد این ابزار در حالت‌های حدی استفاده می‌تواند حتی به آشفتگی بیشتر بازار منجر شود.

دارابی افزود: در همین حال در بحران ۲۰۰۸ نیز شدت بدبینی به بازار و فروش‌های استقراضی گسترده موجب ممنوعیت استفاده از این ابزار شد. لذا هر چند در حالت عادی دوطرفه شدن بازار، امکان خرید و فروش همزمان می‌تواند به مهار بیشتر ریسک منجر شود، اما در مواردی این ابزار می‌تواند به وضعیت‌های آشفته‌تر منجر شود.چراکه استفاده از این ابزارها نیازمند کنترل دقیق‌تر است.

وی با اشاره به زیان نزدیک به ۲۰میلیارد دلاری در گیم استاپ صندوق‌ها در آمریکا در پوزیشن فروش تصریح کرد: چنین زیانی در کشور ما قابل قبول نیست و حتی یک صدم این رقم نیز می‌تواند تمام دستگاه‌های نظارتی را در مورد یک نهاد مالی دولتی یا عمومی به واکنش وادار سازد. در ایران چون اکثر فعالان بزرگ بازار سرمایه دولتی هستند بازار دو طرفه چیست؟ اگر یک زیان بزرگ به ناشر وارد شود توجیه کردن دلایل آن بسیار دشوار است.

بازار دو طرفه؛ تنها راه پیش رو

اما مهدی سوری، تحلیلگر و مدرس بازار سرمایه با اشاره به نتایج مطلوب و تجربه‌های مثبت بازارهای مالی در دنیا در اجرای دوطرفه معاملات در بازارهای مالی گفت: ابزارهای استاندارد زیادی در بازارهای مالی دنیا هستند که هنوز در بازار ما مورد استفاده قرار نگرفته است. همین مساله سبب بروز فاصله در استاندارد بازار ما با بازارهای جهانی شده است.

وی در ارزیابی زمان ورود ابزاری همچون فروش استقراضی به گردونه معاملات در شرایط کنونی خاطرنشان کرد: نزدیک شدن بازار ما به بازارهای جهانی چه در دوران رونق و چه در دوران رکود اتفاقی مثبت است؛ چراکه ضعف نبود ابزارهای دو‌طرفه در بازار سرمایه ما همواره قابل لمس است.

سوری یادآور شد: در حال حاضر برخی اوراق اختیار خرید و اوراق اختیار فروش در بازار وجود دارد، اما به دلیل پایین بودن تنوع این اوراق عمق این بازار بسیار کم است. این در حالی است که به دلیل مدل قرارداد این نوع اوراق بسیاری از کارگزاری‌ها ریسک آن را نمی‌پذیرند و همین مساله سبب شده تا این نوع اوراق برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای جذاب نباشد و بازار آن نیز به دلیل عدم استقبال حرفه‌ای‌ها عمق پیدا نکند.

این کارشناس بازار سرمایه با مرور تلاش‌های صورت گرفته در سال‌های اخیر برای دو طرفه کردن بازار تصریح کرد: در حال حاضر اجازه اجرای فروش استقراضی با مدل استاندارد خود به دلایل ایرادات فقهی داده نشده است و اقدامات صورت گرفته برای اجرای این ابزار با مدل موجود در بازارهای جهانی متفاوت است. اما رویه مسلم این است که بازار ما نیز دیر یا زود ناچار به پذیرش ابزارهای استاندارد است.

وی اضافه کرد: حتی اگر با تغییرات فقهی و اجرای آن در قالب عقود اسلامی این ابزارها به کار گرفته شود، باز هم از عدم بهره‌گیری آنها به مراتب بهتر است و آسیب کمتری را متوجه بورس کشور می‌کند. ما در آینده چاره‌ای جز اجرای این روش‌ها نخواهیم داشت و تا زمانی که ابزارهای لازم در بازار سرمایه ما فعال نشود، رسیدن به تعادل و مسائلی همچون پوشش ریسک سهامداران مهجور باقی خواهد ماند.

آشنایی با معاملات دوطرفه

بازار دو طرفه به بازاری گفته می‌شود که سهامداران آن زمانی که انتظار اصلاح یا افت قیمتی یک سهم را دارند می‌توانند فروش استقراضی انجام دهند؛ یعنی بدون اینکه سهمی داشته باشند می‌توانند آن را به فروش برسانند و متعهد شوند که در زمانی مشخص در آینده سهم آن شرکت را خریده و به قرارداد عمل کنند. فرض کنید قیمت یک سهم ۲۰۰ تومان است و شما پیش‌بینی می‌کنید قیمت آن در آینده کاهش یافته و به ۶۰ تومان خواهد رسید.

در شرایط عادی شما امکان کسب سود از این پیش‌بینی نخواهید داشت؛ اما در قالب فروش استقراضی و بازار دوطرفه می‌توانید این سهم را بدون اینکه ابتدا آن را بخرید طبق قراردادی آن به فروش برسانید و متعهد شوید که در آینده سهام مذکور را تحویل دهید. حال اگر قیمت سهم نزولی شود و به ۶۰ تومان برسد شما می‌توانید با خرید آن در بازار به قیمت ۶۰ تومان و تحویل آن طبق قرارداد، مبلغ ۲۰۰ تومان از خریدار دریافت کنید و سود کسب کنید. علاوه بر کسب بازدهی مزایای دیگری نیز برای بازارهای دوطرفه می‌توان برشمرد.در واقع در بازارها یا بورس‌های جهانی، یک ابزار یا روش سرمایه‌گذاری تحت عنوان فروش استقراضی (Short Selling) وجود دارد که می‌توان از نزول قیمت سهام سود کرد.

حال این حالت را با بازار یک طرفه مقایسه کنید. فرض کنید شما سهام شرکت a را به قیمت ۲۰۰ تومان خریداری کرده باشید، حال اگر قیمت سهام افزایش پیدا کند شما هم به سود خواهید رسید و در صورت کاهش قیمت کمتر از مبلغ خریداری شده شما وارد زیان می‌شوید. پس در بازارهای یک طرفه شما باید سهام را ارزان بخرید و بعد گران بفروشید تا سود به‌دست آورید.

اما در بازار دوطرفه هم می‌توانید از افزایش قیمت در هنگام خرید یک سهام هم هنگام کاهش قیمت در زمان فروش سهام، سود کسب کنید. فعالان قدیمی بورس که دوران رکود بازار را چشیده‌اند، بیشتر می‌توانند به مزایای بازار دوطرفه واقف باشند.

از جمله معایب یک بازار یک‌طرفه می‌توان به زمان‌بر شدن دوران رکود، خروج سرمایه‌ها در فاز اصلاحی، کاهش محسوس نقدشوندگی و ایجاد حباب در دوره‌های رونق اشاره کرد. این در حالی است که در یک بازار دوطرفه می‌توان از مزایایی همچون امکان کسب بازدهی در ریزش بازارها، پررنگ شدن نقش تحلیل در تصمیمات سرمایه‌گذاری، جلوگیری از ایجاد حباب در بازار و سهام شرکت‌های مختلف، کارآ شدن ابزار تحلیل تکنیکال و استفاده از ابزارهای کمکی که در دنیا استفاده می‌شود و افزایش شدید نقدشوندگی در بورس بهره جست. در حال حاضر، در بازار مشتقات شاهد بازار دوطرفه هستیم. بازار معاملات آتی بورس کالا و بازار اختیار سهام و کالا دو بازاری است که فرآیند دوطرفه‌سازی بازار کامل پیاده شده است اما به دلیل عمق کم این بازارها و عدم شناخت فعالان حوزه سرمایه‌گذاری، چندان مورد توجه قرار نگرفته‌اند.