راه‌های تنوع بخشی سهام

ریسک پرتفوی از طریق مجموع انحراف معیار بازده سبد سرمایه‌گذاری محاسبه می‌شود.

تنوع بخشی پرتفوی: دستورالعملی کاربردی برای تنوع بخشی

یکی از خطراتی که همواره سرمایه گذاران و فعالان بازار بورس را تهدید می‌کند، نوسانات قیمت سهام است. ازآنجایی‌که بسیاری از سرمایه گذاران بورسی نمی‌توانند نوسانات کوتاه‌مدت بازار سهام را پیش‌بینی و با استراتژی‌های سرمایه گذاری مختلف خطرات نوسان پذیری قیمت را کنترل کنند، همواره متخصصان پیشنهاد می‌کنند که سرمایه گذاران از تنوع بخشی پرتفوی خود به عنوان بهترین راه برای تسهیل این مسیر استفاده کنند. توصیه‌ای که احتمالاً آن را با عبارتی نظیر «همه تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد نگذارید» شنیده‌اید.

اما تنوع بخشی پرتفوی به زبان ساده چیست؟

تنوع بخشی سبد سهام یک تکنیک برای مدیریت ریسک است. برای استفاده از این تکنیک شما باید انواع مختلفی از ابزارهای سرمایه گذاری را در یک پرتفوی با هم ترکیب کنید تا تأثیری را که هر یک از این ابزارها بر عملکرد کل پرتفوی خواهد داشت به حداقل برسانید. احتمالاً می‌دانید که منظور از پرتفوی همان سبد سهام است و ابزارهای سرمایه گذاری نیز شامل سهام، صندوق های سرمایه گذاری، اوراق مشارکت، سپرده‌های بانکی، طلا و ارز می‌شود.

تنوع بخشی ریسک پرتفوی شما را کاهش می‌دهد. تحصیل‌کرده‌های مالی می‌توانند با فرمول‌های پیچیده‌ای به شما نشان دهند که تنوع بخشی چگونه می‌تواند ریسک سرمایه گذاری را کاهش دهد، اما ما آن را به سادگی با یک مثال به شما توضیح می‌دهیم:

فرض کنید شما در جزیره‌ای زندگی می‌کنید که در آن کل اقتصاد جزیره شامل دو شرکت می‌شود: شرکت اول چتر و شرکت دوم کرم ضد آفتاب تولید می‌کند. اگر شما کل سرمایه خود را در شرکتی که تولیدکننده چتر است، سرمایه گذاری کنید در طول فصول بارانی عملکرد فوق‌العاده‌ای خواهید داشت، امّا وقتی هوا آفتابی است عملکردتان ضعیف خواهد بود. برعکس این قضیه هم در شرکت تولیدکننده کرم ضد آفتاب اتفاق میفتد. چنانچه شما همه سرمایه خود را در این شرکت بگذارید، وقتی آفتاب باشد عملکرد بالاتری دارد، اما با بارش ابرها وضعتان چندان تعریفی نخواهد داشت. در هر دو حالت این احتمال وجود دارد که شما دوره‌ای بازده مثبت و دوره‌ای دیگر بازده منفی داشته باشید و عملکردتان مدام در نوسان باشد.

حال راه‌حل این اتفاق چیست؟ راه‌حل این است که یک پرتفوی تشکیل دهید و ۵۰ درصد از سرمایه خود را به شرکت اول و ۵۰ درصد دیگر را در شرکت دیگر سرمایه گذاری کنید. چون شما پرتفوی خود را تنوع بخشی کرده‌اید، به‌جای اینکه عملکردتان وابسته به آب‌وهوای بارانی یا آفتابی باشد، در طول سال عملکرد خوبی خواهید داشت.

سه دستورالعمل برای تنوع بخشی پرتفوی

سه دستورالعمل کلی وجود دارد که به شما کمک می‌کند تا مطمئن شوید پرتفوی خود را به درستی متنوع کرده‌اید:

1. در پرتفوی خود از چندین ابزار سرمایه گذاری مختلف استفاده کنید. مثلاً بخشی از سرمایه خود را به بازار سهام و صندوق های سرمایه گذاری، بخشی را در طلا و ارز، بخش دیگر را در سپرده‌های بانکی یا اوراق مشارکت اختصاص دهید. اگر پول زیادی دارید زمین و مسکن را هم فراموش نکنید.
2. در میان ابزارهای سرمایه گذاری موجود، سرمایه گذاری در سهام از گوناگونی بیشتری برخوردار است و شما با گزینه‌های مختلفی برای خرید روبه‌رو هستید؛ اما باید بدانید که در انتخاب خود فقط محدود به سهام شرکت‌های بزرگ و معروف بورسی نیستید. در حقیقت، کار عاقلانه این خواهد بود که سهامی را انتخاب کنید که دارای سطوح ریسک مختلفی باشند. با این کار چنانچه سهام یک شرکت زیان ده باشد، سهام سایر شرکت‌ها این زیان را پوشش می‌دهد و احتمالاً راه‌های تنوع بخشی سهام بازده مثبتی از سرمایه گذاری در بازار بورس به دست خواهید آورد.
3. چنانچه در بورس سرمایه گذاری می‌کنید سرمایه خود را در صنایع مختلف قرار دهید. این کار تأثیر ریسک های خاص یک صنعت را کاهش خواهد داد.

تنوع بخشی مهم‌ترین عنصری است که به شما کمک می‌کند تا هم‌زمان با حداقل کردن ریسکتان، به اهداف بلندمدت خود نیز دست پیدا کنید.

چه میزان تنوع بخشی مناسب است؟

در بحث تنوع بخشی نکته حائز اهمیت این است که تنوع بخشی مانند پوشش زرهی و ضدگلوله نیست که موجب شود شما از ضرر و زیان، جان سالم به در ببرید. باید توجه کنید که فرقی نمی‌کند پرتفوی شما چقدر متنوع شده است، سرمایه گذاری درهرحال همیشه همراه با ریسک است و تمام هدف ما از تنوع بخشی پرتفوی این است که در سطح مشخصی از ریسک، بیشترین بازده را به دست آوریم.

سؤال دیگری که معمولاً ذهن سرمایه گذاران را به خود مشغول می‌کند این است که باید چه تعداد سهام برای رسیدن به تنوع بخشی مطلوب خرید؟

در نظریه‌های علمی مطرح شده است که یک پرتفوی متنوع از چیزی حدود ۲۰ سهم شرکت‌های مختلف از صنایع گوناگون و اندازه‌های متفاوت تشکیل شده است؛ اما شاید مدیریت این تعداد شرکت برای ما کار دشوار و خسته‌کننده‌ای باشد. بسیاری از متخصصان معتقدند اضافه کردن حداقل ۵ سهم برای تشکیل یک پرتفوی متنوع ضروری است. همین‌طور انتخاب بیشتر از ۱۰ تا ۱۲ شرکت ممکن است سر شما را بیش‌ازحد شلوغ کند و بعد از مدتی به خوبی نتوانید همه این شرکت‌ها را موردبررسی دقیق قرار داده و در صورت نیاز پرتفوی خود را تعدیل کنید.

وارن بافت، محترم‌ترین چهره دنیای سرمایه گذاری می‌گوید: «سرمایه گذاری یعنی انتخاب سهام یک شرکت خوب در زمانی مناسب و نگه‌داشتن آن سهم تا هر وقتی‌که شرکت عملکرد خوبی دارد.» پس لازم است بعد از تشکیل پرتفوی، گه کاه آن را مورد بازبینی قرار دهید و سرمایه گذاری‌هایی که دیگر ارزش ماندن در پرتفوی شما را ندارند، با گزینه‌های بهتر جایگزین کنید.

(پایان درس دوم دوره آموزشی آشنایی با مفاهیم مالی)

اگر سؤال یا نظری دارید لطفاً در بخش نظرات مطرح کنید. همین‌طور با اشتراک‌گذاری این مقاله در شبکه‌های اجتماعی شما هم در توسعه دانش مالی و سرمایه گذاری شریک شوید.

اهمیت تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری؛ نحوه متنوع سازی پرتفوی

وقتی بازار در حال رشد باشد و وضع خوب پیش برود، اینطور به نظر می‌رسد که فروش سهام به قیمتی پایین‌تر از مبلغی که برای خرید آن پرداخت کرده‌ایم، غیرممکن است.

با این حال ما هیچوقت نمی‌توانیم مطمئن باشیم که در لحظه بعد بازار چگونه عمل خواهد کرد و چه اتفاقاتی رخ خواهد داد؛ به همین دلیل، هرگز نباید اهمیت متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذاری‌مان را در هر وضعی که بازار داشته باشد، فراموش کنیم.

برای دستیابی به استراتژی مناسبی که به کمک آن بتوانیم ضررهای احتمالی‌مان راه‌های تنوع بخشی سهام در بازار نزولی را کاهش داده و آن را متعادل‌تر کنیم، مهم‌ترین چیزی که باید به آن توجه کنیم این است که نباید همه تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد گذاشت.

این حرفی است که سرمایه‌گذاران و معامله‌گران دائماً تکرار می‌کنند. هسته اصلی کل ایده متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذاری هم دقیقاً در همین جمله ساده نهفته است.

با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید تا ضمن درک بیشتر اهمیت تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری، با 5 توصیه برای گرفتن تصمیمات هوشمندانه‌تر در این مورد آشنا شوید.

مروری بر نکات مهم

• به سرمایه‌گذاران توصیه می‌شود که هرگز همه تخم‌مرغ‌هایشان (سرمایه‌گذاری‌ها) را در یک سبد (یک سهم یا یک بازار) نگذارند. اصل ایده تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری هم در همین جمله است.
• برای تنوع بخشی به سبد سرمایه‌گذاری، به دنبال دارایی‌هایی باشید که با هم همبستگی کم یا منفی داشته باشند. در این صورت، وقتی قیمت یکی کاهش یابد، دیگری اثر آن را خنثی می‌کند.
• صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، راه‌های آسانی برای متنوع‌سازی پورتفوی سرمایه‌گذاری‌اند اما در عین حال لازم است که افراد از هزینه‌های پنهان و کارمزدهای معاملات آن‌ها مطلع باشد.

متنوع‌سازی چیست؟

متنوع‌سازی (diversification) شعار بسیاری از مشاوران مالی، مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاران حقیقی است.

متنوع‌سازی یک استراتژی مدیریتی است که سرمایه‌گذاری‌های مختلف را در یک سبد سرمایه‌گذاری با هم ترکیب می‌کند.

ایده پشت تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری این است که یک دسته مختلف از سرمایه‌گذاری‌ها، بازده بالاتری نصیب سرمایه‌گذار می‌کند. متنوع‌سازی همچنین این مزیت را به همراه دارد که با سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مختلف، ریسک کمتری متوجه سرمایه‌گذار می‌شود.

با تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری، ریسک کاهش می‌یابد.

5 راه برای تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری

تنوع بخشی مفهوم جدیدی نیست. ما راه‌های تنوع بخشی سهام از این امکان برخورداریم که عقب بنشینیم و واکنش بازارها را در زمان بحران‌هایی مثل ترکیدن حباب دات‌کام، بحران مالی 2008 و رکود دوره همه‌گیری کرونا ببینیم.

باید به یاد داشته باشیم که سرمایه‌گذاری یک نوع هنر است، نه یک جور واکنش غیرارادی. بنابراین زمان درست برای سرمایه‌گذاری با نظم و ترتیب و تنوع بخشی به سبد سرمایه‌گذاری، پیش از وقتی است که متنوع‌سازی پرتفوی به یک امر ضروری تبدیل شود.

تا زمانی که یک سرمایه‌گذار به بازار واکنش نشان دهد، 80 درصد خسارت و آسیب مورد نظر وارد شده است. در اینجا، بیش از جاهای دیگر، بهترین دفاع حمله است و ترکیب یک سبد سرمایه‌گذاری متنوع با یک افق سرمایه‌گذاری بیش از 5 ساله، می‌تواند کاری کند که از روزهای بد بازار جان سالم به در ببرید.

این 5 توصیه می‌توانند به شما در راستای تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری کمک کنند:

1. سرمایه‌تان را پخش کنید!

سرمایه‌گذاری در بازار سهام می‌تواند ایده بسیار خوبی باشد اما تمام پول‌تان را در یک سهم خاص یا حتی در یک صنعت سرمایه‌گذاری نکنید.

در چندین شرکت مختلفی که با آن‌ها آشنایی دارید سرمایه‌گذاری کنید و به نوعی، صندوق سرمایه‌گذاری خودتان را بسازید. حتی سعی کنید که این شرکت‌های مختلف را از صنایع مختلف انتخاب کنید.

توجه کنید که تنوع صرفاً از تعداد بالای سهامی که در آن‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اید بدست نمی‌آید. برای تنوع بخشی باید در سهام مختلفی سرمایه‌گذاری کنید که اگر یکی دچار ریزش شد، تا حد زیادی احتمال بدهید که دیگری دچار افت قیمت نمی‌شود. یعنی همان همبستگی کم یا منفی بین آن‌ها وجود داشته باشد.

نکته دیگر این است که سهام تنها دارایی مناسب برای سرمایه‌گذاری نیست. شما می‌توانید در دارایی‌های دیگری مثل طلا، ارز، مسکن و کامودیتی‌ها هم سرمایه‌گذاری کنید.

می‌توانید بخشی از سرمایه خود را به صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله اختصاص دهید و قسمتی را در قراردادهای آتی یا اختیار معامله کالا سرمایه‌گذاری کنید. حتی می‌توانید سبد سرمایه‌گذاری‌تان را از نظر جغرافیایی هم متنوع کنید. یعنی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در مناطق و کشورهای دیگر را هم در نظر بگیرید.

البته با توجه به اعمال تحریم‌های مختلف روی کشور ما، بسیاری از این فرصت‌ها برای ایرانیان قابل استفاده نیستند اما همچنان فرصت‌هایی از قبیل سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال و….. وجود دارند که می‌توانند ما را به بازارهای جهانی وصل کنند و ریسک‌های داخلی را کاهش دهند.

در عین حال مراقب باشید که در ایجاد تنوع و انتخاب فرصت‌های مختلف زیاده‌روی نکنید. نکته مهم درباره تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری این است که باید تا جایی پیش بروید که پرتفوی سرمایه‌گذاری‌تان همچنان برای شما قابل مدیریت باشد.

اگر در چند ده دارایی مختلف سرمایه‌گذاری کنید و زمان و منابع کافی برای بررسی و مدیریت آن‌ها را نداشته باشید، قطعاً هیچ فایده‌ای از این کار عایدتان نخواهد شد.

تعداد و گستره سرمایه‌گذاری‌های خود را تا جایی متنوع کنید که ریسک را به حداقل برسانید و در عین حال آن را تا جایی محدود کنید که وقت، منابع و دانش کافی برای مدیریت آن را داشته باشید.

2. صندوق‌های شاخص و درآمد ثابت را هم در نظر داشته باشید

می‌توانید صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی و صندوق‌های با درآمد ثابت را هم به سبد سرمایه‌گذاری خود اضافه کنید.

بازده سرمایه‌گذاری در بازار سهام در بلندمدت مثبت است و با سرمایه‌گذاری در صندوق‌هایی که شاخص خاصی مثل شاخص بورس ایران را دنبال می‌کنند، می‌توانید تنوع بلندمدت فوق‌العاده‌ای به سبد سرمایه‌گذاری‌تان ببخشید.

همچنین با سرمایه‌گذاری مبلغی از سرمایه‌تان در صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، می‌توانید سبد سرمایه‌گذاری‌تان را در برابر نوسان و نااطمینانی بازار پوشش دهید. این صندوق‌ها قسمت اعظم سرمایه خود را در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنند و سرمایه‌گذاری در آن‌ها با ریسک کم و بازده قابل اطمینان همراه است.

هزینه مدیریت و عملکرد این صندوق‌ها به دلیل نحوه اداره شدن‌شان، بسیار کم است و به همین علت، کارمزد پایینی دارند. بنابراین هزینه کمتری به سرمایه‌گذاران تحمیل می‌شود که یک مزیت دیگر این گزینه سرمایه‌گذاری است.

یکی از ایرادهایی که به طور بالقوه می‌تواند برای صندوق‌های شاخصی وجود داشته باشد، نحوه مدیریت غیرفعال آن‌هاست. مدیریت غیرفعال (passive) به این معناست که پرتفوی تعیین‌شده در زمان کم و به طور مستمر بازبینی نمی‌شود و تغییر نمی‌کند؛ بلکه تا بازه زمانی قابل توجهی ثابت است یا تنها تغییرات جزئی را تجربه می‌کند.

در مقابل، در مدیریت فعال (active)، سبد سرمایه‌گذاری دائماً مورد بازبینی قرار می‌گیرد و با وضعیت فعلی به‌روز می‌شود. مدیریت غیرفعال هزینه پایین‌تری دارد و در بلندمدت می‌تواند بازده مناسبی برای سرمایه‌گذار داشته باشد اما در عین حال، می‌تواند انتخاب بهینه‌ای برای بازارهای ناکارا نباشد.

3. سبد خود را به طور مستمر و در طول زمان بسازید

به صورت منظم به سرمایه‌گذاری خود اضافه کنید.

اگر برای مثال می‌خواهید 100 میلیون تومان سرمایه‌گذاری کنید، از روش متوسط هزینه دلاری (dollar-cost averaging) یا DCA استفاده کنید.

از این روش به منظور تعدیل قله‌ها و دره‌های ناشی از نوسانات بازار استفاده می‌شود. ایده پشت این استراتژی این است که کل مبلغ مورد نظر را به چند قسمت تقسیم کرده و به مرور، در هر زمان مقدار ثابتی از آن را سرمایه‌گذاری کنیم تا ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهیم.

با روش متوسط هزینه دلاری، پول خود را به طور منظم روی یک پرتفوی مشخص سرمایه‌گذاری می‌کنید. با استفاده از این استراتژی، وقتی قیمت‌ها پایین هستند سهام بیشتر و وقتی قیمت‌ها بالاست، سهام کمتری می‌خرید.

با استراتژی متوسط هزینه دلاری، پول خود را به قسمت‌های مساوی تقسیم کرده و به مرور سرمایه‌گذاری می‌کنید.

4. به موقع خارج شوید

خرید و نگهداری یک دارایی و استفاده از روش متوسط هزینه دلاری، استراتژی‌های بسیار خوبی هستند اما فکر نکنید که می‌توانید فرمان را به طور کلی رها کرده و به راه‌های تنوع بخشی سهام مقصد مورد نظرتان برسید.

در جریان سرمایه‌گذاری‌های خود بمانید و از هر گونه تغییر در وضعیت کلی بازار آگاه باشید. لازم است بدانید در شرکت‌هایی که در آن‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اید چه می‌گذرد و چه اتفاقاتی در جریان است.

با انجام این کارها قادر به تشخیص زمان درست برای جلوگیری از زیان و فروش دارایی خود خواهید بود و پس از آن می‌توانید به سراغ سرمایه‌گذاری بعدی‌تان بروید.

5. مراقب کارمزد و هزینه‌ها باشید

به کارمزدها و هزینه‌هایی که باید بابت هر سرمایه‌گذاری خود بپردازید توجه کنید.

بابت هر گزینه سرمایه‌گذاری که مورد نظرتان باشد، هزینه‌ها و کارمزدهایی وجود دارند که باید پرداخت شوند و این مبالغ می‌توانند بازده سرمایه‌گذاری‌تان را کاملاً دست‌خوش تغییر کنند.

ممکن است با در نظر گرفتن هزینه‌های یک فرصت سرمایه‌گذاری بفهمید که سود چندانی برایتان ندارد یا حتی دچار زیان می‌شوید.

بنابراین بسیار مهم است که از هزینه‌های هر تصمیم‌تان به‌خوبی آگاه باشید. البته در عین حال به این نکته توجه کنید که ارزان‌ترین انتخاب همیشه بهترین انتخاب نیست.

پاسخ به چند سوال درباره تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری

در این قسمت به طور خلاصه به چند سوال مهم درباره متنوع‌سازی پرتفوی پاسخ می‌دهیم:

چرا باید سبد سرمایه‌گذاری را متنوع کرد؟

تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند که اصطلاحاً همه تخم‌مرغ‌هایشان را در یک سبد نگذارند.

ایده این است که اگر یک سهم، صنعت یا دارایی دچار ریزش قیمت شد، ممکن است که بقیه رشد کنند. این مسئله خصوصاً در مواقعی درست است که آن سهام یا دارایی‌ها، همبستگی بالایی با یکدیگر ندارند.

از نظر ریاضی، تنوع‌بخشی می‌تواند بدون فدا کردن بازده مورد انتظار، کل ریسک پرتفوی را کاهش دهد.

آیا صندوق‌های شاخصی از تنوع خوبی برخوردارند؟

طبق تعریف، صندوق‌های شاخصی یا ETFها، یک شاخص و عملکرد آن را دنبال می‌کنند. بسته به این که آن شاخص کدام باشد، ممکن است که از بقیه تنوع بیشتری داشته باشد.

برای مثال در شاخص‌های مطرح جهانی، شاخص S&P 500 دارای بیش از 500 سهم است؛ در حالی که شاخص میانگین صنعتی داو جونز (Dow Jones Industrial Average) تنها دارای 30 سهم بوده و از تنوع کمتری برخوردار است.

حتی اگر شما در صندوقی سرمایه‌گذاری کرده باشید که شاخص S&P 500 را دنبال می‌کند، باز هم لزوماً سبد سرمایه‌گذاری متنوعی ندارید؛ چرا که برای تنوع بخشی به سبد سرمایه گذاری لازم است که بقیه کلاس‌های دارایی با همبستگی پایین از جمله اوراق قرضه، کامودیتی‌ها، املاک و سرمایه‌گذاری‌های جایگزین را هم در نظر داشته باشید.

آیا امکان دارد که راه‌های تنوع بخشی سهام در تنوع‌بخشی به پرتفوی زیاده‌روی کنیم؟

بله؛ اگر اضافه کردن یک سرمایه‌گذاری جدید باعث افزایش ریسک کل پرتفوی یا کاهش بازده مورد انتظار آن (بدون کاهش ریسک در نتیجه آن) شود، آن سرمایه‌گذاری، اهداف تنوع‌بخشی را برآورده نمی‌کند.

زیاده‌روی در تنوع‌بخشی وقتی اتفاق می‌افتد که در حال حاضر تعداد ایده‌آلی سهام در پرتفوی داشته باشیم یا بخواهیم دارایی‌هایی را به سبد سرمایه‌گذاری اضافه کنیم که همبستگی زیادی با هم دارند.

ریسک پرتفوی چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟

ریسک یک پرتفوی متنوع با مجموع انحراف معیار بازده‌های آن محاسبه می‌شود. هر چه انحراف معیار بزرگ‌تر باشد، ریسک مورد انتظار آن بیشتر است.

ریسک پرتفوی از طریق مجموع انحراف معیار بازده سبد سرمایه‌گذاری محاسبه می‌شود.

جمع‌بندی

سرمایه‌گذاری می‌تواند و باید سرگرم‌کننده و مفرح باشد. سرمایه‌گذاری می‌تواند آموزنده و رضایت‌بخش باشد.

با داشتن رویکرد منظم و استفاده از استراتژی‌های تنوع‌بخشی، خرید و نگهداری و متوسط هزینه دلاری می‌توانید حتی در بدترین و سخت‌ترین شرایط هم از سرمایه‌گذاری لذت ببرید و از آن رضایت داشته باشید.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

تنوع بخشی دارایی ها در سرمایه گذاری - قسمت 2

رویکردهای سرمایه‌گذاری به دو بخش رویکرد ایزوله و رویکرد سبدی تقسیم‌بندی می‌شوند.

- رویکرد ایزوله مقایسه یک بازار با خودش است و راه‌های تنوع بخشی سهام به چند روش، این مقایسه صورت می‌گیرد.
- رویکرد سبدی که ما با نام پرتفولیو نیز آن را می‌شناسیم، سرمایه‌گذاری در چند صنعت که هم‌بستگی صفر داشته باشند را راه بهتری برای سرمایه‌گذاری در بازار مالی می‌داند.

در قسمت اول مقاله به ایمنی در برابر اتفاقات ناگوار از مزایای سرمایه‌گذاری با رویکرد سبدی پرداختیم.

مورد دوم از مزایای سرمایه‌گذاری سبدی، کاهش ریسک می‌باشد. یکی از خطراتی که دارایی سرمایه‌گذاران و فعالان بازار بورس را تهدید می‌کند، نوسانات قیمت سهام است. بسیاری از سرمایه‌گذاران بورسی نمی‌توانند نوسانات کوتاه‌مدت بازار سهام را پیش‌بینی کنند و با استراتژی‌های سرمایه‌گذاری مختلف خطرات نوسان‌پذیری قیمت را کنترل نمایند. راز موفقیت در بازار سرمایه انتخاب یک رویکرد و حفظ نظام فکری است. کمبود برنامه جامع در بازار سرمایه برای معاملات در بسیاری از موارد مشاهده می‌شود؛ فقدان برنامه در معامله‌گری، تنها منجر به خرید و فروشی می‌شود که سود یا زیانی که سرمایه‌گذار از معاملات خود به دست می‌آورد را ناشی از خوش‌شانسی یا بدشانسی سرمایه‌گذار در نظر می‌گیرد.

یکی از عواملی که باعث برنامه دقیق در سرمایه‌گذاری می‌شود، توجه به ریسک و کاهش آن است. ریسک احتمال محقق نشدن پیش‌بینی‌هاست. یکی از کاربردهای کاهش ریسک، خرید تعداد معدودی سهم از هر صنعت می‌باشد. برای تشکیل یک سبد متنوع رویکردهای متفاوتی وجود دارد:

سبد مبتنی بر ارزش بازار: در این سبد، وزن سهام هر شرکت در سبد با توجه به ارزش بازار آن شرکت در مقایسه با دیگر سهم‌های سبد تعیین می‌شود.
سبد هم وزن: ساختار این سبد ساده است. چون وزن تمام سهم‌ها در سبد بدون توجه به اینکه ارزش بازار شرکت‌های مربوطه چقدر است با یکدیگر برابر هستند.

در مثال زیر برای یک سبد سرمایه‌گذاری، سهم‌هایی که با یکدیگر هم بستگی ندارند، انتخاب شده‌اند و می‌توانید چینش این راه‌های تنوع بخشی سهام سهام‌ را در تصویر زیر مشاهده ‌کنید:

این جدول سود ناشی از هر سهم را در چهار فصل سال به ما نشان داده است. سود بانک پارسیان در فصل اول %18_ است. اگر در سبد سهام ما تنها بانک پارسیان موجود بود، در پایان فصل اول دچار زیان می‌شدیم. به این نکته توجه کنید که چینش مناسب ملی مس ایران، سایپا و سرمایه‌گذاری پتروشیمی، در کنار بانک پارسیان باعث شد تا در فصل اول با وجود عملکرد منفی، 13% سود را داشته باشیم و با وجود پرتفولیو و تقسیم به 4 (از هر کدام از سودها ¼ خریده شده است)، سود به دست آمده برای هر سهم %3+ باشد.

میانگین بازده سالانه برای هر کدام از نمادها، محاسبه شده است و همان طور که مشاهده می‌کنید، این میانگین برای بانک پارسیان در یک سال 17% بوده است. میانگین بازده سالیانه برای پرتفولیو 17% درصد است، یعنی برای هر نماد که ¼ خریداری شده، در انتهای سال 17% سود به دست می‌آید. انحراف معیار به ما ریسک را نشان می‌دهد. بانک پارسیان در یک سال، 25% درصد انحراف معیار داشته است و به ترتیب انحراف معیار هر کدام از سهام را می‌توانیم در جدول مشاهده کنیم. انحراف معیار در پرتفولیو 15% می‌باشد؛ به این منظور که ریسک با پرتفولیو کاهش پیدا می‌کند.

از نظر علم آماری، انحراف معیار نشان‌دهنده میزان پراکندگی داده‌ها از یکدیگر است. با استفاده از فرمول زیر انحراف معیار را محاسبه می‌کنند:

r_i: هر بازده در کل مشاهدات (هر رقم در داده‌ها)
r_avg : میانگین کل مشاهدات یا همان داده‌ها
n: تعداد مشاهدات

میانگین انحراف معیار سالیانه را بر انحراف معیار سالیانه پرتفوی تقسیم می‌کنیم و نسبت تنوع بخشی را به دست می‌آوریم.

برای محاسبه تنوع بخشی از نسبت زیر استفاده می‌کنند:

در یک بازده برابر یا نسبتا برابر ریسک کاهش پیدا می‌کند، ریسک پرتفولیو کمتر از ریسک تک سهم بودن است. نکته مهم که باید به آن دقت شود این است که در تشکیل سبد، همبستگی صفر بسیار مهم است.

به این نکات توجه کنید:

- تنوع بخشی سبد سرمایه‌گذاری ریسک را از بین نمی‌برد، فقط بر اساس همبستگی متقابل بین گزینه‌های سرمایه‌گذاری، باعث کاهش آن می‌شود.
- برای یک بازده ثابت، انتخاب سبد سرمایه‌گذاری متنوع ریسک کمتری نسبت به انتخاب یک گزینه سرمایه‌گذاری دارد.

وارن بافت، یکی از بزرگ‌ترین چهره‌های دنیای سرمایه‌گذاری می‌گوید: «سرمایه‌گذاری یعنی انتخاب سهام یک شرکت خوب در زمانی مناسب و نگه‌داشتن آن سهم تا هر وقتی ‌که شرکت عملکرد خوبی دارد.» لازم است بعد از تشکیل پرتفوی، در بازه‌های زمانی مختلف آن را مورد بازبینی قرار دهید و سرمایه‌گذاری‌هایی که دیگر ارزش ماندن در پرتفوی شما را ندارند، با گزینه‌های بهتر جایگزین کنید.

4 راه برای تنوع بخشیدن به سبد سهام متمرکز

بسیاری از افرادی که طولانی مدت برای یک شرکت کار کرده اند اغلب سهام متمرکزی را در یک شرکت به دست می آورند. این موضوع اغلب می تواند از نظر عدم تنوع، مسائل مالیاتی و نقدینگی برای سرمایه گذار مشکل ایجاد کند. یک سبد سهام بسیار متمرکز، سرمایه گذار را با ریسک قابل توجهی از سرنوشت یک شرکت مواجه می کند. بعلاوه، اگر سود سرمایه قابل توجهی در آن سبد ایجاد شده باشد، فروش کل موقعیت ممکن است یک گزینه مالیاتی کارآمد نباشد. برای مدیریت این مشکلات، چهار استراتژی وجود دارد که معمولاً می‌توان برای به حداقل رساندن ریسک دارایی خود استفاده کرد.

در این مقاله به روش هایی برای تنوع بخشیدن به سبد سهام متمرکز پرداخته ایم.

بسیاری از افرادی که طولانی مدت برای یک شرکت کار کرده اند اغلب سهام متمرکزی را در یک شرکت به دست می آورند. این موضوع اغلب می تواند از نظر عدم تنوع، مسائل مالیاتی و نقدینگی برای سرمایه گذار مشکل ایجاد کند. یک سبد سهام بسیار متمرکز، سرمایه گذار را با ریسک قابل توجهی از سرنوشت یک شرکت مواجه می کند. بعلاوه، اگر سود سرمایه قابل توجهی در آن سبد ایجاد شده باشد، فروش کل راه‌های تنوع بخشی سهام موقعیت ممکن است یک گزینه مالیاتی کارآمد نباشد. برای مدیریت این مشکلات، چهار استراتژی وجود دارد که معمولاً می‌توان برای به حداقل رساندن ریسک دارایی خود استفاده کرد.

همه نمی توانند از استراتژی های این مقاله استفاده کنند. اکثر ابزارهای مالی توصیف شده معمولاً مستلزم این هستند که سرمایه گذار به عنوان یک «سرمایه گذار معتبر» تحت قانون D کمیسیون بورس و اوراق بهادار در نظر گرفته شود. این امر، استفاده از این ابزارها را برای سرمایه گذارانی که سبد سهام غیرمتنوع و با ارزشی دارند و همچنین قصد دارند ریسک خود را کاهش دهند، محدود می کند.

1.ایکوئیتی کولار

رویکرد اول یک استراتژی پوشش ریسک بسیار رایج است و ممکن است برای بسیاری از سرمایه گذاران آشنا باشد. ایکوئیتی کولار ( Equity Collars) شامل خرید یک قرارداد اختیار فروش طولانی مدت برای سبد های تک سهم همراه با فروش یک قرارداد اختیار خرید طولانی مدت است. این رویکرد باید فضای کافی برای سود و زیان احتمالی در نظر بگیرد، بنابراین از نظر اداره مالیات (IRS) یک فروش سودمند در نظر گرفته نمی شود و مشمول مالیات می شود.

در ایکوئیتی کولار، قرارداد اختیار فروش به مالک این حق را می دهد که سبد سهام غیرمتنوع خود را با قیمت معینی در آینده بفروشد و از آنها در روند نزولی حمایت کند. فروش قرارداد اختیار خرید، درآمد عالی را برای سرمایه گذار فراهم می کند که می تواند از آن راه‌های تنوع بخشی سهام برای خرید قرارداد اختیار فروش استفاده کند. اغلب، بسیاری یک کولار “بی هزینه” را انتخاب می کنند، که در آن پریمیوم حاصل از فروش به اندازه ای است که کل هزینه خرید قرارداد اختیار فروش را پوشش دهد و در نتیجه خروج نقدی مورد نیاز سرمایه گذار را به صفر برساند.

از طرف دیگر، اگر درآمد مازاد می‌خواهید، می‌توانید قرارداد اختیار خرید را با پریمیوم بالاتر بفروشید، که یک جریان نقدی خالص برای سرمایه‌گذار ایجاد می‌کند. هر طور که بخواهید این کار را انجام دهید، ایکوئیتی کولار به طور موثر ارزش موقعیت سهام را بین حد پایین و بالایی در افق زمانی کولار محدود می کند.

2. قرارداد پیش پرداخت متغیر

یکی دیگر از استراتژی های محبوبی که می تواند مانند ایکوئیتی کولار عمل کند، استفاده از قرارداد پیش پرداخت متغیر (VPF) است. در معامله قرارداد پیش پرداخت متغیر، سرمایه گذار دارای سبد سهام متمرکز موافقت می کند که سهام خود را در آینده به ازای پیش پرداخت نقدی بفروشد.

بسته به عملکرد سهام در بازار، تعداد سهام فروخته شده در آینده در یک محدوده، متفاوت خواهد بود. در سهام با قیمت بالا، باید سهام کمتری فروخته شود تا این تعهد برآورده شود، و همینطور برعکس این ماجرا در سهام با قیمت پایین رخ می دهد. این تنوع یکی از دلایلی است که استفاده از قرارداد پیش پرداخت متغیر توسط اداره مالیات یک فروش سودمند در نظر گرفته نمی شود.

مزیت این رویکرد، نقدینگی فوری از پیش پرداخت نقدی است. علاوه بر این، استفاده از قرارداد پیش پرداخت متغیر امکان به تعویق انداختن سود سرمایه و انعطاف پذیری در انتخاب تاریخ فروش آتی سهام را فراهم می کند.

3. صندوق سرمایه اکسچنج

دو روش اول، استراتژی‌های پوشش ریسک با استفاده از مشتقات خارج از بورس بودند که ریسک نزولی را برای سرمایه‌گذار به حداقل می‌رساند. روش‌های بعدی نیز تلاش می‌کنند تا ریسک نزولی را به حداقل برسانند، اما فضای بیشتری را برای سود در مسیر صعودی در نظر میگیرند.

روش صندوق سرمایه اکسچنج از این واقعیت استفاده می کند که تعدادی سرمایه گذار در موقعیت مشابه دارای موقعیت سهام متمرکز وجود دارند که می خواهند تنوع ایجاد کنند. بنابراین، در این نوع صندوق، چندین سرمایه گذار سهام خود را در یک شراکت تجمیع می کنند و هر سرمایه گذار به نسبت سهمی از صندوق مبادله دریافت می کند. اکنون سرمایه گذار دارای سهمی از یک صندوق است که شامل سبد سهام مختلف است، که امکان تنوع بخشی را فراهم می کند.

این رویکرد نه تنها به میزانی از تنوع برای سرمایه گذار دست می یابد، بلکه امکان تعویق مالیات را نیز فراهم می کند. با این حال، صندوق های صرافی معمولاً دارای بازه زمانی قفل کردن هفت ساله، برای برآوردن الزامات تعویق مالیاتی هستند که این امر می تواند برای برخی از سرمایه گذاران مشکل ایجاد کند.

4. برگشت موجودی از طریق صندوق تکمیلی

آخرین روش یک رویکرد نسبتا ساده برای تنوع بخشیدن به سبد سهام متمرکز است. صندوق تکمیلی، سبد تک سهم را با فروختن بخش‌های کوچکی از هلدینگ به آرامی در طول زمان متنوع می‌کند و پول را دوباره برای خرید پرتفوی متنوع‌تر سرمایه‌گذاری می‌کند. برخلاف صندوق سرمایه اکسچنج، سرمایه‌گذار همچنان بر دارایی‌ها کنترل دارد و راه‌های تنوع بخشی سهام می‌تواند تنوع مورد نظر را در یک بازه زمانی مشخص تکمیل کند.

مثال، فرض کنید که شما دارای 5 میلیون دلار سهام شرکت ای بی سی (ABC Corp) هستید و می خواهید میزان ریسک این سهام را کاهش دهید. سبد سهام در طول زمان به میزان قابل توجهی افزایش یافته است، و شما نمی خواهید تمام 5 میلیون دلار را در یک معامله بفروشید، زیرا باید مالیات فوری بپردازید. در عوض، می‌توانید هر سال 15 درصد از سبد را بفروشید و از درآمد حاصله برای تنوع بخشیدن به سهام دیگر استفاده کنید. بنابراین، با گذشت زمان، سرمایه گذار به یک سبد کاملاً متنوع و همسو با تحمل ریسک دست می یابد.

سخن آخر

بیشتر استراتژی های ذکر شده، توسط یک مشاور مالی حرفه ای به بهترین نحو جمع آوری شده است. با این حال، مطمئناً ارزش دارد که گزینه های خود را در مورد محافظت از خود خود بشناسید تا بتوانید هنگام انتخاب مشاور برای اجرای این استراتژی ها تصمیم آگاهانه تری بگیرید.

استراتژی های تشکیل یک پرتفوی کم ریسک و متنوع

همانطور که می‌دانید، در هر بازار و کشوری استراتژی‌های متفاوتی برای تشکیل پرتفوی وجود دارد. حتی در یک بازار مشخص هم استراتژی سرمایه گذاری در طول زمان یکسان نیست و با گذشت زمان این استراتژی تغییر خواهد کرد. اما موضوعی که همه سرمایه گذاران مطرح دنیا روی آن اتفاق نظر دارند، کاهش ریسک سرمایه گذاری با متنوع سازی سرمایه گذاری یا تشکیل پرتفوی است. در این مقاله تصمیم داریم تا شیوه‌های رایج متنوع سازی پرتفوی را برای شما توضیح دهیم.

استراتژی های تشکیل یک پرتفوی کم ریسک و متنوع

موفقیت در بازار سهام شرکت‌ها مانند هر بازار دیگری نیاز به انتخاب یک رویکرد مناسب و حفظ نظم فکری دارد. بدون این‌ها، سرمایه گذاری تنها خرید و فروش‌های بدون برنامه‌ای خواهد بود که سود یا زیان سرمایه گذار را بیشتر به بخت و اقبال وابسته می‌سازد تا به مهارت‌هایی مانند پشت کار در تحقیق، قدرت تحلیل، توانایی تصمیم گیری، صبر و شکیبایی برای رسیدن به هدف‌ها و مواردی از این دست.

در میان رویکردهای گوناگون برای سرمایه گذاری در بازار سهام، تشکیل سبد متنوع به عنوان یک روش غیر فعال اما به نسبت مطمئن شناخته شده است. استفاده از این روش، میزان ریسک را کاهش می‌دهد و بازده سرمایه گذاری را در سطحی نزدیک به بازده کل بازار نگه می‌دارد. اما یک سبد متنوع می‌تواند به چارچوبی برای آزمودن توانایی‌های یک شخص برای مدیریت دارایی تبدیل شود که در این صورت به نمونه‌ای کامل از مدیریت فعال تبدیل خواهد شد.

مقاله پیش رو ابتدا در مورد اصل تنوع بخشی و سازوکار ساخت و مدیریت سبد متنوع توضیح می‌دهد. در ادامه نیز به سراغ روش‌هایی می‌رویم که یک سهامدار می‌تواند با استفاده از آنها توانایی‌های تحلیلی و مدیریتی خود را در چارچوب یک سبد متنوع به کار بگیرد و علاوه بر کاهش سطح ریسک، توان خود را روی کسب بازده بیشتر از بازار متمرکز کند.

تنوع بخشی، میانبری برای کاهش ریسک

«تنوع بخشی» یکی از روش‌های متداول برای کاهش ریسک غیرسیستماتیک به شمار می‌رود. ریسک غیرسیستماتیک از تاثیرات رویدادهایی ناشی می‌شود که به طبیعت یک شرکت یا گروه خاصی از شرکت‌ها مرتبط است. معمولا این گونه رویدادها کل شرکت‌ها یا کل بازار را تحت تاثیر خود قرار نمی‌دهد. به عنوان مثال، یک تصمیم دولت ممکن است هزینه‌های یک صنعت خاص را افزایش دهد و در نتیجه قیمت سهام شرکت‌های آن صنعت کاهش یابد یا مدیریت ضعیف یک شرکت در توسعه بازار ممکن است سبب تضعیف موقعیت آن در برابر رقبا شود، سودآوری را نسبت به بقیه کاهش دهد و همین موضوع به افت قیمت سهم آن شرکت منجر شود. اما هر یک از این رویدادها به طور مستقیم بر بازده سهام شرکت‌های مرتبط اثر می‌گذارد نه کل بازار. تنوع بخشی از طریق ساختن یک سبد متشکل از سهام شرکت‌های مختلف می‌تواند ریسک غیرسیستماتیک را کاهش دهد.

در مقابل ریسک غیرسیستماتیک، ریسک سیستماتیک قرار دارد. ریسک سیستماتیک به تاثیرات مجموعه‌ای از رویدادهای کلی بر بازده طیف گسترده‌ای از شرکت‌ها و صنایع گفته می‌شود که به سادگی قابل پیش بینی یا کنترل نیستند. به عنوان مثال، سیاست‌های مالی و پولی دولت‌ها، عملکرد کلی اقتصاد، مناقشات سیاسی، حوادث طبیعی، و تغییرات دائمی شرایط روانی بازار یا به اصطلاح «جو بازار» نمونه‌هایی از این رویدادها هستند که هر یک می‌تواند بازده کل بازار را به صورت مثبت یا منفی تحت تاثیر قرار دهد. ریسک سیستماتیک با تنوع بخشی قابل کاهش نیست. این ریسک مربوط به زمانی است که سرمایه گذار با هدف کسب سود وارد یک بازار می‌شود و آن را می‌پذیرد. به همین دلیل به ریسک سیستماتیک در اصطلاح «ریسک بازار» هم گفته می‌شود.

چه راه‌هایی برای تنوع بخشی در سبد سهام وجود دارند؟

در تئوری، هر چه قدر تعداد سهم‌های یک سبد بیشتر و وابستگی بازده سهم‌ها به هم کمتر یا حتی منفی باشد، ریسک غیرسیستماتیک هم کمتر می‌شود. اما تنوع بخشی در عمل با چالش‌هایی مثل «هزینه» همراه است. حتی اگر یک سرمایه گذار بتواند سهام تمام شرکت‌های بورسی را خریداری کند در عمل هزینه‌های معاملاتی یا همان کارمزدها آن قدر بالا می‌رود که مزیت‌های ناشی از تنوع بخشی را بی‌معنا می‌کند. علاوه بر این، اداره یک سبد بزرگ از سهام نیاز به صرف زمان و امکانات قابل توجه دارد. همچنین موضوعاتی مانند تعیین وابستگی بازده سهم‌ها به هم حتی در تئوری هنوز یک چالش است.

با وجود تمام این چالش‌ها و بر اساس نتایج تجربی، کاربرد تنوع بخشی برای کاهش ریسک غیرسیستماتیک امکان پذیر به نظر می‌رسد. در منابع مالی، معمولا گفته می‌شود که تعداد معدودی سهم – مثلا بیش از ۱۰ سهم – می‌تواند ریسک غیرسیستماتیک را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. برای تشکیل یک سبد متنوع، رویکردهای مختلفی وجود دارد از جمله سبد مبتنی بر ارزش بازار و سبد هم وزن.

سبد مبتنی بر ارزش بازار

در این سبد، وزن سهام هر شرکت در سبد با توجه به ارزش بازار آن شرکت در مقایسه با دیگر سهم‌های سبد تعیین می‌شود. مثلا اگر ۱۰ سهم با بیشترین ارزش بازار انتخاب شده و ارزش بازار سهم اول نسبت به سهم دوم ۱۵ درصد بیشتر باشد، وزن سهم اول در سبد هم باید ۱۵ درصد بیشتر از وزن سهم دوم باشد. ارزش بازار شرکت برابر تعداد کل سهام شرکت ضرب در قیمت آن سهم است. وزن هر سهم در سبد هم با توجه به نسبت ارزش خرید آن سهم به کل ارزش سبد مشخص می‌شود.

مثلا فرض کنید یک میلیون تومان برای خرید ده سهم جهت تشکیل یک سبد در نظر گرفته شده است. در این صورت اگر ۱۰۰۰ سهم یک شرکت به قیمت ۲۰۰ تومان خریداری شود ارزش خرید آن سهم ۲۰۰ هزار تومان و وزن آن سهم در سبد معادل ۲۰ درصد است (۲۰۰هزار تومان تقسیم بر یک میلیون تومان). برای اینکه این سبد یک سبد مبتنی بر وزن بازار باشد باید نسبت وزن سهم‌ها در سبد با نسبت ارزش بازار شرکت‌های مربوط به هر سهم موجود در سبد مطابقت داشته باشد.

سبد هم وزن

ساختار این سبد ساده است. چون وزن تمام سهم‌ها در سبد بدون توجه به اینکه ارزش بازار شرکت‌های مربوطه چقدر است با یکدیگر برابر هستند. مثلا در همان سبد یک میلیون تومانی باید ۱۰۰ هزار تومان برای خرید هر یک از ده سهم اختصاص داده شود. خود سهم‌ها می‌توانند از میان بزرگ‌ترین شرکت‌ها بر اساس ارزش بازار انتخاب شوند.

ترتیبی که برای خواندن مقالات آنچه یک سرمایه گذار بورس باید بداند (مفاهیم و اصطلاحات مهم بورس) به شما پیشنهاد میکنیم: