خروج عظیم نقدینگی از بورس

اگرچه بازار با ابهامات بزرگی دسته و پنجه نرم می‌کند اما P/E پائین در کنار ارزش بازاری زیر ارزش جایگزینی در بسیاری از شرکت‌ها نشان می‌دهد که عمده ریسک‌ها در دل قیمت‌ها هضم شده است.

خروج نقدینگی از بازارهای سرمایه‌گذاری به دلیل کاهش انتظارات تورمی

رییس اسبق سازمان بورس و اواق بهادار گفت: نقدینگی فقط در حال خروج از بازار سرمایه نیست، بلکه شاهد خروج سرمایه از دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری مانند طلا، ارز و خودرو هستیم که این امر ناشی از کاهش انتظارات تورمی بوده است.

به گزارش پیام فوری “علی صالح‌آبادی” امروز (چهارشنبه) در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا به عواملی که مربوط به بیرون از بازار سرمایه بوده اما باعث ایجاد روند صعودی شاخص بورس می‌شود اشاره کرد و افزود: اتخاذ برخی از تصمیمات در بیرون از بازار سرمایه مانند قیمت‌گذاری فولاد و دیگر کالاها، عوارض و ممنوعیت صادرات می تواند به شدت بر روند بازار سرمایه تاثیرگذار باشد؛ بنابراین باید در مورد کالاهایی مانند فولاد، خودرو و سنگ آهن که جزو محصولات شرکت‌های بورسی هستند تصمیماتی اتخاذ شود که در جهت حمایت از بازار سرمایه باشد.

صالح آبادی به عواملی که باعث رشد پرشتاب شاخص بورس در چند ماه نخست سال شده بود، اشاره کرد و گفت: یکی از عوامل رشد بازار در یک سال گذشته ناشی از ورود حجم بالای نقدینگی به سمت بازار بود، سرمایه‌گذاران بدون توجه به ارزنده بودن یا نبودن سهام اقدام به خرید سهام می‌کردند که همین امر باعث مثبت شدن همه سهم‌ها با یکدیگر در بازار شد.

رییس اسبق سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه اکنون دیگر ورود نقدینگی به بازار مانند گذشته نیست و حتی میزان خروج نقدینگی بیش از ورود نقدینگی شده است، اظهار داشت: یکی از دلایل اصلی کاهش شاخص بورس در چند ماه اخیر، خروج نقدینگی از این بازار بوده است، نقدینگی فقط در حال خروج از بازار سرمایه نیست بلکه شاهد خروج سرمایه از دیگر بازارهای سرمایه گذاری مانند طلا، ارز و خودرو هستیم که این امر ناشی از کاهش انتظارات تورمی بوده است.

وی با بیان اینکه بازار در حال حرکت به سمت تخصصی شدن است، خاطرنشان کرد: اکنون روند بازار سرمایه دیگر مانند گذشته نیست و سهامداران فقط به سمت سهام ارزنده می‌روند، در وضعیت فعلی دیگر فقط تحلیل در بازار جواب می‌دهد و افرادی که تجربه سرمایه‌گذاری در این بازار را ندارند فقط باید از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری سرمایه خود را وارد بازار کنند و به صورت مستقیم وارد این بازار نشوند.

انجام اقدامات تاثیرگذار در ایجاد روند صعودی سهام شرکت‌ها

صالح آبادی به اقدامات تاثیرگذار در بهبود روند معاملات بورس اشاره کرد و افزود: برای ایجاد روند معقول در معاملات بورس لازم بود تا اقدام‌هایی در دستور کار قرار گیرد که نخستین اقدام مربوط به درون بازار سرمایه و بقیه اقدامات وابسته به بیرون از بازار است.

رییس اسبق سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: سلسله اقداماتی که باید در درون بازار سرمایه صورت گیرد، شفافیت و اطلاع‌رسانی بیشتر در مورد شرکت‌ها است، در سال‌های گذشته شرکت‌ها اقدام به پیش‌بینی سود می‌کردند اما مدت‌ها اجرای آن حذف شده بود، بازار نیازمند اعلام پیش‌بینی سود است و این موضوع می‌تواند به شدت در بهبود روند بازار تاثیرگذار باشد.

وی با بیان اینکه نمی‌توان اعلام کرد که پیش‌بینی ارائه شده از سوی شرکت‌ها ١٠٠ درصد محقق می‌شود، خاطرنشان کرد: مدیران شرکت‌ها بهترین افرادی هستند که می‌توانند وضعیت آینده شرکت‌ها را مورد پیش‌بینی قرار دهند زیرا فردی که در حال اداره شرکت است بهتر می‌تواند نسبت به کارشناسان و افرادی که بیرون از شرکت‌ها حضور دارد نسبت به آینده شرکت اظهارنظر کند.

صالح آبادی اظهار داشت: مدیرانی که سود شرکت‌ها را برای سال آینده پیش‌بینی و به بازار اعلام می‌کنند به نوعی متعهد به پوشش سود می‌شوند تا به طور حتم به سود اعلام شده دست پیدا کنند.

رییس اسبق سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه پیش‌بینی سود شرکت‌ها به ایجاد شفافیت معاملات کمک خواهد بود، افزود: شرکت‌هایی که پیش‌بینی سود ندارند تلاش کمتری را نسبت به دیگر شرکت‌ها خواهند داشت و تعهدی نسبت به سوددهی سهام شرکت ندارند به همین دلیل ممکن است این شرکت‌ها سود کمتری را نسبت به شرکت‌هایی که متعهد به سود مشخصی شده‌اند به دست آورند.

وی خاطرنشان کرد: مسوولان به دنبال ایجاد رشد مصنوعی در بازار نیستند؛ بنابراین با پیش‌بینی سود می‌توان سهام شرکت‌های ارزنده را در بازار پیدا و نسبت به آنها سرمایه‌گذاری کرد، این موضوع باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران تصمیم‌گیری درستی را نسبت به سرمایه‌گذاری در این بازار داشته باشد.

فعال کردن مکانیزم سهام خزانه، اقدامی مثبت در بهبود وضعیت بازار

صالح‌آبادی با بیان اینکه فعال کردن مکانیزم سهام خزانه از جمله اقداماتی است که باعث بهبود روند معاملات بازار می شود، گفت: در قانون پیش‌بینی شده است که شرکت‌ها می‌توانند بخشی از سهام خود را در بازار خریداری کنند؛ با توجه به اینکه این اقدام می‌تواند با تاثیری مثبت در بازار همراه شود؛ بنابراین اجرای آن از سوی همه شرکت‌ها تاثیر مثبتی را در بازار می‌گذارد.

رییس اسبق سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به شرکت‌هایی که اکنون با موقعیت خوبی همراه هستند اما سهام آنها روند نزولی را در پیش گرفته است، افزود: در صورتی که سهام شرکت ارزنده باشد اما با قیمتی کمتر از قیمت واقعی در بازار در حال معامله باشد شرکت اجازه پیدا می‌کند تا سهام شرکت خود را خریداری و زمانی که به موقعیت مناسبی دست پیدا کرد دوباره اقدام به فروش سهام خود کند.

ادامه روند سینوسی در بورس / خروج نقدینگی عامل اصلی اُفت شاخص

با توجه به اینکه کمتر از یک ماه تا پایان سال باقی مانده به نظر نمی‌رسد با توجه به کمبود نقدینگی بازار بتواند به صورت مداوم روند رو به مثبت داشته باشد .

سید علی حسینی/ به گزارش خبرنگار بورس،بانک و بیمه خبرگزاری آنا، معمولا دوره‌های نزولی در بازار سرمایه بین ۱۸ تا ۲۰ ماه طول می‌کشد و در حال حاضر بازار در دوره نزول مطلق قرار دارد و عملاً نمی‌توان سهمی را برای سرمایه‌گذاری پیدا کرد اما پس از این دوره بازار به ثبات خواهد رسید و سهام با قیمت ارزنده در بورس عرضه خواهند شد.

فاصله طولانی شاخص بورس با روزهای اوج

به عقیده کارشناسان پیش بینی می‌شود حداقل در دو سال آینده شاخص بورس وارد دوره صعودی مطلق شود چرا که اتفاقات ساختاری از جمله برجام هنوز به نتیجه نهایی نرسیده و در چنین شرایطی ممکن است قیمت سهام گروه‌های خودرویی و لیزینگ افزایش یابد و یا موضوع دیگر قیمت نفت است که ممکن است در سه ماه آینده به قیمت‌های غیر قابل انتظار برسد این‌ موارد می‌توانند تاثیر بسزایی در رشد مطلق شاخص بورس بگذارند اما محقق شدن آنها تا حدودی غیر قابل باور در کوتاه مدت است.

در شرایط فعلی باید به بازار سهام زمان دهیم تا سود شرکت‌ها تجمیع شده و حاشیه سود عملیاتی که طی سال جاری کم شده، ظرف دو سال آینده بازیابی شود یعنی طی سال‌های آینده می‌توان انتظار داشت با بهبود شرایط بیرونی و درونی بازار شاهد رشد صعودی شاخص باشیم.

کمبود نقدینگی عامل اصلی اُفت شاخص

علاوه بر موضوعات بیرونی که بر روند نزولی شاخص طی چند ماه اخیر تأثیر گذاشته هیجانات سهامداران حقیقی طی ماه‌های اخیر نیز موجب خروج نقدینگی عظیمی از بازار سرمایه شده و همین امر موجب می‌شود تا شاخص رشد چندانی را تجربه نکند، اگر هم شاهد روند صعودی در بورس هستیم چندان این روند دوام نمی‌آورد در کنار این موضوع، سهامداران حقوقی می‌توانند کمک خوبی به شرایط بازار برای تزریق نقدینگی کنند تا در بلندمدت انتظار داشت شاخص به روزهای اوج خود بازگردد.

اصلاح دامنه نوسان در راستای کاهش رفتارهای هیجانی سهامداران

یکی دیگر از موضوعاتی که طی هفته های اخیر مسئولان سازمان بورس به آن پرداختند اصلاح دامنه نوسان بوده که معتقدند این امر موجب می‌شود تا رفتارهای هیجانی سهامداران به کمترین حد ممکن برسد.

به عقیده کارشناسان دامنه نوسان باید با افزایش معنادار همراه شود به خروج عظیم نقدینگی از بورس این معنی که محدودیت نوسان در حال حاضر به جای مثبت و منفی ۵ درصد به ۲۰ درصد افزایش پیدا کند و همچنین حجم مبنا باید یا کاهش یابد یا به طور کلی حذف شود که این اتفاق موجب می‌شود تا روند فعلی بازار حاکم اصلاح شود و تا حدودی هیجانات سهامداران کاهش یابد.

بیشتر بخوانید:

مجتبی کباری کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرگزاری آنا در خصوص پیش بینی آینده بازار سرمایه گفت: با توجه به شرایط پیش روی اقتصاد و سیاست کشور، پیش‌بینی روند معاملات بورس طی هفته های آتی و حتی سال آینده سخت خواهد بود و باید منتظر نتایج مذاکرات و بهبود شرایط اقتصادی کشور برای پیش‌بینی روند مثبت بازار سرمایه بود.

وی در ادامه افزود: مواردی چون مذاکرات سیاسی، کرونا، حذف ارز ترجیحی، تغییرات نرخ بهره بر عملکرد شاخص و صنایع موجود در بازار سرمایه به طور مستقیم تاثیر گذار هستند به همین دلیل طی شاهد نوسان منفی شاخص با توجه به ابهامات در شرایط سیاسی و اقتصادی کشور بودیم.

کارشناس بازار سرمایه در خصوص حذف دامنه نوسان از معاملات بازار بورس عنوان کرد: ایجاد دامنه نوسان از ابتدا در معاملات بازار سرمایه نگرش چندان صحیحی نبود و اثرات منفی بر شاخص گذاشت و هر زمانی هم این موضوع به صورت یکباره کنار گذاشته شود به بازار آسیب می‌زند و باید به مرور زمان با برنامه ریزی اقدامات موثر در این زمینه صورت گیرد تا شاهد ریزش بیش از حد شاخص بورس نباشیم.

جریان سازی در بورس کم عمق ما راحت است/ افزایش دامنه نوسان باعث خروج نقدینگی و مشکل نقدشوندگی در بلندمدت می شود/ صورت مسئله را پاک نکنیم!

مدیرعامل سرمایه‌گذاری اعتضاد غدیر گفت: زمانی که دامنه نوسان را باز و بدون محدوده قرار می دهیم یعنی برای بازار این فرصت را ایجاد می کنیم که در یک روز به ارزش ذاتی (به درست یا غلط) برسد. از طرفی معمولا در بازارهای مالی تلرانس قیمتی بسیار بالاست و به تعبیری این تلرانس بالا در کنار اینکه فرصت کسب بازدهی خوبی را ایجاد می کند، ریسک شدیدی را نیز به وجود می آورد.

گروه بورس پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد - زهرا فعله گری؛ بسیاری از کارشناسان بازار سهام معتقدند که برای پویایی بازار، سریع شدن اصلاح، حذف صف‌ و پررنگ‌تر شدن نقش تحلیل باید وضعیت فعلی دامنه نوسان تغییراتی داشته باشد و پس از آزمون و خطا در وضع قوانین متعدد در خروج عظیم نقدینگی از بورس راستای ایجاد ثبات، حال فرصت آن شده تا ساختار بورس اصطلاحا چکش‌کاری شود و یکی از این اقدامات می تواند افزایش دامنه نوسان باشد اما با نگاهی به کارکردهای دامنه نوسان و تبعاتی که بر سر راه متعادل شدن عرضه و تقاضا ایجاد می‌کند متوجه خواهیم شد که بازار سرمایه حالا پس از چندین سال با این سازوکار خو گرفته و به‌رغم اینکه مشکلات بسیاری را در جهت تشدید هیجان در معاملات نزولی یا صعودی به وجود می‌آورد، تغییر در آن دیگر کارکردهای بازار را دچار ایرادتی می کند؛ از این رو بسیاری از خبرگان بازارهای مالی معتقدند که تغییر دامنه نوسان به خودی خود نمی تواند کلید حل مشکلات باشد و اگر پیش از اجرای این اهم، زیرساخت‌های لازم همچون افزایش شفافیت اطلاعاتی را فراهم نکنیم تنها صورت مسئله را از بین برده‌ایم، از این رو این تغییر باعث افزایش ریسک سرمایه گذاری می شود. همچنین باید گفت که حجم معاملات و شناوری پایین در برخی سهام‌ بازار، این احتمال را به وجود می‌آورد که افزایش دامنه نوسان، سبب وقوع نوسانات قابل‌توجه و غیرمنطقی در بازار شود. در همین رابطه برای بررسی زوایای پنهان افزایش دامنه نوسان با حسین بوستانی مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری اعتضاد غدیر و کارشناس ارشد بازار سرمایه به گفت و گو پرداختیم که در ادامه می خوانید:

***افزایش دامنه نوسان می تواند منجر به شکل گیری جریانات اغواگر شود؟

بوستانی: دامنه نوسان در حدود ۲۳ سال در بازار سرمایه کشورمان اعمال شده که مقدار بازه و نسبت‌های آن در مقاطع مختلف تغییر یافته؛ به طور نمونه برای مدتی نامتقارن بود اما به هر ترتیب تاکنون برقرار مانده است.

عده ای بر این باورند که دامنه نوسان کارایی بازار را کاهش و نقدشوندگی را در شرایطی که صف ایجاد شده، کاهش می دهد و همچنین باعث تاخیر در رسیدن به قیمت‌های تعادلی می شود. هرچند که این انتقادات به بازار وارد بوده و بی شک پدیده صف نشینی مسئله‌ای نامطلوب است اما شرایط به نحوی بوده که ما ناچار به حفظ این ساختار بوده ایم.

به طور حتم شخص سیاست گذاری که اقدام به ایجاد دامنه نوسان در بازار ما کرده، از دانش مالی برخوردار بوده و نسبت به ایراداتی که به واسطه دامنه نوسان به وجود می‌آید، اشراف داشته اما به هر حال دلایل و محدودیت هایی باعث شده که این ساختار تاکنون حفظ بشود که مهمترین علت‌ آن نیز مربوط به ناکارایی بازار سهام می شود. متاسفانه کارایی بازار ما حتی در حد ضعیف نیز به اثبات نرسیده است.

از دیگر دلایل حفظ دامنه نوسان می توان به عمق بسیار اندک بازار سرمایه اشاره کرد. دو موضوع مذکور در کنار یکدیگر می تواند در تشدید و شکل گیری جریانات ناسالم و اغواگر در بازار ما نقش پررنگی را داشته باشد؛ از این رو موج های هیجانی که در بازار ایجاد می شود، می تواند آثار مخربی را ایجاد کند. بر همین اساس سیاستگذار گمان کرده که با اعمال دامنه نوسان می تواند تا حدی مانع از تاثیرگذاری جریانات ناسالم و یا آسیب های احتمالی به بازار شود.

برآیند این دو موضوع حاکی از آن بوده که سخن منتقدان دامنه نوسان صحیح بوده اما شرایط بازار سرمایه به نحوی است که شاید نتوانیم هر موضوعی را در حد استاندارد علمی آن و آنچه که در بورس‌های جهانی رقم می خورد، اجرایی کنیم. ما باید بر اساس شرایط خودمان تصمیم گیری و نسخه متناسب با حال خود را تجویز کنیم. معتقدم که اگر دامنه نوسان را برداریم با توجه به اینکه سایر ابزارهای جایگزین برای مدیریت شرایط خاص در بازار وجود ندارد و یا اینکه به بلوغ کافی نرسیده است، باید منتظر آسیب های جدی در کوتاه و بلند مدت در کلیت بازار باشیم.

این مسئله در کوتاه مدت باعث می شود که سهامداران خرد و سرمایه گذاران تازه وارد با ضرر مواجه و ارتباط آنها با بازار قطع بشود و در بلندمدت هم با کم آمدن نقدیندگی ناشی از خروج افراد زیان دیده از این بازار، کلیت بازار تحت الشعاع قرار می گیرد لذا اکنون که بازار شرایط ایده‌آلی دارد باید این موضوعات به طور دقیق‌تری بررسی بشود.

برای افزایش و یا حذف دامنه نوسان به طور حتم باید مسائلی همچون اجرای مرحله ای همراه با آموزش و فرهنگ سازی را مدنظر قرار داد. از طرفی مقوله فرهنگ سازی و آموزش نیز تنها به بازه یک الی ۶ ماه منتهی نمی شود و طبیعتا به زمان زیادی نیاز دارد؛ بنابراین باید توجه داشت که در اجرای این طرح متفکرانه تصمیم گیری شود و اقدامات هیجانی به طور حتم پشیمانی و آسیب‌های جدی را به وجود می آورد.

***چرا اکنون زمان مناسبی برای افزایش و حذف دامنه نوسان نیست؟ چه عاملی مانع از تبعیت از استانداردهای جهانی می شود؟

بوستانی: زمانی که دامنه نوسان را باز و بدون محدوده قرار می دهیم یعنی برای بازار این فرصت را ایجاد می کنیم که در یک روز به ارزش ذاتی (به درست یا غلط) برسد. از طرفی معمولا در بازارهای مالی تلرانس قیمتی بسیار بالاست و به تعبیری این تلورانس بالا در کنار اینکه فرصت کسب بازدهی خوبی را به وجود می‌آورد، ریسک شدیدی را نیز خلق می‌کند.

به عبارت دیگر اگر ابزارهای مدیریت ریسک، هج کردن، آپشن‌های مبتنی بر شاخص و سهم وغیره مطابق آنچه که در دنیا وجود دارد، در بازار ما فعال نباشد، تنها میزان نوسانات قیمت (fluctuation) را افزایش داده‌ایم که در واقع این به معنای همان افزایش ریسک است.

زمانی که نتوانید ریسک ها را مدیریت کنید، بعید است که سرمایه گذاری منجر به درآمد و سودآوری داشته باشید؛ حتی اگر به طور اتفاقی منفعتی نیز کسب شود باز هم کلیت بازدهی تعدیل شده به ریسک بازار (Risk/Reward) افزایش پیدا کرده و شرایط نا مطلوبی را به وجود می آورد.

***بسیاری از موافقان افزایش دامنه نوسان معتقدند که با این اقدام، نقدشوندگی بازار سهام افزایش پیدا می کند. آیا با این موضوع موافقید؟

بوستانی: بدیهیست که هر ساختاری در کنار مزایایی که دارد، معایبی را هم داشته باشد؛ از این رو طبیعی بوده که بازار سرمایه ما به دلیل دامنه نوسان در بعضی مقاطع با مشکل نقدشوندگی مواجه می شود اما در این میان این پرسش مطرح است که اگر دامنه نوسان حذف بشود آیا نسبت به اینکه بازار نقدشونده‌تر می شود، اطمینان وجود دارد؟ با توجه به میزان آسیبی که به واسطه افزایش ریسک بازار به سهامداران تازه وارد و حتی فعالان حرفه ای وارد می شود، آیا اطمینانی نسبت به اینکه بازار در بلندمدت نقدشونده باقی می ماند، وجود دارد؟

من فکر می کنم که بخاطر این ریسک و عدم دانش در بخش بزرگی از سرمایه گذاران بازار، اندک اندک با خروج منابع مواجه خواهیم شد. امکان حرفه‌ای شدن بازار وجود دارد اما این احتمال که خیل عظیمی از فعالان از این بازار دست بکشند، نیز وجود دارد؛ بعید نیست که بسیاری از سرمایه گذاران به این نتیجه برسند که "سرمایه گذاری در این بازار کار ما نیست". در واقع شاید مقوله حرفه ای شدن بازار محقق بشود اما قطعا خیل عظیمی از سرمایه گذاران به این نتیجه می رسند که تخصص کافی ندارند و باید از این بازار خارج بشوند. از طرفی فرهنگ سازی کافی در خصوص ورود افراد بی تجربه در سرمایه گذاری غیرمستقیم نیز نشده است؛ بنابراین گمان می کنم که در میان مدت با کسری نقدیندگی و منابع مواجه بشویم و این کمبود منابع به خودی خود می تواند نقدشوندگی بازار را نیز تحت تاثیر قرار بدهد؛ به طور کلی نمی توان با حذف دامنه نوسان منکر مشکلات زیرساختی شد.

***عمق اندک بازار سرمایه چه ارتباطی با طرح افزایش دامنه نوسان دارد؟

بوستانی: از آنجایی که بازار سرمایه کم عمق بوده، جریان سازی در آن راحت است و در چنین فضایی سیاست گذار سعی می کند با ابزار هایی مانع از تشدید این رفتارها بشود.

هرچند که در سال‌های گذشته تحولات قابل توجهی را در بازار سرمایه شاهد بودیم اما همچنان با بازاری کم عمق مواجه هستیم. به طور نمونه اکنون نمادهایی در بازار سهام وجود دارد که حجم معاملاتی روزانه آنها کمتر از ۳ الی ۵ میلیارد تومان است و حتی یک فرد حقیقی نیز می تواند در چنین نمادهایی جریان سازی کند و به همین واسطه از طریق منابعی (نه چندان زیادی) که تحت اختیار دارد، جریاناتی خلاف ارزش سهم و یا خلاف ارزش واقعی بازار به وجود بیاورد.

***چطور می توانیم کارایی بازار را افزایش بدهیم؟

بوستانی: افزایش کارایی بازار مربوط به بحث شفافیت مالی و کارایی اطلاعاتی می شود. اگر در بازاری قیمت‌ها وابسته به تمام اطلاعات موجود در سهم باشد، می توان آن بازار را کارا بدانیم و تا زمانی که اطلاعات منتشر بشود اما قدرت تحلیل و اعمالی در سهم دیده نشود، بازار همچنان غیرکاراست؛ بنابراین نیاز بوده پیش از هر اقدامی سازوکارهای اطالاعاتی و تحلیل اطلاعات را در بازار سرمایه را تقویت کنیم.

زمانی می توان گفت که بازار سهام به کارایی رسیده که حجم اطلاعات کافی باشد، اطلاعات به موقع منتشر بشود و تاخیر اطلاعاتی نیز وجود نداشته باشد و در آخر قدرت تحلیل و اثرگذاری اطلاعات به طور محسوس دیده بشود.

***چه راهکاری برای افزایش عمق بازار وجود دارد؟

بوستانی: عمق بازار به این معناست که در هر شرایطی، موقعیتی فراهم شود که در قیمت تعادلی هر حجمی که تمایل دارید را بتوانید بخرید و یا بفروشید اما در بازار گاهی به علت کاهش عرضه یا تقاضا صف های خرید وفروش به وجود می آید که این موضوع ناشی از نبود عمق کافی است.

در دنیا و بازارهای پیشرفته جهانی ابزارهای مختلفی برای افزایش عمق وجود دارد که مهمترین آن بازارگردان‌هایی است که با یک رویکرد اقتصادی نه دستوری و با اسپرد بین نقطه قیمت bid و ask (نقطه خرید و فروش) کسب انتفاع می کنند و از این سازوکار منتفع می شوند؛ انتفاع آنها به افزایش عمق بازار منجر می‌شود.

ساختار بازارگردان‌ها در داخل کشور با مدل های جهانی فاصله زیادی دارد. در بازارگردانی های داخلی حجم معاملات و عملکردشان در یک محدوده مشخص و در یک دامنه معین است و همین موضوع باعث شده تا اثرگذاری که در مدل های جهانی و تعاریف بین المللی وجود دارد، محقق نشود. در حال حاضر هیچ یک از بازارگردان‌های داخلی مطابق مدل های جهانی رفتار نمی کنند و هر زمان که این موارد محقق بشود می توانیم به تعمیق بازار نیز امیدوار باشیم.

همچنین ابزارهای دیگری که عمدتا ابزارهای مشتقه هستند در افزایش عمق بازارهای جهانی به کار گرفته می شود. با ابزارهای مشتقه این امکان فراهم می شود که سرمایه گذار با حالت های مختلف برای معامله یک سهم به بازار مالی ورود کند. این ابزارها بعضا در بازار سرمایه ما وجود دارد که با فرهنگ سازی در خصوص گسترش آن می توانیم انتظار افزایش عمق بازار را داشته باشیم.

رصد جریان پول در بورس

شاخص سهام در حالی روز سه‌شنبه در تداوم مسیر نزولی خود به ابرکانال ۴/ ۱ میلیون واحد عقب‌ نشست که رصد ترافیک پول‌های ورودی و خروجی به گردونه معاملات سهام نشان می‌دهد با وجود عقب‌نشینی حدود ۲۳ هزار میلیارد تومانی سرمایه‌گذاران خرد در ۳۶ روز کاری گذشته اما با توجه به ورود بیش از ۹۰ هزار میلیارد تومانی در چهار ماه نخست سال‌جاری، همچنان وزنه تغییر مالکیت به سمت حقیقی‌ها سنگین‌تر است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از دنیای اقتصاد؛ هرچند کنترل مقام ناظر با قوانین محدودکننده همچون حجم مبنا و دامنه نوسان مانع از خروج سریع نقدینگی از بازار سهام شد، اما سرمایه‌گذارانی هستند که در انتظار بازگشت مجدد رونق به تالار شیشه‌ای نشسته‌اند. در این مسیر دیروز همزمان با افت ۵/ ۱ درصدی شاخص، شاهد جابه‌جایی بیش از ۱۲۰۰ میلیارد تومان نقدینگی از سبد سهام حقیقی‌ها به پرتفوی بازیگران عمده بودیم. به نظر می‌رسد با اصلاح حدود ۲۸درصدی شاخص کل از سقف تاریخی خود (۱۹ مرداد) و افت بیش از ۷۰ درصدی قیمت برخی از سهام، مجددا فرصت‌هایی برای کسب سود ایجاد شده است.

هر چند آمار معاملات دوره نزولی شاخص کل بورس تهران حکایت از خروج پول حقیقی‌ها از گردونه معاملات سهام دارد اما همچنان وزنه خالص تغییر مالکیت از ابتدای سال تاکنون به سمت سرمایه‌گذاران خرد سنگینی می‌کند. در این میان برخی می‌پرسند چقدر پول از بازار سرمایه خارج شده است و این پول به کجا رفته است؟ چنین سوالی در نخستین مواجهه اگرچه ساده به نظر می‌رسد، یافتن جوابی مناسب و منطقی برای آن نیازمند کنکاشی جدی در آمار و ارقام ثبت شده طی ماه‌های اخیر است؛ کنکاشی که در نبود شفافیت کامل در مبادلات غیر رسمی ارز و طلا مشکل تر از آن است که باید باشد.

با این حال بررسی‌ها به وضوح نشان می‌دهد که بازار سرمایه در ۵ ماه نخست سال جاری اگرچه نتوانسته نقش اصلی خود در جهت دهی به نقدینگی و گسیل آن به سمت تولید و افزایش معقول حجم تامین مالی در مقایسه باز بازار پول عمل کند، با این حال در یک مساله کاملا موفق بوده است و آن هم گیر انداختن نقدینگی در روزهایی است که بیم رشد قابل توجه نقدینگی در کنار تورم ۲۲ درصدی تنها در ۶ ماه، می‌توانست بر سرعت گردش پول داغ شده در اقتصاد کشور بیفزاید و به راحتی تمامی بازارها را زیر و رو کند. البته باید توجه داشت بازار سهام در حالت طبیعی به دلیل جمع صفر ورود و خروج پول اثرات تورمی ندارد اما تلاش برای حمایت از بازار با تزریق نقدینگی از منابع دولت می‌تواند این مهم را خدشه‌دار کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد از ۹۰ هزار میلیارد تومانی که در طول ۴ ماه معاملاتی وارد بازار شده تنها حدود ۲۳ هزار میلیارد تومان آن در دو ماه گذشته موفق به خروج از این بازار شده است که خود این امر معلول قوانین محدودکننده‌ای نظیر حجم مبنا و محدودیت در نوسان روزانه است.

حقیقی‌ها ناگزیر از ماندن یا منتظر بازگشت رونق؟

روند نزولی بازار سهام همچنان ادامه دارد. روز گذشته نیز خروج نقدینگی حقیقی از بازار سرمایه تداوم یافت و سبب شد تا گروه‌هایی نظیر فلزات اساسی، شیمیایی و بانک‌ها به لطف حقوقی‌های قدرتمند خود بیشترین ارزش معاملات را به ثبت برسانند. از زمانی که افت قیمت‌ها در بورس و فرابورس آغاز شده تاکنون شاهد نوسان بسیاری در گروه‌های یاد شده بوده‌ایم، این در حالی است که به دلیل فقدان حمایت در بسیاری از نمادهای کوچک بازار طی دو ماه اخیر میانگین ارزش معاملات به‌طور تقریبی هر روز کاهش بیشتری داشته است. بررسی‌ها حکایت از آن دارد که در کمتر از دو ماه گذشته و از شروع واژگونی قیمت‌ها در تاریخ ۱۹ مردادماه تا کنون کاهش اقبال سهامداران خرد به سرمایه‌گذاری در بازار سهام سبب شده تا حجم قابل‌توجهی از نقدینگی حقیقی‌ها به نفع بازارهای موازی از بورس و فرابورس خارج شود. هرچند همچنان ۶۷ هزار میلیارد تومان پول حقیقی‌ها در گردونه معاملات باقی مانده که برخی به دلیل قوانین محدودکننده حبس شده و برخی نیز منتظر بازگشت مجدد رونق به معاملات سهام است.

نگاهی به تغییرات شاخص کل بورس تهران در ۶ ماه نخست سال جاری حکایت از آن دارد که کاهش نسبی حجم معاملات در بیشتر روزهای منتهی به ۱۹ مردادماه در حالی رخ داده که در طول این مدت به دلیل نبود عرضه و حجم بالای تقاضا شاهد کاهش شیب صعودی نماگر یاد شده بوده‌ایم. با این حال تغییر سمت و سوی قیمت‌ها از روز یاد شده به بعد شرایطی را پدید آورد که در آن به یک باره ورق برگشت و نبود عرضه جای خود را به فقر تقاضا داد. همین امر سبب شد تا در حدود دو ماه اخیر میانگین حجم معاملات به شدت کاهش یابد. بر این اساس شهریور در حالی خاتمه یافت که در طول ۲۰ روز معاملاتی این ماه میانگین حجم معاملات در هر روز ۷ میلیارد و ۴۲۹ میلیون سهم بود

این در حالی است که همین معیار برای ۲۲ روز معاملاتی مرداد و ۲۱ روز کاری در تیر به ترتیب ۹ میلیارد و ۵۵۶ میلیون سهم و ۹ میلیارد و ۷۶۸ میلیون سهم بوده است. مقایسه این ارقام با آمار به ثبت رسیده در بهار سال جاری به خوبی موید آن است که همزمان با افزایش تقاضای حقیقی‌ها در بازار سرمایه جریان معاملات از فعالان حقوقی بازار نظیر سهامداران عمده، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های فعال در این زمینه به سمت فعالان حقیقی بازار که عمدتا تازه وارد نیز بوده‌اند تغییر کرده است.

در حالی که به‌طور تقریبی کلیت معاملات تا قبل از شروع سال ۹۹ از سوی فعالان حقوقی بازار سرمایه قابل کنترل بود و همین امر بازار را در مقابل احتمال افت سنگین قیمت محافظت می‌کرد، میل به فروش سهام از سوی این نهادها در مواجه با افزایش قابل توجه قیمت و تلاش مسوولان بورسی همسو با منویات دولت درخصوص قفل نشدن جریان معاملات سبب شد تا از ابتدای سال تا میانه مرداد حجم عظیمی از سهام از فعالان حقوقی به حقیقی‌ها انتقال پیدا کند؛ عاملی که بدون شک در این روزهای بازار خود در قالب مسکوت ماندن صفوف فروش و نبود خریدار نشان داده است. در این میان اگرچه تلاش برای مهار کردن جریان فروش از سوی سازمان اندکی موثر بوده اما در بخش فروشندگان خرد بازار سهام توصیه‌ها تاکنون راه به جایی نبرده است. همان‌طور که در گزارش‌های پیشین به آن اشاره شد ساختار معیوب قوانین حاکم بر بازار به دلایلی نظیر دامنه نوسان و حجم مبنا به فرسایش عرضه در بازار منتج شده است. البته این گفته‌ها با توجه به سایه سنگین دولت در وضعیت فعلی بازار برای تمامی نمادها صادق نیست.

قفل نقدینگی با حجم مبنا

از زمانی که ریزش بازار شروع شده است تقریبا به موازات خشک شدن تقاضا در نمادهای کوچک شاهد حمایت از نمادهایی بودیم که وزن بالایی در جهت دهی به شاخص کل بورس تهران دارند. از روزهای پایانی پنجمین ماه سال و دقیقا چند روز پس از تغییر جهت بازار به سمت افول، برآیند تصمیمات مقامات بورس تهران و رایزنی‌ها با دولت به حمایت از نمادهای سنگین وزن بازار منجر شد. این امر سبب شد تا وضعیتی دوقطبی در میان صنایع سنگین بازار در مواجهه با نمادهای کوچکی از صنایع ساختمانی، سیمانی، غذایی و. شکل بگیرد. در حالی که نیمی از نمادهای بازار در محدوده حجم مبنا برای رسیدن به تعادل در عرضه و تقاضا تلاش دارند، حجم بالایی از سهام در نمادهایی نظیر فلزات اساسی، شیمیایی و بانکی تاکنون خریداری شده است. این حجم از خرید اگرچه در حدی نبوده که قادر به بازگرداندن نمادهای مربوطه به روند صعودی باشد، حداقل توانسته در حد بضاعت دامنه نوسان ۵درصدی نقدشوندگی در این نمادها را تامین کند. تمامی این مسائل سبب شده تا هم شاخص کل بورس و هم فرابورس در روزهای اخیر با آهنگی کندتر از آنچه که در روزهای ابتدایی ریزش بازار شاهد بودیم، با افت مواجه شوند.

تداوم عقب‌نشینی شاخص

روزهای نخست پاییز ۹۹ با برگ‌ریزان قیمت‌ها در بازار سهام همراه شده است. روز دوشنبه نیز شاخص کل بورس تهران پس از آنکه طی یک ریزش ۵۷ هزار واحدی به زیر حمایت روانی مفروض آمد، در روز گذشته ابرکانال یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحدی را نیز از دست داد و به سطح یک میلیون و ۴۹۲ هزار واحدی رسید. در این روز سهامی به ارزش ۱۲۴۲ میلیارد تومان از حقیقی‌ها به حقوقی‌ها واگذار شد.

تله جرات، زیر ذره بین حقیقت

روز گذشته قیمت هر دلار آمریکا تا لحظه نگارش این گزارش به ۲۹ هزار و ۴۲۰ تومان رسید. به نظر می‌رسد به رغم تبعیت دلار از مسائل متعددی نظیر ریسک‌های انتظاری و حجم نقدینگی یکی از دلایلی که توانسته تاکنون سنگر ۳۰ هزار تومانی این ارز را دست نیافتنی نگه دارد، حبس حجم قابل توجهی از نقدینگی سرمایه‌گذاران خرد است که تاکنون نتوانسته جریان پول داغ این گروه را به بازار ارز برساند. البته نمی‌توان این جریان را با قدرت استدلال کرد، چراکه سلیقه سرمایه‌گذاران متفاوت است و ممکن است پول‌های خروجی از تالار به جای حرکت به سمت بازارهای دیگر منتظر بازگشت مجدد رونق به سهام باشند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که از کل ۹۰ هزار میلیارد تومان وارد شده توسط سرمایه‌گذاران حقیقی از ۱۵ فروردین ماه سال جاری تا ۱۹ مرداد تنها ۲۳ هزار میلیارد تومان آن در دوره ۲۰ مردادماه تا روز گذشته خارج شده است. همین امر نشان می‌دهد اگرچه مقررات دست و پا گیر سازمان بورس در جهت تخصیص آزادانه قیمت‌ها به ضرر بازار سهام تمام شده حداقل به درد سفره کوچک شده مردم خورده است. در صورتی که این حجم از نقدینگی از بازار خارج می‌شد، معلوم نبود امروز قیمت دلار، طلا، مسکن و زمین در چه حدودی بود. البته نتیجه‌گیری فوق به این معنا نیست که وجود کارکردهای معیوب در بازار سرمایه به نفع مردم است، چرا که حداقل بخش مهمی از ریشه مشکلات در نظام معیوب تصمیم‌گیری نهفته است. این مساله در نبود ساختارهای مناسب در نهایت به بروز هیجانات یاد شده دامن زده است.

پیش‌بینی وضعیت بورس 10 مرداد 1401 / خشم فروشندگان

اگرچه بازار با ابهامات بزرگی دسته و پنجه نرم می‌کند اما P/E پائین در کنار ارزش بازاری زیر ارزش جایگزینی در بسیاری از شرکت‌ها نشان می‌دهد که عمده ریسک‌ها در دل قیمت‌ها هضم شده است.

1) پیش‌بینی بازار .

بورس24 : در شرایطی به مصاف معاملات سومین روز کاری هفته می‌رویم که بازار روز گذشته از همان دقایق نخست تحت تاثیر تحولات رخ داده در معاملات شنبه (قرار گرفتن قیمت آخرین معامله در سطوحی پائین‌تر از قیمت‌های پایانی، تداوم خروج نقدینگی و عدم واکنش به رشد کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی) با سیل عظیمی از فروشندگان و سرخ‌پوش شدن اکثر غریب به اتفاق نمادها آغاز به کار کرد و تقریبا با همین فرمان تا پایان ساعت معاملات به کار خود ادامه داد تا در یک روز تلخ دیگر، شاهد افت بیش از 17 هزار واحدی بازار و رسیدن شاخص به دره یک میلیون و 423 هزار واحدی باشیم. در این روز شاخص خروج عظیم نقدینگی از بورس هم‌وزن که نمای واقعی‌تری از کلیت بازار را نمایش می‌دهد، با افت سنگین 7 هزار واحدی کانال 380 هزار واحدی را از دست داد.

همانطور که طی روزهای اخیر هم اشاره شد، بازار حال و روز جالبی ندارد و تداوم خروج نقدینگی نشان می‌دهد که حتی بسیاری از فعالین قدیمی هم عطای بازار را به لقایش بخشیده‌اند. برخی از کارشناسان معتقدند بی‌توجهی بیش از اندازه دولت موجب شده تا انگیزه‌ای برای ورود نقدینگی به بورس باقی نماند. اگرچه بازار با ابهامات بزرگی دسته و پنجه نرم می‌کند اما P/E پائین در کنار ارزش بازاری زیر ارزش جایگزینی در بسیاری از شرکت‌ها نشان می‌دهد که عمده ریسک‌ها در دل قیمت‌ها هضم شده است. جالب اینکه حتی مقداری از ریسک ریزش بازارهای جهانی و رشد نرخ بهره هم کاسته شده اما مشکل اینجاست که بازار وارد بحران شده و تا زمانی که این بدبینی و بی‌اعتمادی از بین نرود، مشکل بی‌پولی و بحران بازار حل نخواهد شد. هیچگاه این نکته را فراموش نکنید که در رشد 200 درصدی بازار در 4 – 5 ماه نخست سال 99 بازارهای جهانی فرود سنگینی را تجربه کرده بودند. در آن زمان که قیمت عمده سهام بالاتر از قیمت‌های فعلی بود، نفت به سطوح 10 دلاری سقوط کرده بود اما در آن زمان فعل خواستن برای رشد بازار صرف شده بود . .

در بازار یک عدم تقارن بزرگ از نظر ترکیب سهامداران وجود دارد و عمده سهامداران بازار حقوقی‌ها هستند. در بازارهای مالی دنیا با توجه به خواستگاه و کمکی که بازارهای مالی در تامین مالی اقتصاد می‌نمایند و نیز بزرگترین کمک حال بازار پولی هستند، در مواقع پنیک و غیرعادی، سیاستگذار و دولت‌ها با تصویب بسته‌های مالی بسیار بزرگ، سعی در آرامش‌بخشی به بازارهای مالی دارند اما در ایران متوسط دولت خود را خوب گرفته و خبری از حمایت و تشخیص بحران نیست.

البته بطور قطع با ریزش‌های اخیر، به زودی صدای فعالین بازار به وزارتخانه‌ها خواهد رسید و نسخه تکراری حمایت از بازار (بخوانید حمایت از شاخص) تجویز خواهد شد و در همین راستا فضا کمی تلطیف خواهد شد اما تا زمانی که چاره‌ای برای این بحران نیاندیشند و یا به زبان ساده‌تر فعل خواستن صرف نگردد، فضای رونق به تالار شیشه‌ای باز نخواهد گشت. برای امروز احتمالا بازار بهتری را داشته باشیم. افزایش حجم و ارزش معاملات و جمع‌آوری بسیاری از سهام در منفی‌ها، عاملی برای یک نوسان و برگشت موقت خواهد بود.