منظور از حجم مبنا و تعیین قیمت پایانی سهام چیست؟
حجم مبنا حداقل تعداد برگه سهامی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در پایان روز در قیمتی به ثبت برسد. حجم مبنا برای کنترل رشد بی رویه قیمت سهام در سال ۱۳۸۲تصویب شد. براین اساس درابتدای این قانون ودرسال۸۲ اساس براین بود که ۱۵ % از سهام کل یک شرکت طی یکسال مورد معامله قرار گیرد و روزهای کاری سال ۲۵۰ روز فرض شده بود که بر آن اساس حجم مبنای روزانه یک سهم ۰۰۰۶ / ۰ تعداد کل سهام شرکت میشد . اما از ابتدای سال ۱۳۸۳ این قانون تغییر کرد و از ۱۵ ٪ به ۲۰ % افزایش یافت و حجم معاملات روزانه به۰۰۰۸ / ۰ کل سهام شرکت افزایش یافت.
برای درک بهتر مثالی از حجم مبنا می زنیم: فرض کنید سرمایه شرکتی ۲ میلیارد تومان است.(تعداد سهام این شرکت برابر با ۲۰ میلیون برگه سهم به ارزش اسمی ۱۰۰ تومان است).در این حالت حجم مبنای این شرکت به شکل زیر محاسبه میشود.
که برابر کل ارزش معاملات آن سهم می باشد حال برای گرفتن میانگین آنرا تقسیم بر کل تعداد برگه سهام مورد معامله قرارگرفته می کنیم:
پس میانگین قیمت مورد معامله امروز ۲۰۱۶ ریال بوده اگر تعداد برگه مورد معامله به حد نصاب می رسید (از حجم مبنا بیشتر می شد) این قیمت به عنوان قیمت پایانی مورد قبول بود اما چون تعداد برگه سهام مورد معامله قرار گرفته ده هزار تا و حجم مبنای سهم شانزده هزار برگه می باشد پس از تناسب استفاده می کنیم. اگر ۱۶۰۰۰ برگه مورد معامله قرار می گرفت قیمت سهام ۱۶ ریال رشد می کرد در حالی که ۱۰۰۰۰ برگه مورد معامله قرار گرفته قیمت چقدر رشد می کند؟
از تناسب بالا ایکس بدست می آید ۱۰ ریال یعنی قیمت بسته شدن در پایان معاملات امروز برابر با ۲۰۱۰ ریال می شود.
فعالان محترم بازار سرمایه استحضار دارند که در بازار رقابتی (کارا)، قیمت نتیجه تصمیم و اقدام گروه زیادی از خریداران و فروشندگان است و اجماع آنان را نشان می دهد . در بورس اوراق بهادار ایران حجم مبنا به منظور اطمینان از این که تغییر قیمت سهام شرکت های پذیرفته شده دربورس حاصل از معامله حداقل تعداد معینی از سهام شرکت می باشد، تعریف و برای محاسبه آن ضریب هشت درهزار درتعداد سهام تمام شرکتها صرف نظر از اندازه آن ها اعمال گردید. با عنایت به این که در مورد شرکت‌های بزرگ هد ف مذکور با حجم مبنای کمتری نیز حاصل میشود ، لذا هیئت مدیره شرکت محاسبه قیمت مبنا بورس تصمیم گرفت ضریب محاسبه حجم مبنای شرکت‌هایی که سرمایه آن ها بیشتر از ۳۰۰۰ میلیارد ریال می‌باشد را از هشت در ده هزار به چهار در ده هزار کاهش دهد. بر این اساس از تاریخ۲ / ۴ / ۸۶ ضریب محاسبه حجم مبنای ۱۱ شرکت زیربه ( ۰۰۰۴ / ۰ ) چهار در ده‌هزارتغییر می‌یابد:
فولاد مبارکه اصفهان ـ سایپا ـ سرمایه گذاری غدیر- ملی صنایع مس ایران ـ ایران خودرو- بانک پارسیان ـ سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی ـ سیمان فارس خوزستان ـ گروه بهمن سرمایه گذاری بانک ملی ایران ـ مدیریت پروژه های نیروگاهی ایران
مقدمه
جواب این سوال را در پایان این نوشتار کاربردی با هم مرور خواهیم کرد.
سود ناخالص:
اگر درآمد حاصل از کل فروش یک شرکت را برای یک دوره خاص (مثلا 1 ساله) داشته باشیم و بهای تمام شده کالا و خدمات به فروش رفته را از آن کسر کنیم، باقیمانده را سود ناخالص می نامند.
سود عملیاتی:
سود ناخالص فعلا اختلاف بین کل فروش و بهای تمام شده را نشان می دهد،حال اگر از سود ناخالص هزینه های مربوط به فروش، هزینه های عملیاتی، واحد تجاری از جمله اجاره و بیمه،حمل و نقل و کرایه، حقوق و دستمزد و استهلاک و . را کسر کنیم حاصل آن سود عملیاتی خواهد بود.
سود خالص:
برخی دیگر از هزینه ها از جمله بهره، مالیات و همچنین کلیه جریانات وجوه ورودی و خروجی را باید در سود عملیاتی اثر داد. حاصل این تغییرات در سود عملیاتی و عددی که پس از محاسبه کل کسورات به دست می آید را سود خالص می نامیم.
حاشیه سود چیست؟
به طور ساده اگر هر کدام از سودهای محقق شده شامل سود ناخالص، عملیاتی و یا خالص را بر کل درآمد شرکت در آن دوره تقسیم و حاصل را در 100 ضرب کنیم، حاشیه سود شرکت به واحد درصد به دست می آید.
برای مثال در شرکت هجرت با فروش 2250 میلیارد تومانی، 70 میلیارد سود خالص محقق شده است، در نتیجه حاشیه سود خالص 3.1 می باشد.
منظور از EPS چیست ؟
سود خالص را اگر در بازه یک ساله در نظر بگیریم و بر تعداد سهام شرکت تقسیم کنیم به آن EPS ( Earning Per Share ) یا سود هر سهم که اصطلاحی رایج به حساب می آید اطلاق می شود.
منظور از DPS چیست ؟
بخشی یا کل سودی که برای هر سهم در یک سال مالی محقق شده را می توان بین سهامداران بصورت نقدی توزیع کرد که به آن DPS (Dividend Per Share) می گویند.
نسبت پی بر ای ( P/E ) :
یکی از نسبت های موثر و کاربردی در تحلیل سهام نسبت قیمت سهم به سود یا درآمد آن می باشد. برای مثال اگر قیمت سهم 100 تومان و سود هر سهم 20 محاسبه قیمت مبنا تومان باشد، نسبت پی به ای آن 5 مرتبه خواهد بود که با مقایسه این نسبت در گروه های مالی میتوان رشد قیمت نسبت به درآمد سهم را سنجید.
نکات مهم:
در تعریف سود و محاسبه حاشیه سود باید هر محاسبه قیمت مبنا گروه را بصورت مستقل در نظر داشت. برای مثال نمی توان حاشیه سود یک شرکت پخش دارویی را با یک شرکت خودروساز مقایسه کرد.
لزوما کل سود محقق شده بصورت سود نقدی یا DPS بین سهامداران توزیع نمی شود و ممکن است برای اموری همچون سود انباشته استفاده گردد.
نسبت پی به ای به تنهایی معیار کاملی برای تحلیل ارزندگی شرکت ها نیست.برای بسیاری از شرکت ها که سود قابل تحقق یا تحقق یافته ندارند و اتفاقا هر دوره در حال شناسایی زیان هستند و همچنین در شرایطی که تورم بر ارزش گذاری شرکت ها حاکم است، باید از روش های دیگری برای سنجش استفاده کرد.
در این مقاله سعی شده است تا شما را با دو روش محاسبه سود آشنا کنیم
سود به روش لایفو بهتر محاسبه می شود یا فایفو؟
fifo / فایفو
روشی است كه موجودی ها همواره به طور منظم گردش داشته و همواره كالاهای جديد وتازه در دسترسی باشد.
مثلا در يك كارخانه رنگ سازی ممكن است ابتدا قوطی های رنگ قديمی به فروش برسد واز ماندن زياد وفساد آن جلوگيری گردد به اين روش كه از اولين موجودی های اول استفاده شود روش اولين وارده يا فايفو گويند.
اما در مورد برخی از اقلام ديگر موجودی روش اولين صادره محاسبه قیمت مبنا آن معمولا از آخرين محموله كه در سطح بالا قرار گرفته است صورت ميگيرد اما داروها ويا سبزيجات يا كالاهای زود فاسد شدنی بايد ابتدا به مصرف برسد يعنی كالاهای اول وارده اول صادر شود به روش اولين صادره از آخرين وارده لايفو گويند.
كاربرد اين روش كه متداولترين روش ارزيابی موجودی هاست بسيار آسان است گردش اقلام بهای تمام شده در اين روش معمولا با گردش فيزيكی اقلام موجودی ها مطابقت ميكند.
ضمنا اجرای اين روش در دوره هايی كه قيمت ها در حال افزايش است موجب ايجاد سود ناخالص بيشتر ميشود عليرغم مزايای فوق سود بيشتر موجبات ماليات بر درآمد بيشتر را فراهم می آورد ودرآمدهای جاری با اقلام بهای تمام شده نسبتا قديمی مقايسه می شود ودر نتيجه كارايی و سودآوری بيش از واقع نشان داده می شود ضمن اينكه برای جايگزينی اقلام موجودی ها بهای بيشتري نيز بايد پرداخت كرد.
تطابق (مقابله) اقلام بهای تمام شده قديمی با درآمدهای جاری موجب ايجاد سوء ناشی از نگهداری موجودی ها ميشود كه بنوبه خود باعث نشان دادن قدرت سود آوری بيش از واقع واحتمالا گمراهی گروههای ذینفع می شود.
lifo / لایفو
مزيت عمده اين روش اين است كه در دوره افزايش قيمتها سود ناخالص به ميزاني كمتر محاسبه و ماليات بر درآمد كمتری پ رداخت گردد. كه موجب بهبود وضعيت نقدينگی وگردش وجوه نقد می شود ضمنا درآمد جاري با اقلام بهای تمام شده نزديك به قيمت های جاری مقايسه و مقابله و در نتيجه سود ناخالص نيز سود آوری تجاری را بهتر نشان می دهد.
اگر اين روش در چند دوره مالی متوالی به كار برده شود اقلام موجودی های منعكس در ترازنامه با ارزش به مراتب كمتر از قيمتهاي جاری در موقع افزايش قيمت ها نشان داده ميشود زيرا مبنای اقلام بهای تمام شده قديمی ونسبتا ارزان (كه موجب پايين آمدن غير عادی بهای تمام شده كالای فروش رفته است) محاسبه و ارزيابی شده است وافزايش سود غير معقولی را موجب خواهد شد.
در دورهايی كه قيمت ها در حال افزايش باشد اجرای لايفو موجب محاسبه سود ناخالص كمتر در مقايسه با روش فايفو می شود اگرچه سود كمتر موجب پرداخت ماليات كمتری می گردد اما سود هر سهم ارائه تصويری نادرست از قدرت سودآوری شركت يا واحد تجاری را موجب می شود لذا اين است كه مسئولين كشورهاي صنعتی شركتها را مقيد كرده اند تا جهت مقاصد مالياتی در صورت استفاده از لايفو آن را در محاسبه سود ناخالص به منظور گزارشگری مالی نيز بكار برند.
حساب جم با بیش از ۲۳ سال سابقه در ارائه گزارش حسابرسی شرکتها، موسسات و اشخاص در حداقل زمان ، دفاعیه مالیاتی، همچنین کاهش قطعی مالیات مشاغل و اشخاص حقیقی و رسیدگی به جرائم مالیات تراکنشهای بانکی توانسته است رضایت کامل شما عزیزان را جلب نماید. حساب جم با تهیه و تنظیم اظهارنامه های مالیاتی در اسرع وقت و استقرار بهینه حسابداری منطبق با استانداردهای حسابداری در بین برترین های حرفه خود در کشور قرار دارد. تخصصی ترین خدمات حسابرسی و حسابداری را از متخصصین و مشاوران مالیاتی حساب جم بخواهید
محاسبه قیمت پایانی سهم
فرض کنید میزان تغییر قیمت نسبت به روز قبل دو درصد (مثبت یا منفی) باشد. از طرفی اعمال این تغییر متناسب با حجم سهام معامله شده در طی روز است. بنابراین باید معیاری برای حجم سهام معامله شده تعریف شود که این معیار حجم مبنا نام دارد.
فرض کنید میزان تغییر قیمت نسبت به روز قبل دو درصد (مثبت یا منفی) باشد. از طرفی اعمال این تغییر متناسب با حجم سهام معامله شده در طی روز است. بنابراین باید معیاری برای حجم سهام معامله شده تعریف شود که این معیار حجم مبنا نام دارد.
فرض کنید حجم مبنای روزانه هر سهم معادل با ۲۰درصد تعداد کل سهام منتشره شرکت تقسیم بر ۲۵۰روز کاری سال باشد. چنانچه تعداد سهام معامله شده در هر روز بیشتر یا مساوی حجم مبنا باشد، قیمت پایانی سهم برابر با متوسط وزنی قیمت در همان روز است. در غیر این صورت قیمت پایانی برابر با اختلاف میانگین وزنی قیمت از قیمت پایانی روز قبل ضرب در ضریب تعدیل و حاصل به قیمت پایانی روز قبل اضافه میشود.
ضریب تعدیل برابر است با نسبت تعداد سهام معامله شده به حجم مبنا
چنانچه قیمت پایانی سهم در روز یکشنبه برابر با 10هزار ریال و میانگین وزنی قیمت سهم در روز دوشنبه برابر با 10هزار و 400 ریال است. آنگاه دو حالت زیر امکان‌پذیر است:
الف: تعداد سهام معامله شده کمتر از حجم مبنا باشد: اگر تعداد سهام معامله شده سهم در روز دوشنبه ۴۰هزار سهم باشد، قیمت پایانی آن در روز دوشنبه برابر است با:
ب: تعداد سهام معامله شده مساوی یا بیشتر از حجم مبنا باشد: اگر تعداد سهام معامله شده سهم در روز دوشنبه ۱۰۰هزار سهم باشد، قیمت پایانی آن در روز دوشنبه برابر است با: ۱۰۴۰۰= قیمت پایانی
حجم مبنا چیست و چه کاربردی دارد؟
رپرتاژ آگهی- حتما شنیده‌اید که در بازار سرمایه ایران سرمایه شما یک شبه نابود نمی‌شود. این جمله از آن‌جا نشات می‌گیرد که در بازار بورس محاسباتی جهت محافظت از سرمایه سرمایه‌گذاران وجود دارد. قانون حجم مبنا از آسیب به سرمایه جلوگیری می‌کند. اما حجم مبنا چیست و چه کاربردی دارد؟
در بازار سرمایه برای حرکت افزایشی یا کاهشی قیمت‌ها در چارچوب مشخص، حجم مبنا وارد محاسبات قیمتی شده است.
منظور از حجم مبنا چیست؟
حجم مبنا تعداد سهام یک شرکت است که باید طی یک جلسه محاسبه قیمت مبنا معاملاتی خرید و فروش شود تا قیمت هر سهم شرکت به اندازه دامنه نوسان تعریف‌شده حرکت کند. برای مثال فرض کنید که قیمت سهام شرکتی روز معاملاتی قبل ۱۰۰۰ تومان بوده است. با دامنه نوسان ۵ درصدی و حجم مبنای ۶۰۰ هزار برای سهم، برای اینکه قیمت پایانی سهم به ۱۰۵۰ برسد؛ حتما باید ۶۰۰ هزار سهم از شرکت در قیمت ۱۰۵۰ معامله شود. در این صورت میتوان گفت که تغییرات قیمت نماد، مثبت ۵ درصد است.
با انجام معامله سهام در قیمتی خاص به تعداد حجم مبنا، قیمت موردنظر نوسان مثبت یا منفی را در سهم تثبیت می‌کند. حجم مبنا در بورس کمترین تعداد سهامی است که با معامله آن قیمت سهم می‌تواند تا دامنه نوسان کامل افزایش یا کاهش پیدا کند. با محاسبه قیمت مبنا استفاده از قانون حجم مبنا امکان نوسان غیرواقعی قیمت برای نماد از بین می‌رود.
حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی نمادها کاربرد دارد. عدد حجم مبنا نیز به طور خودکار توسط سامانه محاسبه میشود و هیچکدام از معامله‌گران در تعیین آن محاسبه قیمت مبنا دخالتی ندارند. حجم‌مبنا را برای نمادهای مختلف می‌توانید در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران مشاهده کنید.
قانون حجم مبنا در بورس قانونی برای نظارت بر نوسان قیمت‌ها است که در سال ۸۲ در بورس به ثبت رسیده است. این قانون برای تمامی شرکت‌هایی که در بازار فعالیت می‌کنند اجرا میشود و هدف آن محافظت از سرمایه سرمایه‌گذاران و حقوق شرکتها است.
حجم مبنا از نزولی شدن متوالی قیمت و گیرکردن معاملات در صف فروش جلوگیری می‌کند. این قانون باعث میشود تا در صف فروش نیز حجم قابل قبولی از سهم جابه‌جا شود که این مورد در روزهای منفی بازار بسیار به سهم و کل بازار کمک می‌کند.
در نهایت با توجه به حجم بالای نقدینگی که در بازار سرمایه در گردش است، باید قوانینی وجود داشته باشد تا در صورت حرکت در مسیر آن به بازاری حرفه‌ای‌تر دست پیدا کنیم. این قانون برای مشخص‌شدن قیمت‌ها با در نظر گرفتن حجم معاملات واقعی‌تر بسیار موثر است و به این ترتیب اثر قیمت ساختگی در بازار را بی‌اهمیت می‌کند.
نحوه محاسبه قیمت پایانی برای شرکتها توسط حجم مبنا
برای به دست آوردن قیمت پایانی روز جاری، باید میانگین وزنی معاملات همان روز معاملاتی را به دست آورید. به طور کل قیمت پایانی هر نماد به میانگین وزنی معاملات هر نماد وابسته است. بنابراین میانگین قیمت‌هایی که نماد در آن‌ها معامله شده است را در نظر می‌گیریم. برابری این عدد با حجم مبنا میانگین قیمت‌ها را به عنوان قیمت پایانی تصویب می‌کند اما اگر میزان معاملات یک روز درصدی از حجم مبنا باشد، دیگر نمی‌توان قیمت پایانی را به آسانی با محاسبه میانگین وزنی معاملات روز به دست آورد.
حجم مبنای هر نماد را کجا ببینیم؟
عدد حجم مبنا در بورس برای تمام سهام بازار ثابت نیست. نماد هر شرکت فعال در بازار سرمایه حجم مبنای متفاوتی دارد. به دلیل اهمیت این ابزار در تعیین قیمت پایانی سهام، معامله‌گران باید بتوانند مقدار دقیق آن را برای سهام مختلف مشاهده کنند. سایت مدیریت و فناوری بورس تهران منبع درج اطلاعات نمادهای فعال در بازار است. پس برای مشاهده حجم مبنای نماد موردنظر ابتدا وارد سایت tsetmc.ir شوید و پس از آن با جستجوی نام نماد، حجم مبنا آن را مشاهده کنید.
اکثر نمادها این حجم مبنا را در صفحه اطلاعات خود اعلام می‌کنند. علاوه بر این حجم معاملات روز، میزان نوسان قیمت و قیمت پایانی هر نماد را در این صفحه مشاهده خواهید کرد و برای رسیدن به این اعداد نیازی به انجام محاسبات ندارید.
سخن آخر
در این مقاله بررسی کردیم منظور از حجم مبنا چیست و چه قوانینی دارد. سرمایه گذاری در بازار بورس ایران فرصتی عالی برای درآمدزایی است. اما قبل از شروع معاملات باید به قدر کافی با این بازار آشنا باشید. بهترین راه برای رسیدن به موفقیت و کسب سود بیشتر از معاملات این است که قوانین بورس را به خوبی بشناسید و اطلاعات خود را در خصوص بازار سرمایه و عوامل موثر بر آن افزایش دهید. قانون حجم مبنا در بورس قانونی برای کنترل افزایش یا کاهش کاذب قیمت سهام است. حجم مبنا به معنی حداقل محاسبه قیمت مبنا میزان سهامی است که باید در یک روز معامله شود تا قیمت پایانی سهم را تعیین کند. بر اساس قیمت پایانی به دست آمده و نوسانات آن، محدوده قیمت نماد در روز بعد مشخص میشود.
حجم مبنا در بورس از سواستفاده افراد سودجو که با ایجاد قیمت‌های غیر واقعی موجب تشنج بازار می‌شوند، جلوگیری می‌کند. این قانون بازار سرمایه را به سمت شفافیت، عدالت و قانون‌مداری هدایت می‌کند.
حجم مبنا چیست؟ (بررسی کاربرد حجم مبنا در بورس)
در بازار بورس ایران یکی از ویژگی‌هایی که سهم ها دارند حجم مبنا است. حجم مبنا باعث میشود که هیجانات کاذب قیمت سهام شرکتها کاهش یابد و همچنین از ریزش یا رشد بی‌رویه قیمت سهام شرکتها جلوگیری شود. ما در این مطلب قصد داریم به تعریف و توضیح حجم مبنا بپردازیم.
حجم مبنا چیست؟
یکی از ابزارهایی که از سال ۱۳۸۲ و در زمان تصدی دکتر حسین عبده تبریزی برای کمک به حفظ آرامش در معاملات سهام از آن استفاده میشود، حجم مبنا است. با استفاده از این ابزار، امکان نوسان غیر معمول و کاذب برای سهم های بورسی از بین می‌رود. کاربرد اصلی حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی نمادهای فعال در بورس تهران است. این ابزار تنها در بورس تهران مورد استفاده قرار می‌گیرد و میزان آن به طور خودکار، توسط سامانه معاملات اندازه گیری میشود. بنابراین هیچ یک از معامله گران در محاسبه آن دخالتی ندارند و می‌توانند آن را همیشه در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران ( tsetmc.com ) و برای هر یک از نمادها مشاهده کنند. برای محاسبه قیمت مبنا آنکه بتوانیم حجم مبنا را به خوبی توضیح دهیم ابتدا لازم است تعریفی دقیق از قیمت پایانی داشته باشیم.
قیمت پایانی چیست؟
قیمت پایانی به طور ساده عبارت است از قیمتی که بر اساس میانگین وزنی معاملات هر نماد بورسی در یک روز به دست می‌آید. اما آنچه که قیمت پایانی در بورس تهران را از نمادهای مورد معامله در صندوق های سرمایه گذاری جدا می‌کند، میزان حجم مبنا تعیین شده از سوی هر یک از این بازارها است. درحالی که بورس تهران حجم مبنای نمادها را بر اساس قوانین داخلی محاسبه می‌کند، مطابق با دستورالعمل‌های به کار گرفته شده در کلیه صندوق‌ها، حجم مبنا برای تمامی نمادهای این بازار «عدد یک» در نظر گرفته شده است. بنابراین قیمت پایانی در هر یک از صندوق‌ها برابر با میانگین موزون تمامی معاملات انجام شده در روز خواهد بود. این در حالی است که نمادهای بورسی باید برای به دست آمدن قیمت پایانی هر روز عدد حاصل از میانگین وزنی را متناسب با حجم مبنا تعیین شده برای آن محاسبه قیمت مبنا نماد تعدیل کنند.
البته این قانون در سال 98 اصلاح شد؛ ولی قبل از آن کلیه نمادهای فرابورسی نیز دارای حجم مبنای 1 بودند که با وضع قانون جدید کلیه نماد های فرابورسی نیز دارای حجم مبنا شدند.
تعریف حجم مبنا
مطابق با تعریف مندرج در تارنمای شرکت بورس اوراق بهادار تهران، حجم مبنا عبارت است از آن تعداد از یک نوع اوراق بهادار که باید در هر روز مورد داد و ستد قرار گیرد تا تمام درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت روز بعد لحاظ شود و هدف از تعیین آن این است که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند که نوسانات قیمت سهام در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام شرکت صورت گرفته است و در نتیجه وجود حجم می‌تواند مانع از ایجاد قیمت‌های غیرواقعی و کاذب در بازار میشود.
با موافقت شورای عالی بورس و اوراق بهادار و طبق مصوبه‌های جلسه هفتم اسفندماه ۹۸ هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مقرر شد که برای شرکت‌های موجود در بازارهای اول، دوم و پایه فرابورس ایران حجم مبنا معادل ۴ در ده هزار تعداد سهام شرکت اعمال شود. فرابورس ایران اعلام کرد که حداقل ارزش مبنا در بازارهای اول و دوم فرابورس، ۵۰ میلیارد ریال و در تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز بازار پایه به ترتیب ۲۰، ۱۰ و ۵ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است. همچنین حداکثر ارزش مبنا برای شرکت های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر ۱۲۰ میلیارد ریال تعیین شده است و برای شرکت های با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال، حداکثر ارزش مبنا ۱۰۰ میلیارد ریال خواهد بود.
مهم ترین هدف برای تعیین حجم مبنا چیست؟
هدف اصلی از مشخص کردن حجم مبنا کنترل بر روی نوسانات قیمت می‌باشد که ممکن است تحت تاثیر حجم معاملات قرار گیرد. در حالت کلی به منظور مطمئن شدن از اینکه تغییر قیمت سهام قابل اطمینان باشد منطقی می‌باشد که تعداد زیادی سهم در قیمت جدید معامله خواهد شد؛ مگر اینکه فقط با معامله یک سهم در قیمت‌های غیرمنطقی امکان دارد قیمت و نوسان کاذب برای آن سهم بوجود آورد. پس میزان حجم معاملات طبق اندازه هر شرکت باید زیاد باشد تا بشود به نوسانات قیمت آن متکی شد؛ مگر اینکه در تعداد پایینی از حجم معاملات ریسک بالای قیمت‌های کاذب از طرف بازیگران و نوسان گیران وجود دارد.
حجم مبنا شیب روندهای صعودی و نزولی را متعادل می‌کند و همانطور که گفته شد هدف اصلی آن منطقی کردن روند قیمتی شرکت‌هاست و باعث شود تا رشد یا ریزش قیمت سهام شرکت، در صورت معامله شدن تعداد بالایی از سهام رخ دهد. همچنین باعث شد تا هیجانات کاذب قیمت سهام شرکتها کاهش یابد و از ریزش یا رشد بی‌رویه قیمت سهام شرکتها جلوگیری کند؛ همچنین باعث شد که سرمایه گذاران زیادی جذب بورس شوند.
حجم مبنای شرکتها پس از افزایش سرمایه چگونه است؟
شرکت‌های سازمان بورس ممکن است قصد افزایش سرمایه داشته باشند و برای این کار اقدام نمایند. در صورت افزایش سرمایه همه سهام شرکت دستخوش تغییراتی خواهند شد و با توجه به شرایط افزایش سرمایه تعداد سهام شرکتها کم یا زیاد میشود. بر همین اساس هم بعد از افزایش سرمایه حجم مبنای شرکت‌های بورسی تغییر می‌کند و به محاسبه حجم مبنای جدید برای آن‌ها می‌پردازند.
حجم مبنا بر نوسانات قیمت سهام چه تاثیری دارد؟
زمانی که تعداد سهام شرکتی بالا باشد، قطعا حجم مبنای بیشتری هم دارد؛ بر همین اساس، در معاملات سهام شرکت‌های بزرگ که حجم مبنایشان زیاد است، بعضی وقت‌ها نوسانات کمتری نسبت به سهام شرکت‌های کوچک دارند.
معایب و مزایای حجم مبنا چیست؟
همانطور که در محاسبه قیمت مبنا فوق اشاره کردیم حجم مبنا باعث جلوگیری از ایجاد قیمت‌های کاذب میشود؛ اما به این نکته هم توجه کنید که در مواقعی مانند تشکیل صف‌های خرید و فروش باعث بلوکه شدن مقدار بسیار زیادی از پول می‌گردد و باعث میشود نوسان قیمت در هر دو روند نزولی و صعودی کند شود. تاثیر حجم مبنا بر قیمت سهام بر کسی پوشیده نیست و باید به آن توجه ویژه داشت.
در مواقعی که میزان حجم معاملات بسیار پایین می‌آید که سرمایه گذاران در بورس در این شرایط می‌گویند سهم خشک شده است و همچنین نوسانی هم نمی‌کند. در این شرایط سازمان بورس در یک محدوده زمانی معین همانند یک روز نماد سهام را بدون هیچگونه حجم مبنا و دامنه نوسان باز می‌کند تا معاملات انجام گیرد و همچنین قیمت مورد نظر خریداران و فروشندگان از طریق عرضه و تقاضا مشخص گردد.
حجم مبنای یک سهم در کجا قرار دارد؟
برای دسترسی به حجم مبنای یک سهام باید به سایت مدیریت و فناوری بورس تهران مراجعه کرده و در قسمت جستجو نماد مورد نظرتان را پیدا و به صفحه آن نماد بروید. بطور مثال حجم مبنای نماد وبملت را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.
چگونگی محاسبه حجم مبنا
برای آنکه چگونگی به‌کارگیری حجم مبنا را به خوبی توضیح دهیم با مثالی ساده بیان می‌کنیم. فرض کنید که یک نماد، حجم مبنایی برابر با ۲ میلیون سهم دارد. در چنین شرایطی اگر قیمت پایانی این نماد در روز گذشته ۱۲۰ تومان باشد و میزان معاملات آن در روز مورد نظر به یک میلیون سهم (یعنی ۵۰ درصد حجم مبنا) برسد، در اولین قدم از محاسبه قیمت پایانی روز جاری، ابتدا میانگین وزنی معاملات آن روز را به دست می‌آوریم. سپس تفاوت میانگین به دست آمده با قیمت پایانی روز گذشته را در نسبت معاملات امروز به حجم مبنا ضرب می‌کنیم و آن را به قیمت پایانی روز گذشته اضافه خواهیم کرد تا قیمت پایانی به دست آمده در این روز محاسبه شود. در این حالت اگر فرض کنیم که میانگین وزنی معاملات روز جاری ۱۳۰ باشد، قیمت پایانی نماد برابر با ۱۲۵ تومان خواهد بود.
میانگین وزنی معاملات امروز: ۱۳۰
قیمت پایانی روز گذشته: ۱۲۰ تومان
حجم مبنا: ۲ میلیون سهم
حجم معاملات روز جاری: ۱ میلیون سهم
تفاوت میانگین وزنی معاملات امروز با قیمت پایانی در روز گذشته:
تعدیل با حجم مبنا:
قیمت پایانی امروز:
بنابراین مبنای تغییرات قیمت‌ها و سقف مجاز نوسان روز بعد، در بازه ۵ درصد مثبت و ۵ درصد منفی خواهد بود.
سخن آخر
بازار بورس، بازاری همراه با ریسک است، لذا سازمان بورس و اوراق بهادار تهران همواره در تلاش برای به حداقل رساندن ریسک و اتخاذ قوانینی در جهت ایجاد فضایی امن برای انجام معاملات است. از این رو حجم مبنا را به عنوان ابزاری برای کمک به حفظ آرامش تعیین کرده است. در کنار تمام مزایای آن که در این مقاله به آن اشاره گردید، به معایب آن نیز پرداختیم و اینکه سازمان بورس برای رفع مشکلات و معایب ناشی از آن نیز راهکارهایی اندیشیده و حجم مبنا را به ابزاری کارآمد و ضروری در معاملات بورس تهران تبدیل نموده است.
دیدگاه شما