استودیو نوبین
تأمین مالی جمعی یکی از عرصههایی بوده که در سالهای اخیر رشد و پیشرفت چشمگیری داشته. همین پیشرفت باعث شده تا شکل و فرم تأمین مالی برای بسیاری از طرحها و پروژهها تغییر کند. پیشبینی میشود تا گسترش تأمین مالی جمعی، باعثِ تغییر طرز فکر عمومی درباره سرمایه گذاری جمعی سرمایهگذاری شود.
در انواع سرمایهگذاریای که پیش از این مرسوم بود و در اینجا به آنها با نام سرمایهگذاری یا تأمین مالی سنتی اشاره میکنیم، معمولاً شرکتها و بنیانگذارانشان، ایدههای خود را برای سرمایهگذاران خطرپذیر یا بانکها ارائه میکردند تا بتوانند یک سرمایه خوب جذب کنند. اما در تأمین مالی جمعی، این «جمع» است که در این باره تصمیم میگیرد، نه یک تعداد افراد محدود. این جمعی که در موردش صحبت کردیم، از طریق پلتفرمهای آنلاین با طرحهای موجود آشنا میشود و میتواند در قالب سرمایههای کوچک، به هر کدام از پروژهها که خواست، کمک کند.
مشخص است که تأمین مالی جمعی با دیگر روشهای سرمایهگذاری یا همان سرمایهگذاری سنتی، تفاوتهای زیادی دارد. در این نوشتار میخواهیم به بررسی همین تفاوتها بپردازیم.
تأمین مالی جمعی چیست؟
تأمین مالی جمعی نوعی سرمایهگذاری است که در آن، تعداد زیادی از افراد و در قالب سرمایههای نسبتاً کوچک، در یک طرح یا پروژه مشارکت میکنند. تأمین مالی جمعی انواع مختلفی دارد اما نوع معمول آن به این ترتیب است که سرمایهگذاران در ازای مشارکت خود، سهام دریافت میکنند و در سود و زیان پروژه شریک میشوند.
در تأمین مالی جمعی، بنیانگذاران و ایدهپردازانی که به دنبال سرمایه برای اجرا و راهاندازی طرح خود هستند، با انتشار ویدیو و اطلاعات مختلف درباره طرح خود، سعی میکنند تا از آن نوآوری آن بگویند و ثابت کنند که این طرح به احتمال قوی سودآور خواهد بود. به این ترتیب افراد تشویق میشوند تا در این طرحها سرمایهگذاری کنند. همهی این کارها معمول از طریق پلتفرمهای تأمین مالی جمعی، وبسایتهای تأمین مالی جمعی و یا شبکههای اجتماعی صورت میگیرد.
تفاوت های تأمین مالی جمعی و دیگر روش های سرمایه گذاری
به عبارت دیگر، در تأمین مالی جمعی، سه بازیگر اصلی وجود دارد:
1.ایدهپرداز یا بنیانگذار که به دنبال تأمین سرمایه برای طرح و پروژهی خود است.
2.سرمایهگذاران که متشکل از تعداد زیادی از افراد هستند که در قالب سرمایههای کوچک در پروژه مشارکت میکنند
3.پلتفرم یا وبسایتی که به عنوان واسطه عمل میکند و افراد از طریق آن با طرحها آشنا میشوند و در آنها سرمایهگذاری میکنند.
تأمین مالی به شکل سنتی چگونه بود؟
منظور از تأمین مالی سنتی یا سرمایهگذاری سنتی، روشی است که پیش از این تأمین مالی جمعی مرسوم بود و هم اکنون نیز بیش از هر روش دیگری مورد استفاده قرار میگیرد.
در این روش، فردی که ایده راهاندازی یک طرح را در ذهن دارد، به دنبال سرمایهگذاران یا شرکتهای سرمایهگذاری میرود و سرمایه گذاری جمعی ایده خود را جهت جذب سرمایه ارائه میکند. همچنین جذب سرمایه به شکل سنتی میتواند از طریق وام گرفتن از بانک، وام قرض الحسنه یا از طریق بنیادهای خیریه صورت بگیرد.
به صورت کلی، سرمایهگذاری به شکل سنتی میتواند در سه فرم انجام شود:
وام: وام گرفتن احتمالاً یکی از رایج ترین روشهای تأمین مالی است. در این روش، فرد سرمایهپذیر از بانک یا موسسات مالی، وامی دریافت میکند که باید آن را در مدت محدود و با یک سود مشخص، به وام دهنده برگرداند.
سرمایه خطرپذیر: افراد با سرمایه زیاد، بانکها و یا موسسات مالی میتوانند شرکتهای سرمایهگذاری خطرپذیر تأسیس کنند. این گونه شرکتها بر روی استارتاپها و کسبوکارهای کوچک که به تشخیص خودشان آینده خوبی دارند، سرمایهگذاری میکنند و در عوض کنترل بخشی از سهام آنها را بر عهده میگیرند. به خاطر ریسک بالایی که در این نوع سرمایهگذاری وجود دارد، به آن سرمایهگذاری خطرپذیر گفته میشود.
سرمایهگذار فرشته: افراد با سرمایه زیاد که از ایدهپردازان و کسبوکارهای کوچک (معمولاً در ابتدای راه) حمایت میکنند، سرمایهگذار فرشته یا Angel Investor گفته میشود.
تفاوت های تأمین مالی جمعی و دیگر روش های سرمایه گذاری
تا به اینجا که در مورد تأمین مالی جمعی و دیگر روشهای سرمایهگذاری صحبت کردیم، تفاوتهایی از آنها عیان شد. در ادامه به طور خاص به تفاوتهای اصلی آنها میپردازیم:
1.در تأمین مالی جمعی، سرمایه از سوی تعداد زیادی از افراد معمولی (صدها و هزاران نفر) در قالب مقادیر کوچک تأمین میشود. در حالی که در دیگر روشهای سرمایهگذاری، سرمایه از سرمایه گذاری جمعی طریق وام از بانک، شرکتهای سرمایهگذاری و افراد محدود تأمین میشود.
2.پیدا کردن سرمایهگذار در تأمین مالی جمعی سادهتر است. چرا که افراد قرار نیست تا سرمایهی زیادی را در ریسک قرار دهند. ضمن این که افراد زیادی این توانایی را دارند. در حالی که در روشهای سرمایهگذاری دیگر، باید وقت و زمان زیادی صرف این شود که شرکتهای سرمایهگذار و افراد سرمایهگذار را قانع کرد که سرمایه خود را به سرمایهپذیر بدهند. اغلب این تلاشها هم بینتیجه میماند.
3.در تأمین مالی جمعی، ایدهی مورد نظر به صورت عمومی مطرح میشود و از دید هیچ کس پنهان سرمایه گذاری جمعی نمیماند. در حالی که در دیگر روشهای سرمایهگذاری، ایده فقط برای سرمایهگذاران مطرح میشود.
4.مطرح شدن ایده به صورت عمومی، میتواند احتمال دزدی ایده را افزایش دهد. این درحالی است که در روشهای دیگر سرمایهگذاری، ایده معمولاً به صورت یک راز میان سرمایهپذیر و سرمایهگذار باقی میماند. بنابراین این مورد میتواند به عنوان یکی از نقاط ضعف تأمین مالی جمعی نیز شناخته شود.
5.در تأمین مالی جمعی، ایده و اطلاعات طرح در اینترنت و شبکههای اجتماعی به صورت عمومی مطرح میشود. بنابراین در همان ابتدا میتوان فیدبکهای مثبت و منفی را مشاهده کرد و با بازار احتمالی آشنا شد. ضمن این که مطرح شده ایده به صورت عمومی، میتواند به ارتقا آگاهی از برند از همان ابتدا و پیش از شروع کار کمک کند.
6.در تأمین مالی جمعی، کنترل و مدیریت کسبوکار در اختیار ایدهپردازان و بنیانگذاران باقی میماند. چرا که هر کدام از سرمایهگذاران در مقادیر محدود سرمایهگذاری کردهاند. اما در روشهای دیگر سرمایهگذاری، سرمایهگذار در قالب مقادیر بسیار بزرگ سرمایهگذاری میکند و سهام قابل توجهی را در دست میگیرد. بنابراین میتواند در مسائل مدیریت و راه و روش کسبوکار نیز دخالت کند.
7.در تأمین مالی جمعی، بنیانگذاران بیشتر به دنبال ایدههای جدید و نوآورانه هستند تا بتوانند سرمایهگذاران را قانع کنند. در سرمایهگذاریهای دیگر، سرمایهگذار تمرکزش را فقط بر روی بازگشت سرمایه و افزایش سودآوری میگذارد.
مکانیزم برد-برد سرمایهگذاری
علیرضا آقااحمدی/ کارشناس بازارسرمایه ایجاد ابزار «تامین مالی جمعی» یا «کرادفاندینگ» از مهمترین اتفاقات شرکتهای بزرگ و فعال، در مراحل مختلف برای پروژههای خود از «کرادفاندینگ» برای جذب سرمایه لازم استفاده میکنند و توانستهاند به موفقیتهای چشمگیری نیز دست یابند. از طرفی با گسترش اینترنت و توسعه ابزارهای ارتباط عمومی، «کرادفاندینگ» توانست به شکل موثرتری عمل کند و در حال حاضر، «کیکاستارتر» (Kickstarter) و «ایندیگوگو» (Indiegogo) دو نمونه از مشهورترین پلتفرمهای «کرادفاندینگ» در جهان هستند که بدون شک، انقلابی در این زمینه به وجود آوردهاند.
همراستا با توسعه «کرادفاندینگ» یا همان تامین مالی جمعی در دنیا، این ابزار تامین مالی در ایران نیز با کمی تاخیر، در سال ۱۳۹۷ از سوی شورای عالی بورس مورد توجه قرار گرفت. پس از تهیه سازوکارهای اجرایی لازم، در سال ۱۳۹۹ اولین طرح تامین مالی جمعی تحت عنوان «دستگاه رادیولوژی دیجیتال سقفی» به جهت سرمایهگذاری عموم مردم معرفی شد. «کرادفاندینگ» هنوز نوپا محسوب میشود، اما در همین زمان نسبتا کوتاه که از عمر تامین مالی جمعی میگذرد، بهخوبی توانسته است در اقتصاد نقشآفرینی کند.«کرادفاندینگ» چه فرصتهایی را در دنیای اقتصاد به وجود میآورد، چطور میتوان از این فرصتها نهایت بهره را برد و مهمترین چالشهای پیشروی تامین مالی جمعی چیست؟ برای پاسخگویی به این سوالات، باید بیشتر درباره مفهوم تامین مالی جمعی بدانیم.
جذب سرمایه چگونه انجام میشود؟
شاید در ظاهر، کلیت فرآیند تامین مالی جمعی پیچیده به نظر بیاید؛ اینکه چگونه یک کمپین جذب سرمایه شکل میگیرد، سرمایهگذاران از چه راههایی از جریان طرحهای جذب سرمایه باخبر میشوند و سیستم تامین مالی جمعی چگونه عمل میکند. سهنقش اساسی در فرآیند تامین مالی جمعی وجود دارد که به نوعی جذب سرمایه را پیش میبرند؛ متقاضی سرمایه، سرمایهگذار و سکوی تامین مالی جمعی.
متقاضی سرمایه: فرض کنید کسبوکاری برای پیشبرد بخشی از اهداف خود، نیازمند سرمایه است. مثلا برای توسعه حجم تولیدات خود، نیازمند افزایش سرمایه در گردشی به میزان ۲میلیارد تومان است. با تهیه این میزان سرمایه در گردش، شرکت میتواند تولیدات خود را افزایش دهد که این امر خود به فروش بیشتر و سوددهی بالاتر، منجر خواهد شد. در چنین وضعیتی، این کسبوکار بهعنوان متقاضی سرمایه شناخته میشود. متقاضی با تعیین مبلغ موردنیاز خود و ارائه برنامه جامعی از نحوه کار پس از جذب سرمایه، از جمله تعیین ریز هزینهکرد و درآمدهای پیشبینیشده، نیازهای خود را مشخص میکند تا سرمایهگذاران بتوانند، با ارزیابی آن در خصوص ورود به پروژه و مشارکت در آن، تصمیمگیری کنند.
سرمایهگذار: دغدغه اصلی فرد حقیقی و حقوقی که به دنبال سرمایهگذاری است، در وهله اول، محافظت از سرمایه در برابر تورم و در وهله دوم، سودآوری بالاتر از تورم است. البته فاصله بین این دو مرحله، بسیار کم است و بهنوعی درهمتنیده هستند. سرمایهگذاری بدون سوددهی، بهنوعی شکست تلقی میشود. اما سناریوی بدتری هم وجود دارد و آن، متضرر شدن در اصل سرمایه است (نمونههایی از این مدل را میتوان در فضاهایی مانند خرید و فروش ارز دید). در هر صورت، سرمایهگذار ابتدا باید از اصل سرمایه حراست کند، سپس در جستوجوی سرمایهگذاری مناسب برای سوددهی باشد. یکی از مهمترین انتخابهایی که سرمایهگذاران میتوانند داشته باشند، سرمایهگذاری در کمپینهای «کرادفاندینگ» یا همان پویش تامین مالی جمعی است. اما چرا؟ دلایل مختلفی برای این گزاره وجود دارد که در ادامه به توضیح بیشتر درباره آن میپردازیم.
سکوی تامین مالی جمعی: سکوی تامین مالی جمعی در نقش واسطه بین سرمایهگذار و سرمایهپذیر عمل کرده و با ایجاد سیستم ارزیابی و نظارتی دقیق، سرمایهگذار را به سرمایهپذیر متصل میکند. از مهمترین وظایف سکوی تامین مالی جمعی در قبال سرمایهپذیر، میتوان به ایجاد کمپین صحیح برای جذب سرمایه لازم در بازه زمانی مشخص اشاره کرد. از طرف دیگر، سکوی تامین مالی جمعی باید با ایجاد سازوکارهای مشخص، سرمایهگذار را طی اجرای پروژه، از جزئیات طرح مطلع کند و از پیشرفت طرح، گزارشهای دورهای ارائه دهد. به زبان سادهتر، سکوی تامین مالی جمعی با ایجاد شرایط برد-برد برای سرمایهگذار و سرمایهپذیر، میتواند در جذب سرمایه و موفقیت اهداف هر دو طرف معامله، نقش اساسی ایفا کند.
چرا از «کرادفاندینگ» استفاده میکنیم؟
دلایل متعددی درباره استفاده از «کرادفاندینگ» وجود دارد. نیاز کسبوکارها به سرمایهگذاری اجتنابناپذیر است و در صورتی که اقتصاد یک کشور بخواهد، بهسرعت در مسیر رشد قرار گیرد، نیازمند سرمایهگذاری مناسب و صحیح در کسبوکارهای بومی است. کاستیهای موجود در اقتصاد ایران، افزایش دامنه تحریمها در سالهای اخیر، افزایش نقدینگی سرگردان در جامعه، مشکلات نقدینگی دولت و نیاز کسبوکارهای بومی خلاق به جذب سرمایه، موجب میشود که بهسراغ راههایی نظیر تامین مالی جمعی از عموم مردم، بهعنوان روشی در دسترس برای جذب سرمایه برویم. در سال ۱۳۹۹، مجوز اولین طرح تامین مالی جمعی از سوی فرابورس صادر شد و این اتفاق به سوقدادن توجهها در بازار سرمایه ایران به سمت «کرادفاندینگ» انجامید. تامین مالی موفق این طرح، مقدمهای بود بر توسعه ابزار «کرادفاندینگ»؛ بهگونهای که ۳۹پروژه تولیدی کشور در سال ۱۴۰۰ از این روش تامین مالی استفاده کردند. با وجود رشد پرشتاب در حوزه تامین مالی جمعی، چالشهای بیشماری نیز در این مسیر وجود دارد که حل آنها نیازمند اراده جمعی، هم در سمت نهادهای قانونگذار و ناظر و هم در میان فعالان بازار سرمایه کشور است.
«کرادفاندینگ» و چالشهای پیشرو
از آنجا که پدیده تامین مالی جمعی در ایران هنوز نوپا محسوب میشود، اقدامات حمایتگرانه میتواند به حفظ و رشد آن کمک شایانی کند. از همین رو، مهمترین اقدامی که در این حوزه باید انجام شود، توسعه فرهنگ تامین مالی جمعی و معرفیکردن این ابزار به کسبوکارها و سرمایهگذاران است. بسیاری از این کسبوکارها، اطلاعات کامل و دقیقی در این مورد ندارند و به همین دلیل به سراغ آن نمیروند؛ در حالی که با استفاده از روش تامین مالی جمعی، میتوانند فعالیت خود را توسعه دهند. از سوی دیگر، سرمایهگذاران به واسطه آنکه در طرحهایی با دامنهای از ریسکهای تجاری روبهرو هستند، میتوانند به نرخهای بازدهی بالاتر از نرخ بانکی برسند. حمایت نهادهای بالادستی از طرحها، به نحوی که بتوان از پشتوانه آنها برای تضمین اصل سرمایهگذاری افراد استفاده کرد، نیز میتواند به اعتمادسازی میان سرمایهگذاران کمک شایانی کند. برخی چالشهای مهم دیگر نیز در این حوزه وجود دارد که یکی از آنها منع قانونی برای فعالیت شرکتهای تامین سرمایه از سوی شورای عالی بورس است که اگر مجوز فعالیت آنها صادر شود و بتوانند منابع خود را تزریق کنند، کسبوکارها از چنین تحولی بهرهمند خواهند شد.
«کرادفاندینگ» و فرصتهای پیشرو
بدون شک، تامین مالی جمعی، فرصتی طلایی برای توسعه سرمایهگذاری در کسبوکارهای در حال توسعه و دانشبنیان کشور و نیز پروژههای هنری است که میتواند در آینده نزدیک، نقش موثرتری در اقتصاد کلان ایفا کند.
سرمایه گذاری جمعی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری بسیج از قم، متن کامل یادداشت نخست جلیلی چنین است: با بررسی اجمالی سیاست های کلی برنامه ششم توسعه ابلاغ شده توسط مقام معظم رهبری می توان دریافت که یکی از مباحثی که بیش از پیش در این برنامه مورد توجه قرار گرفته است، اقتصاد دانش بنیان و در نهایت حمایت از شرکت های دانش بنیان جهت تحقق اقتصاد مقاومتی می باشد .
اما مسئله اساسی این است که بزرگترین چالشی که شرکت های دانش بنیان و فناور با آن رو به رو می باشند روش تامین مالی این بنگاه ها با توجه به عدم شناخت و آگاهی بانک ها و موسسات مالی با ادبیات فناورانه و ایده های کاربردی خلاقانه می باشد، بنابراین سرمایه گذاری جسورانه (venture capital) را می توان ابزار مناسبی جهت تامین مالی شرکت های دانش بنیان معرفی کرد .
حال سوال اساسی این است که چه تفاوتی میان تامین مالی از طریق سرمایه گذاری جسورانه با سایر روش های تامین مالی متعارف وجود دارد؟
تامین مالی از طریق سرمایه گذاری جسورانه مبتنی بر مشارکت در سود و زیان (pls) و منطبق برشریعت اسلامی و به دور از ربا و بهره می باشد که به همراه کمک های مدیریتی در اختیار شرکت های دانش بنیان و نوپا قرار می گیرد، در همین راستا به بیان وجه تمایز و مزیت تامین مالی از طریق سرمایه گذاری جسورانه با سایر روش های تامین مالی متعارف می پردازیم :
در تامین مالی جسورانه، سرمایه گذار در تمام امور نظارت داشته و مشاوره و کمک های لازم جهت به ثمر رسیدن و به سودآوری بیشتر رسیدن را ارائه می دهند، اما در سایر روش های به این مهم توجه نمی¬شود .
در تامین مالی جسورانه، ارزش دانش فنی و مالکیت معنوی تیم کارآفرین محاسبه شده و به صورت حق وی در نظر گرفته میشود اما در روش های متعارف تامین مالی این مهم اتفاق نمی افتد .
سرمایه گذاران جسور، در حوزه های جدید و نو سرمایه گذاری می کنند تا بازدهی بالاتری را کسب کنند اما روش های تامین مالی متعارف به دلیل ریسک گریزی تمایل چندانی به سرمایه گذاری در این حوزه ندارند .
فرآیند امکان سنجی و ارزیابی در مکانیزم اجرایی تامن مالی جسورانه بسیار قوی تر از سایر روش های تامین مالی سرمایه گذاری جمعی متعارف می باشد .
سرمایه گذاران خطرپذیر به منظور رشد داخلی شرکت ها و گسترش آن ها سرمایه گذاری می نمایند، به این معنا که سرمایه گذاری برای کسب سود از طریق افزایش ارزش شرکت صورت میگیرد در حالی که در روش های متداول سرمایه گذاری با هدف افزایش ارزش شرکت صورت نمیگیرد .
بنابراین با توجه به نکات یاد شده و با توجه به اینکه شرکت های دانش بنیان و فناور در ۳ حوزه: دانش و تجربه مدیریتی، منابع مالی کافی و توسعه بازار فاقد تجربه کافی می باشند، می توان نتیجه گرفت که مناسب ترین سازوکار تامین مالی شرکت های سرمایه گذاری جمعی دانش بنیان، جهت تحقق اقتصاد مقاومتی سرمایه گذاری جسورانه می باشد
تامین مالی جمعی حلقه مفقوده زنجیره تامین مالی شرکتهای دانش بنیان
تامین مالی همواره یکی از چالش های اساسی ایجاد و توسعه کسب و کارهای فناورانه و دانش بنیان بوده است. از این رو در دهه های اخیر، نوآوری هایی نظیر سرمایه گذاری جمعی صندوق های سرمایه گذاری جسورانه، شتاب دهندگان کسب و کار و… به منظور ایجاد جایگزین برای نهادهای تامین مالی سنتی نظیر بانک ها و موسسات صورت گرفته است. با این وجود مشکلات زیادی در تامین مالی شرکت های دانش بنیان در مراحل اولیه تجاری سازی وجود دارد .
یکی از این ابتکارات در زمینه تامین مالی که از طریق برنامه های اجتماعی و اینترنت به وجود آمده است و بسیار مناسب برای تامین مالی شرکت های دانش بیان نوپا می باشد crowdfunding یا همان تامین مالی جمعی است. این روش تامین مالی، حاصل پیشرفت فناوری اطلاعات و ارتباطات است که از طریق فضای مجازی به وسیله انبوهی از مردم برای حمایت از یک طرح، محصول یا کسب و کار انجام می شود. بدین صورت که فرد متقاضی، برنامه و طرح خود را در درگاه تامین مالی جمعی مطرح می کند و اگر این طرح، ایده و محصول از دید مخاطبان قابل قبول باشد صدها و گاهی هزاران نفر مقادیر نسبتا اندکی را برای حمایت و پشتیبانی از طرح، ایده و محصول مورد نظر پرداخت می کنند .
این روش تامین مالی انواعی دارد که به طور کلی عبارت است از :
۱- تامین مالی جمعی مبتنی بر پاداش
۲- تامین مالی جمعی مبتنی بر امورخیریه
۳- تامین مالی جمعی مبتنی بر بدهی
۴- تامین مالی جمعی مبتنی بر مشارکت
تامین مالی جمعی مبتنی بر پاداش: در مدل مبتنی بر پاداش افراد تامین کننده در قبال وجهی که پرداخت می¬کنند از نوعی پاداش برخوردار می¬شوند و در ازای وجوه پرداختی در طرح یا محصول مورد نظر شریک و سهامدار نمی شوند. از ویژگی منفی این روش این است که در صورتی که طرح یا محصول جاذبه عمومی نداشته باشد کارآفرینان به سختی وجوه مورد نیاز خود را جذب می¬کنند .
تامین مالی جمعی مبتنی بر امور خیریه: این روش اغلب در پروژهای غیرانتفاعی کاربرد دارد و مشارکت کنندگان هیج گونه انتظاری در قبال حمایت های مالی ارائه شده ندارند. این روش تفاوت چندانی با خیرات یا گلریزان در فرهنگ ایران ندارد و بسیار مورد تایید و تشویق دین مبین اسلام می باشد و انتظار می رود از این روش علاوه بر طرح های خیرخواهانه در امور فناورانه و دانش بنیان استفاده شود .
تامین مالی جمعی مبتنی بر بدهی: در این روش تامین مالی ارائه کنندگان و دریافت کنندگان وام بدون واسطه با یکدیگر تعامل می کنند با این تفاوت که ارائه کنندگان، انبوهی از مردم می باشند. این روش تامین مالی به ۲ صورت بلند مدت و کوتاه مدت صورت می پذیرد که در آن مشارکت کنندگان وجوه خود را در اختیار کارآفرینان قرار می دهند و پس از مدتی معین اصل و سود مورد نظر را دریافت می کنند و با توجه به اینکه این روش ۲ مشخصه اصلی قرارداد های ربوی یعنی قرارداد مبتنی بر قرض و شرط زیاده را دارد ربوی و حرام می باشد که می توان جهت به کارگیری این روش در تامین مالی شرکت های دانش بنیان و فناور از عقود اسلامی مبادله ای استفاده نمود و مشکل ربوی بودن آن را حل کرد .
تامین مالی جمعی مبتنی بر مشارکت: کاربرد این روش برای تامین مالی سرمایه مورد نیاز برای تحقق یک ایده، راه اندازی یک پروژه یا کسب و کار است. در مقابل مشارکت کنندگان انتظار دارند که درصدی از درآمد پروژه به آنان تعلق گیرد. در این روش مشارکت کنندگان سهامدار ایده، پروژه با کسب و کار می شوند هرچند در بسیاری از موارد اوراق رسمی سهام رد و بدل نمی شود، در واقع این روش تامین مالی مبتنی بر مشارکت در سود و زیان (pls) و منطبق با شریعت اسلامی و به دور از ربا و بهره می باشد .
در کلام آخر باید اذعان داشت که استفاده از این روش تامین مالی پاداش هایی را برای جامعه به همراه خواهد داشت، در واقع تامین مالی جمعی نه تنها ایجاد کسب و کارهای نوپا را تسهیل می کند بلکه باعث ارتقاء سرمایه اجتماعی نیز می گردد، از سوی دیگر اعتقاد مردم به کارآفرینان، مسئولیت پذیری کارآفرینان را افزایش می دهد و مشارکت کنندگان احساس دلسوزی به کسب و کاری که خود بانی آن بوده اند داشته و به هر طربق به آن کمک می کنند. امید است که با توجه به چالشی که شرکت های دانش بنیان در زمینه ای تامین مالی با آن ها رو برو می باشند از این روش تامین مالی برای حمایت از این شرکت ها جهت تحقق اقتصاد مقاومتی استفاده نمود .
تامین مالی جمعی
در عصر مدرن اینترنت، می توان برای تامین بودجه پروژه ها دور هم جمع شد بله این تعریف کراد فاندینگ یا تامین مالی جمعی می باشد. کراد فاندینگ یعنی اینکه سرمایه گذاری جمعی سرمایه گذاری جمعی هرگز به افراد بی شماری که ایده های خوبی دارند و درآمد بالقوه آن را تشخیص می دهند، بی توجه نباشید.
تامین مالی جمعی (Crowdfunding) فرآیند جمع آوری وجوه از طریق رویکرد جامع شرکت کنندگان بی شمار است. این کار معمولاً به صورت جمع آوری وجوه در سطح انبوه از طریق اهدا کنندگان و سرمایه گذاران یا هر دو می باشد. وجوه جمع آوری شده برای حمایت از تلاش های عمدتاً کسب و کار های کوچک و استارت آپ ها مورد استفاده قرار می گیرد. امروزه این بودجه برای اهداف بسیار متنوعی انجام می شود، از جمله مهم ترین آن ها می توان به سازمان های خیریه اشاره کرد. انگیزه مشارکت در تامین مالی جمعی ناشی از احساس کمک کننده و اهدا کننده است که وی سهمی در موفقیت آن کسب و کار دارد. این نوع سرمایه گذاری برای بسیاری از کسب و کار های نوپا است زیرا آن ها می توانند از سهامداران خود برای بازخورد و تبلیغ بیزینس خود به صورت رایگان استفاده کنند و کسب و کار ها فرصتی برای نمایش استعداد های خود دارند.
مبانی تأمین مالی جمعی
تامین مالی جمعی یک فرآیند ساده است که شامل اهدا کنندگان و یا سرمایه گذاران می شود. کسب و کارها به دنبال بودجه هستند و در عوض، خدمات، محصولات، ارزش ویژه و یا هیچ چیز را به پشتیبانان مالی خود ارائه می دهند که بستگی به نوع و روش تامین مالی جمعی دارد، ممکن است تامین کننده مالی به ازای کمک مالی پاداشی دریافت کند و یا ممکن است هیچ بازگشت مالی به سرمایه گذاران نداشته باشد.
بیشتر بخوانید: انواع تامین مالی جمعی
برای نشان دادن بیشتر نحوه کار تأمین مالی جمعی، نمونه ای از سرمایه گذاری جمعی می تواند فروش محصولی به منظور بهره مندی یک موسسه خیریه باشد. در این مثال؛ فروشندگان و خریداران هر دو به خیریه کمک مالی می کنند: فروشنده هزینه ساخت مواد و کار را برای ساخت آن محصول پرداخت می کند و خریدار محصول را خریداری می کند.
عصر سرمایه گذاری جمعی آنلاین
به لطف اینترنت، این روزها پدیده سرمایه گذاری جمعی آنلاین مورد استقبال گسترده مردم قرار گرفته است و روش های جمع آوری کمک مالی که قبلاً استفاده می شد اکنون بیشتر و بیشتر منسوخ شده اند . چرا که به آسانی و با مراجعه به سایت تامین مالی جمعی و ثبت نام می توانید از طریق درگاه پرداخت به آسانی در پروژه مورد نظر خودتان سرمایه سرمایه گذاری جمعی گذاری کنید.
سرمایه گذاری جمعی توجه گسترده ای را به خود جلب می کند زیرا آسان و مقرون به صرفه است. کمپین ها از هر فرد، مبلغ کمی را برای مشارکت دریافت می کنند و سرمایه گذاری در کسب و کار ها انجام می شود. از آنجا که این یک رویکرد جمعی در سطحی گسترده می باشد، هزینه تبلیغات و بازاریابی نیز به طور خودکار کاهش می یابد. رسانه های اجتماعی مانند: اینستاگرام، توییتر و فیس بوک کمک شایانی به تبلیغ کمپین های سرمایه گذاری می کنند. یکی از سایت های تامین مالی جمعی "فاندولند" است که با آن بودجه پروژه های شما تامین می شود.
بهترین ویژگی در مورد سرمایه گذاری جمعی این است که مبتنی بر بازار آزاد است که در آن افراد به دنبال سرمایه گذاری های پیشرفته، بالقوه نوآورانه و امیدوار کننده هستند تا پول خود را در آن قرار دهند .
اکنون که در مورد تامین مالی جمعی مطالعه کردید، سعی کنید سرمایه گذاری جمعی را برای کمپین جمع آوری کمک مالی خود امتحان کنید. شما باید به همان اندازه که در جستجوی سایر حامیان خود هستید ، سرمایه گذاری جمعی را هم انجام دهید.
مکانیزم برد-برد سرمایهگذاری
علیرضا آقااحمدی/ کارشناس بازارسرمایه ایجاد ابزار «تامین مالی جمعی» یا «کرادفاندینگ» از مهمترین اتفاقات شرکتهای بزرگ و فعال، در مراحل مختلف برای پروژههای خود از «کرادفاندینگ» برای جذب سرمایه لازم استفاده میکنند و توانستهاند به موفقیتهای چشمگیری نیز دست یابند. از طرفی با گسترش اینترنت و توسعه ابزارهای ارتباط عمومی، «کرادفاندینگ» توانست به شکل موثرتری عمل کند و در حال حاضر، «کیکاستارتر» (Kickstarter) و «ایندیگوگو» (Indiegogo) دو نمونه از مشهورترین پلتفرمهای «کرادفاندینگ» در جهان هستند که بدون شک، انقلابی در این زمینه به وجود آوردهاند.
همراستا با توسعه «کرادفاندینگ» یا همان تامین مالی جمعی در دنیا، این ابزار تامین مالی در ایران نیز با کمی تاخیر، در سال ۱۳۹۷ از سوی شورای عالی بورس مورد توجه قرار گرفت. پس از تهیه سازوکارهای اجرایی لازم، در سال ۱۳۹۹ اولین طرح تامین مالی جمعی تحت عنوان «دستگاه رادیولوژی دیجیتال سقفی» به جهت سرمایهگذاری عموم مردم معرفی شد. «کرادفاندینگ» هنوز نوپا محسوب میشود، اما در همین زمان نسبتا کوتاه که از عمر تامین مالی جمعی میگذرد، بهخوبی توانسته است در اقتصاد نقشآفرینی کند.«کرادفاندینگ» چه فرصتهایی را در دنیای اقتصاد به وجود میآورد، چطور میتوان از این فرصتها نهایت بهره را برد و مهمترین چالشهای پیشروی تامین مالی جمعی چیست؟ برای پاسخگویی به این سوالات، باید بیشتر درباره مفهوم تامین مالی جمعی بدانیم.
جذب سرمایه چگونه انجام میشود؟
شاید در ظاهر، کلیت فرآیند تامین مالی جمعی پیچیده به نظر بیاید؛ اینکه چگونه یک کمپین جذب سرمایه شکل میگیرد، سرمایهگذاران از چه راههایی از جریان طرحهای جذب سرمایه باخبر میشوند و سیستم تامین مالی جمعی چگونه عمل میکند. سهنقش اساسی در فرآیند تامین مالی جمعی وجود دارد که به نوعی جذب سرمایه را پیش میبرند؛ متقاضی سرمایه، سرمایهگذار و سکوی تامین مالی جمعی.
متقاضی سرمایه: فرض کنید کسبوکاری برای پیشبرد بخشی از اهداف خود، نیازمند سرمایه است. مثلا برای توسعه حجم تولیدات خود، نیازمند افزایش سرمایه در گردشی به میزان ۲میلیارد تومان است. با تهیه این میزان سرمایه در گردش، شرکت میتواند تولیدات خود را افزایش دهد که این امر خود به فروش بیشتر و سوددهی بالاتر، منجر خواهد شد. در چنین وضعیتی، این کسبوکار بهعنوان متقاضی سرمایه شناخته میشود. متقاضی با تعیین مبلغ موردنیاز خود و ارائه برنامه جامعی از نحوه کار پس از جذب سرمایه، از جمله تعیین ریز هزینهکرد و درآمدهای پیشبینیشده، نیازهای خود را مشخص میکند تا سرمایهگذاران بتوانند، با ارزیابی آن در خصوص ورود به پروژه و مشارکت در آن، تصمیمگیری کنند.
سرمایهگذار: دغدغه اصلی فرد حقیقی و حقوقی که به دنبال سرمایهگذاری است، در وهله اول، محافظت از سرمایه در برابر تورم و در وهله دوم، سودآوری بالاتر از تورم است. البته فاصله بین این دو مرحله، بسیار کم است و بهنوعی درهمتنیده هستند. سرمایهگذاری بدون سوددهی، بهنوعی شکست تلقی میشود. اما سناریوی بدتری هم وجود دارد و آن، متضرر شدن در اصل سرمایه است (نمونههایی از این مدل را میتوان در فضاهایی مانند خرید و فروش ارز دید). در هر صورت، سرمایهگذار ابتدا باید از اصل سرمایه حراست کند، سپس در جستوجوی سرمایهگذاری مناسب برای سوددهی باشد. یکی از مهمترین انتخابهایی که سرمایهگذاران میتوانند داشته باشند، سرمایهگذاری در کمپینهای «کرادفاندینگ» یا همان پویش تامین مالی جمعی است. اما چرا؟ دلایل مختلفی برای این گزاره وجود دارد که در ادامه به توضیح بیشتر درباره آن میپردازیم.
سکوی تامین مالی جمعی: سکوی تامین مالی جمعی در نقش واسطه بین سرمایهگذار و سرمایهپذیر عمل کرده و با ایجاد سیستم ارزیابی و نظارتی دقیق، سرمایهگذار را به سرمایهپذیر متصل میکند. از مهمترین وظایف سکوی تامین مالی جمعی در قبال سرمایهپذیر، میتوان به ایجاد کمپین صحیح برای جذب سرمایه لازم در بازه زمانی مشخص اشاره کرد. از طرف دیگر، سکوی تامین مالی جمعی باید با ایجاد سازوکارهای مشخص، سرمایهگذار را طی اجرای پروژه، از جزئیات طرح مطلع کند و از پیشرفت طرح، گزارشهای دورهای ارائه دهد. به زبان سادهتر، سکوی تامین مالی جمعی با ایجاد شرایط برد-برد برای سرمایهگذار و سرمایهپذیر، میتواند در جذب سرمایه و موفقیت اهداف هر دو طرف معامله، نقش اساسی ایفا کند.
چرا از «کرادفاندینگ» استفاده میکنیم؟
دلایل متعددی درباره استفاده از «کرادفاندینگ» وجود دارد. نیاز کسبوکارها به سرمایهگذاری اجتنابناپذیر است و در صورتی که اقتصاد یک کشور بخواهد، بهسرعت در مسیر رشد قرار گیرد، نیازمند سرمایهگذاری مناسب و صحیح در کسبوکارهای بومی است. کاستیهای موجود در اقتصاد ایران، افزایش دامنه تحریمها در سالهای اخیر، افزایش نقدینگی سرگردان در جامعه، مشکلات نقدینگی دولت و نیاز کسبوکارهای بومی خلاق به جذب سرمایه، موجب میشود که بهسراغ راههایی نظیر تامین مالی جمعی از عموم مردم، بهعنوان روشی در دسترس برای جذب سرمایه برویم. در سال ۱۳۹۹، مجوز اولین طرح تامین مالی جمعی از سوی فرابورس صادر شد و این اتفاق به سوقدادن توجهها در بازار سرمایه ایران به سمت «کرادفاندینگ» انجامید. تامین مالی موفق این طرح، مقدمهای بود بر توسعه ابزار «کرادفاندینگ»؛ بهگونهای که ۳۹پروژه تولیدی کشور در سال ۱۴۰۰ از این روش تامین مالی استفاده کردند. با وجود رشد پرشتاب در حوزه تامین مالی جمعی، چالشهای بیشماری نیز در این مسیر وجود دارد که حل آنها نیازمند اراده جمعی، هم در سمت نهادهای قانونگذار و ناظر و هم در میان فعالان بازار سرمایه کشور است.
«کرادفاندینگ» و چالشهای پیشرو
از آنجا که پدیده تامین مالی جمعی در ایران هنوز نوپا محسوب میشود، اقدامات حمایتگرانه میتواند به حفظ و رشد آن کمک شایانی کند. از همین رو، مهمترین اقدامی که در این حوزه باید انجام شود، توسعه فرهنگ تامین مالی جمعی و معرفیکردن این ابزار به کسبوکارها و سرمایهگذاران است. بسیاری از این کسبوکارها، اطلاعات کامل و دقیقی در این مورد ندارند و به همین دلیل به سراغ آن نمیروند؛ در حالی که با استفاده از سرمایه گذاری جمعی سرمایه گذاری جمعی روش تامین مالی جمعی، میتوانند فعالیت خود را توسعه دهند. از سوی دیگر، سرمایهگذاران به واسطه آنکه در طرحهایی با دامنهای از ریسکهای تجاری روبهرو هستند، میتوانند به نرخهای بازدهی بالاتر از نرخ بانکی برسند. حمایت نهادهای بالادستی از طرحها، به نحوی که بتوان از پشتوانه آنها برای تضمین اصل سرمایهگذاری افراد استفاده کرد، نیز میتواند به اعتمادسازی میان سرمایهگذاران کمک شایانی کند. برخی چالشهای مهم دیگر نیز در این حوزه وجود دارد که یکی از آنها منع قانونی برای فعالیت شرکتهای تامین سرمایه از سوی شورای عالی بورس است که اگر مجوز فعالیت آنها صادر شود و بتوانند منابع خود را تزریق کنند، کسبوکارها از چنین تحولی بهرهمند خواهند شد.
«کرادفاندینگ» و فرصتهای پیشرو
بدون شک، تامین مالی جمعی، فرصتی طلایی برای توسعه سرمایهگذاری در کسبوکارهای در حال توسعه و دانشبنیان کشور و نیز پروژههای هنری است که میتواند در آینده نزدیک، نقش موثرتری در اقتصاد کلان ایفا کند.
دیدگاه شما