آشنایی با اصطلاحات بورسی

برای آشنایی با کارگذاری بورس، بر روی این لینک کلیک فرمایید.

مهمترین اصطلاحات بورسی که مبتدی و حرفه ای باید بدانند!

تفاوتی ندارد که اول راه آموزش یک تخصص باشید یا سال ها در آن فعال بوده باشید. در هر صورت شما نیاز دارید برای فعالیت در هر زمینه با اصطلاحات آن موضوع آشنا باشید و تسلط کافی به آن مفاهیم داشته باشید. تنها در این صورت است که می توانید خود را در میان آن اکوسیستم تصور کنید.

در دنیای بورس هم ماجرا از همین قرار است. برای ورود به دنیای بورس لازم است که با اصطلاحات و مفاهیم بورس آشنا شوید. تا پایان این مقاله شما را با مهمترین اصطلاحات بورسی آشنا خواهیم ساخت. پیشتر نیز در مقاله سهام چیست در مورد این موضوع توضیحاتی ارائه داده ایم. پیشنهاد می کنیم این مقاله را نیز از دست ندهید.

عدم آشنایی با اصطلاحات بورسی چه عواقبی دارد؟

در دنیای بورس عدم آشنایی با این مفاهیم پراهمیت ممکن است مانع از ورود شما به این موضوع نشود اما باعث می شود حتما در سرمایه گذاری های خود دچار اشتباه شوید. بهترین راه ممکن این است که مثل یک سرمایه گذار حرفه ای در ابتدا دانش ابتدایی و پایه ورود به دنیای بورس را به دست بیاورید و سپس کار خود را در این زمینه شروع کنید. مقاله اوراق بهادار نیز می تواند شروع خوبی برای آشنایی با موضوع بورس و سهام و اصطلاحات مرتبط در این حوزه باشد. بنابراین پیشنهاد می کنیم قبل از آشنایی مختصر با اصطلاحاتی که در این مقاله به آن می پردازیم حتما مقاله اوراق بهادار را بخوانید.

البته منظور ما از این گفته این نیست که در دوره های بعضا پوچ و بی محتوای بورس ثبت نام کنید بلکه با مطالعه کافی در سطح وب می توانید به نکات و آموزش های رایگان خوبی دست پیدا کنید. ما نیز در ادامه به موضوع بورس و مفاهیم آن بیشتر خواهیم پرداخت تا قدمی در جهت رفع این نیاز برداشته باشیم. بنابراین با وبلاگ سپیدار سیستم همراه بمانید.

مفاهیم و اصطلاحات بورس به 2 دسته تقسیم می شوند

مفاهیمی که هر سرمایه گذار یا علاقه مند به بورس باید از آن ها مطلع بشد به دو دسته تقسیم می شوند:

• مفاهیم عمومی در زمینه بورس
• مفاهیم مربوط به انواع قیمت سهام

در ادامه مهمترین مفاهیم از هر دسته را عنوان می کنیم.

مهمترین اصطلاحات عمومی بورس – بازار اولیه

یکی از مهمترین و اولین مفاهیمی که باید با آن ها آشنا باشید بازار اولیه است. بازار اولیه که معادل انگلیسی آن Primary Market است به وضعیتی گفته می شود که یک دارایی برای اولین بار مورد معامله قرار می گیرد.

برای مثال بازار فرض کنید شرکت الف قرار است برای اولین بار اوراق بهادار شرکت خود را برای فروش عرضه کند. به بازاری که به وجود می آید بازار اولیه می گویند. ذکر این موضوع لازم است که مفهوم بازار اولیه و عرضه اولیه دو مفهوم متفاوت هستند.

در بازار اولیه شرکت ها به صورت مستقیم سهام خود را در چهارچوب تعیین شده ای به مردم می فروشند تا سرمایه مورد نیاز خود را تامین کنند. این کار در قالب پذیره نویس از طریق بانک نماینده شرکت انجام می شود و فروشنده اوراق نیز شرکتی است که سهام آن در حال عرضه قرار دارد.

بازار ثانویه

اگر بخواهیم به راحت ترین شکل بازار ثانویه را برایتان تعریف کنیم باید از بورس ایران مثال بزنیم. بازار ثانویه بازاری است که در آن دارایی هایی که در بازار اولیه مورد معامله قرار گرفته مجدد مورد معامله قرار می گیرد. در بازار بورس که همان بازار ثانویه است شرکت جدیدی تاسیس نمی گردد و تنها سهام شرکت هایی که قبلا مورد پذیرش قرار گرفته اند دوباره مورد معامله خواهد بود.

پرتفو، پرتفوی یا Portfolio چیست؟

معمولا برای کاهش ریسک سرمایه گذاری در بورس پیشنهاد می شود که سبدی از سهام شرکت های مختلف تهیه شود. به این مفهوم پرتفو می گویند. کارشناسان بورس معمولا توصیه می کنند که حتی در بهترین حالت و تحلیل نیز تنها به خرید یک نوع سهم که به اصطلاح تک سهمی شدن گفته می شود بسنده نکنید و پیشنهاد می کنند که خرید سهام از چند نوع مختلف صورت گیرد.

برای مثال اگر تنها سهام صنایعی که در زمینه واردات کالا فعالیت می کنند را خریداری کنید ممکن است با افزایش قیمت ارز متضرر شوید اما در صورتی که سبد سهام شما سهام شرکت های صادراتی را هم شامل شود این اتفاق منفی برای شما رخ نخواهد داد.

کد معاملاتی یا کد بورسی

یکی دیگر از مفاهیمی که لازم است با آن آشنا باشید کد معاملاتی یا کد بورسی است. این کد که برای هر سهامدار اختصاصی و ثابت است برای خرید و فروش سهام مورد استفاده قرار می گیرد. نکته مهم این است که برای خرید و فروش سهام لازم است که کد معاملاتی داشته باشید و این کد در واقع کاربردی تسهیل ساز در خرید و فروش سهم ایفا میکند. برای دریافت کد بورسی یا همان کد معاملاتی باید به یکی از شرکت های کارگزاری بورس مراجعه کنید.

شرکت کارگزاری

شرکت های کارگزاری حکم واسطه های بازار بورس را دارند. این شرکت ها بنگاه های معاملات بورس هستند که کار خرید و فروش سهام را انجام می دهند و درصد بسیار اندکی کارمزد دریافت می کنند. راستی اگر نمی دانید کارمزد چیست پیشنهاد می کنیم مقاله کارمزد چیست که در وبلاگ سپیدار به آن پرداخته ایم را مطالعه کنید. در تعریف دیگری می توانیم بیان کنیم که کارگزاری ها به عنوان وکیل تام الاختیار فروشنده و خریدار شناخته می شوند، به این معنی که سهامداران و سازمان بورس به واسطه کارگزاری ها با هم ارتباط برقرار می کنند.

کارگزاری ها حکم تسهیل گران فعالیت های بورسی را دارند. البته این شرکت های واسط بر اساس قوانین مشخصی که توسط سازمان بورس مشخص شده فعالیت می کنند و تحت شرایط خاصی انتخاب می شوند. کارگزاران در بخش های مختلف اوراق بهادار فعالیت می کنند و برای فعالیت در هر بخش نیاز به مجوز دارند.

اصطلاحات مربوط به انواع قیمت سهام – قیمت اسمی

قیمت اسمی سهم به معنای قیمت اولیه ای است که در زمان فروش سهام در بازار اولیه برای آن تعیین می شود. قیمت اولیه سهم برای فروش اولیه در بازار بورس تهران 100 تومان است. بنابراین قیمت اسمی سهم 100 تومان است. این 100 تومان معیاری برای محاسبه موارد مختلف نیز هست. برای مثال در صورتی که قصد داشته باشید میزان سرمایه یک شرکت در بازار بورس را بسنجید می توانید تعداد سهام آن را در عدد 100 ضرب کنید تا این عدد به دست بیاید.

ذکر این نکته لازم است که در شروع عرضه سهام یک شرکت برای تعیین کردن تعداد سهام یک شرکت سرمایه آن شرکت را تقسیم بر 100 می کنند. عدد به دست آمده تعداد سهام خواهد بود.

مفهوم قیمت بازار

قیمتی که برای سهام و بر اساس عرضه و تقاضا در بازار ثانویه رقم می خورد را قیمت بازار می گویند. در واقع به این معنی است که پس از عرضه سهام با قیمت اسمی آن در بازار اولیه و ورود سهم به بازار ثانویه و انجام مبادلات برای آن ارزش سهام دستخوش عرضه و تقاضا قرار گرفته و قیمت بازار برای آن ایجاد می شود.

قیمت ذاتی و قیمت دفتری

دو مورد از مفاهیم و اصطلاحات بورسی دیگری که باید به آن ها اشاره کنیم این 2 مورد است. قیمت دفتری زمانی به وجود می آید که دارایی های یک شرکت را به عنوان معیاری برای قیمت گذاری در نظر بگیریم. به این معنی که قیمت زمان خرید دارایی ها که در دفاتر مالی شرکت ثبت شده است را در محاسبات مورد استفاده قرار دهیم. در این صورت با ارزش دفتری سهام رو برو خواهیم بود.

قیمت ذاتی نیز به قیمت واقعی گفته می شود که تحت تاثیر جریانات نقد آتی، عرضه و تقاضا و دارایی های شرکت و هر عامل دیگری تعیین می شود. به این قیمت قیمت ذاتی سهام می گویند.

در این مقاله تلاش کردیم مهمترین مفاهیم و اصطلاحات بورسی که هر کسی برای شروع فعالیت در زمینه بورس باید با آن ها آشنا باشد را توضیح دهیم. در ادامه به توضیح مفاهیم و اصطلاحات بیشتر در این حوزه خواهیم پرداخت.

در پایان این مقاله پیشنهاد می کنیم با مفهوم حقوق صاحبان سهام نیز آشنا شوید تا به صورت تخصصی تر آموزش خود را در این زمینه آغاز کنید.

آشنایی با برخی اصطلاحات بورسی/ ارزش اسقاطی و آتی سبد سهام چیست؟

آشنایی با برخی اصطلاحات بورسی برای ورود به معاملات بازار سهام ضروری است. اصطلاحاتی که ممکن است در ظاهر سخت به نظر بیایند.

به گزارش گروه اقتصادی ایسکانیوز، ورود به بازار سرمایه نیاز به آشنایی با برخی اصطلاحات بورسی دارد. در این مطلب قصد داریم با برخی از این اصطلاحات آشنا شویم.

بیشتر بخوانید

۱۳۰۰ میلیارد به صندوق تثبیت بازار سرمایه واریز شد

آتی سبد سهام

قرارداد آتی سبد سهام مانند سایر قراردادهای آتی، قراردادی دوطرفه است که بر اساس آن، خریدار و فروشنده متعهد می‌شوند که سهام پایه قرارداد را به قیمتی مشخص و در تاریخ معینی در آینده معامله کنند. هر یک از قراردادهای آتی سبد سهام روی دسته‌ای از سهام مشخص با تعداد مشخص بسته می‌شوند که به آن سبد مرجع گفته می‌شود.

آربیتراژ

آربیتراژ به معنی سود بردن از تفاوت قیمتی میان دو یا چند بازار است. به‌بیان‌دیگر آربیتراژ به معنای بهره گرفتن از تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار برای کسب سود است؛ مثلا تفاوت قیمت فلز مس در بورس لندن و بورس شانگهای چین می‌تواند باعث آربیتراژ معامله‌گران مس بین این دو بازار شود. در انجام آربیتراژ توصیه می‌شود که خرید در یک بازار و فروش در بازار دیگر به‌صورت هم‌زمان انجام بگیرد تا از ریسک تغییر قیمت در یکی از بازارها جلوگیری شود.

اتاق پایاپای

اتاق پایاپای (Clearing House) در بورس کالا، وظیفه تضمین و تسویه معاملات و ثبت و نگهداری اطلاعات مربوط به آن‌ها را بر عهده دارد. اتاق پایاپای با اجرای مکانیزم‌های خاص، از نکول افراد در اجرای تعهدات خود جلوگیری کرده تا حقی از طرفین قراردادها (خریدار و فروشنده) ضایع نشود. در واقع اتاق پایاپای با حضور و ایفای نقش خود، موجب یک‌پارچگی در معاملات بازار می‌شود.

اختیار فروش تبعی

اوراق اختیار فروش تبعی از جمله ابزارهای پوشش ریسک ناشی از کاهش قیمت سهام است. در واقع خریدار اوراق اختیار فروش تبعی سهم خود را در برابر کاهش قیمت آن، بیمه می‌کند. طبق تعریف، اوراق اختیار فروش تبعی اوراقی است که براساس آن فروشنده متعهد می‌گردد تعداد معینی از سهام شرکت را به قیمت مشخص (قیمت اعمال) و در تاریخ معین (تاریخ اعمال) از سهامدار خریداری کند.خرید و اعمال این اوراق، طبق قاعده و قانون خاصی انجام می‌شود که در اطلاعیه عرضه این اوراق، به آن‌ها اشاره می‌شود.

اختیار معامله

اختیار معامله قراردادی دوطرفه بین خریدار و فروشنده است که بر اساس آن خریدار قرارداد حق (نه الزام و تعهد) دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد. بر اساس این قرارداد، دو طرف توافق می‌کنند که در آینده معامله‌ای انجام دهند. در این معامله خریدار اختیار معامله، در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید یا فروش دارایی مندرج در قرارداد را در زمانی مشخصی با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است، به دست می‌آورد. از طرف دیگر، فروشنده قرارداد اختیار معامله، در مقابل اعطای این حق به خریدار با دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد، بر اساس مفاد قرارداد، آماده فروش دارایی مذکور است.

ادغام و تملیک

ادغام و تملیک (Merger & Acquisition) که به اختصار به آن M&A نیز گفته می‌شود، اصطلاحی است که برای تلفیق شرکت‌ها یا دارایی‌های آن‌ها به کار برده می‌شود. ادغام زمانی اتفاق می‌افتد که دو شرکت با یکدیگر ترکیب شوند و شرکت جدیدی را تشکیل دهند. پس از فرآیند ادغام، یک شرکت باقی می‌ماند و دارایی‌های این شرکت، از شرکت‌های ادغام شده حاصل می‌شود. تملیک نیز زمانی اتفاق می‌افتد که یک شرکت درصد قابل توجهی از سهام شرکت دیگری را خریداری کرده و کنترل مدیریتی آن را بر عهده می‌گیرد. بر خلاف ادغام، با انجام فرآیند تملیک، هر دو شرکت باقی می‌مانند.

ارز روش پرداختی مورد قبول در کشوری خاص و یا به صورت بین‌المللی است که معمولا به صورت اسکناس یا سکه و به صورت فیزیکی یا مجازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیش از اختراع ارز، انسان‌ها برای مبادله مجبور به انتقال کالا و یا خدمتی مشخص به عنوان روش پرداخت بودند. تا پیش از قرن بیست‌ویکم میلادی اکثر قریب به اتفاق ارزها توسط دولت‌ها و به صورت فیزیکی عرضه می‌شدند اما با پیدایش رمز ارزها شکل جدیدی از ارزها بدون پشتوانه دولتی و به صورت غیر فیزیکی معرفی شدند.

ارزش اسقاطی

ارزش اسقاطی (Salvage Value) ارزش تخمینی یک دارایی در پایان عمر مفید آن است. ارزش اسقاطی در محاسبات میزان استهلاک سالیانه یک دارایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. فرض کنید کارخانه‌ای یک دستگاه صنعتی خود را که عمر مفید آن ۱۰ سال است، به مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان خریداری کرده است. از طرف دیگر، پیش‌بینی می‌شود که در پایان عمر مفید دستگاه می‌توان آن را به مبلغ ۲۰ میلیون تومان فروخت. در این مثال، ارزش اسقاطی این دستگاه معادل ۲۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است.

ارزش اسمی

ارزش اسمی، ارزشی است که هنگام انتشار هر ورقه بهادار نظیر سهام شرکت‌ها، اوراق بدهی، واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری و غیره، برای آن تعیین شده و در گواهی نقل و انتقال آن نیز درج می‌شود. در بازار سرمایه ایران، ارزش اسمی هر سهم معادل هزار ریال در نظر گرفته می‌شود. در خصوص صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ارزش اسمی هر واحد در اساسنامه آن تعیین می‌شود و معمولا معادل ده هزار یا صد هزار یا یک میلیون ریال در نظر گرفته می‌شود.

آشنایی با اصطلاحات بورسی لازمه شروع به کار در بورس

در این متن در خصوص اصطلاحاتی که در بورس مورد استفاده هستند مطالبی ارائه شده است. اصطلاحات رایج در بورس باید آموخته شوند تا افراد بتوانند با استفاده آشنایی با اصطلاحات بورسی از این اصطلاحات بورسی در انجام معاملات خود موفقیت خود را دوچندان نمایند.

با توجه به این که اصطلاحات دارای تعدد و تنوع هستند، در این مقاله به برخی از اصطلاحات با اهمیت تر اشاره شده است.

بورس شامل چه اصطلاحاتی است؟

شاید بتوان گفت که جزء ابتدایی ترین و مهمترین آموزش هایی که در دوره آموزشی بورس با آن مواجه هستیم، اصطلاحات بورسی است. در این بخش در خصوص انواع اطلاعات و اصطلاحات رایج در بورس مطالبی بیان می نماییم.

با داشتن دانش در خصوص اصطلاحات بورسی می توان تحلیل ها را پخته کرد و با استفاده از مفاهیم رایج در اصطلاحات، نتایجی را کسب نمود که باعث افزایش سودآوری گردد. از سوی دیگر بدون داشتن دانش در خصوص این اصطلاحات نیز نخواهیم توانست در بورس موفق باشیم.

در ادامه اصطلاحات رایج را که به عنوان پایه های آشنایی با بورس است، مورد بررسی و مطالعه قرار خواهیم داد.

اصطلاحات بورسی

شاید بسیار شنیده باشید که وقتی سخن از سهام یک شرکت به میان می آید، نماد یکی از پرکاربرد ترین اصطلاحات بورسی مورد استفاده است. با استفاده از نماد هم به صورت اختصاری با شرکت مورد نظر آشنا خواهیم شد و هم حوزه کاری آن شرکت را متوجه می شویم.

مثلا اگر با نماد «دسبحا» را شنیده باشید متوجه می شوید که این شرکت در زمینه دارویی فعالیت دارد و نام آن سبحان است. در مثالی دیگر نماد «خساپا» همان معرف شرکت خودروساز سایپا می باشد. این نحوه معرفی شرکت ها می تواند تاثیر مناسبی داشته باشد و با خلاصه سازی به این نحو می توان اطلاعات گسترده تری را در قالب مفاهیم ریزتر ارائه نمود.

حال با توجه به اصطلاح نماد باید اشاره کرد که برخی از شرکت های بورسی به دلایل متعدد متوقف شده اند و یا در بورس به فعالیت مشغول می باشند. در حالتی که شرکت فعالیت ندارد، ممکن است توقف نماد روی داده باشد که در این حالت فعالیت شرکت متوقف شده است.

چرا برای یک شرکت این حالت اتفاق می افتد؟ آیا توقف نکته ای منفی است؟ از واژگان این اصطلاح تقریبا موج منفی صادر می شود اما دقیقا برعکس می باشد و زمانی که برای شرکتی رخدادی با اهمیتی روی داده باشد، توقف نماد خواهیم داشت. در این حالت تغییرات قیمتی مثبت یا منفی شدیدی برای سهام شرکت رخ می دهد.

برای مطالعه مقالات سرمایه گذاری، بر روی این لینک کلیک فرمایید.

مجمع شرکت های پذیرفته در بورس چیست؟

سهامدارانی که سهام آن زیاد باشد و یا ارزش بالایی داشته باشد و مدیران شرکت ها در برخی موارد جهت تصمیم گیری و تبادل نظر گردهمایی تشکیل می دهند که به مجمع معروف است. به منظور ایجاد مجمع حتما ۱۰ روز قبل در روزنامه رسمی نشر آگهی می شود و در سایت کدال نیز اطلاع رسانی صورت می پذیرد.

همین مجمع گاهی جهت ارائه گزارش به سهامداران و میزان سهام تقسیمی و با حضور سهامداران در سال یکبار برگزار می شود که آن را مجمع عمومی نامند. در مقابل نیز در صورت نیاز مجمع های موردی برگزار می شود که آن را فوق العاده نامند و در آن افزایش سرمایه، تغییر نام و موارد مهم تصمیم گیری می شود که آن را مجمع فوق العاده نامند.

برای آشنایی با کارگذاری بورس، بر روی این لینک کلیک فرمایید.

اصطلاحات بورسی دیگر

سهامداران در یک دوره مالی که آن را سال مالی نامند و عموما یکساله است سهام ها را رصد می نمایند. با پایان یافتن سال مالی مجمع سالانه شکل می گیرد و گزارش شرکت توسط هیات مدیره بیان می گردد. حداکثر زمان برگزاری مجمع سالانه تا چهار ماه بعد از سال مالی است.

سهامداران به دنبال کسب سود بیشتر هستند. سود و زیان را می توان در صورت های مالی شرکت ها مشاهده نمود. در پایان سال مالی نیز یکی از گزارش های ارائه شده همین سود و زیان شرکت و عملکرد آن است.

از سوی دیگر می توان گزارش های مورد نیاز را نیز از طریق ترازنامه کسب و منتشر کرد. دارایی و بدهی های شرکت نیز دارای اهمیت بوده که این موارد در ترازنامه منعکس است.

برای آشنایی با مالیات بر ارزش افزوده، بر روی این لینک کلیک فرمایید.

اصطلاحات تخصصی مالی

صورت جریان وجوه نقد یکی دیگر از اصطلاحات بورسی است که در آن سودآوری شرکت با توجه به توان آن مورد ارزیابی قرار می گیرد. یعنی در فاصله سال های آشنایی با اصطلاحات بورسی مالی، تغییرات وجوه نقد چگونه بوده است.

در ادامه با توجه به عبارت سودآوری، به سود هر سهم یا EPS اشاره می نماییم که از تقسیم کل سود پس از کسر مالیات بر تعداد سهام منتشره اشاره دارد و لذا سود هر سهم به دست خواهد آمد.

اما ممکن است تمام سودی که از سهام شرکت به دست می آید میان سهامداران تقسیم نشود بلکه قسمتی از سود برای اقدامات توسعه ای در اختیار شرکت مانده که البته این میزان نیز در گزارشات سالیانه موجود و به نظر سهامداران خواهد رسید.

این سود تقسیمی که بخش اعظمی از سود حاصله است و میان سهامداران تقسیم می شود را DPS نامند. تفاوت این سود با سود قبل در آن است که EPS میزان سود هر سهم را مشخص می کند اما DPS سود تقسیم شده به سهامداران را مشخص می کند. EPS مشخص شده ممکن است بین سهامداران تقسیم نشود.

در هر حال برنامه های توسعه ای شرکت نیز بخشی از سودآوری است زیرا شرکت ها به واسطه این موارد رشد می کنند و می توانند به سهامداران سود ارائه کنند. از سوی دیگر سود تقسیمی در برگزاری مجمع به سهامداران تعلق می گیرد و اگر قبل از آغاز مجمع سهام فروخته شود، دیگر سود تقسیمی به فرد تعلق نخواهد گرفت.

حداکثر زمان پرداخت این سود به سهامداران ۸ ماه است. نکته مهم در این قضیه آن است که میزان سود تقسیمی از بخشی از سود تا تمام آن به شرکت وابسته است و تصمیم گیران شرکت و سهامداران آن در این خصوص نظر خواهند داد.

در نهایت باید گفت که هر شرکت باید اهداف خود را در ابتدای سال مالی یا انتهای سال مالی قبل، پیش بینی نماید و میزان رشد و پیش بینی سود خود را اعلام کند. تمام این موارد باعث می شود تا با اعلام گزارش ها، سهامداران تمایل بیشتری به انتخاب شرکت های پر بازده داشته باشند. در مقالات بعدی با اصطلاحات بیشتری آشنا خواهیم شد.

آموزش بورس قسمت هفدهم – اصطلاحات رایج بورس

نماد، نام اختصاری شرکت های پذیرفته شده در بورس است. برای مثال، نماد شرکت داروسازی سبحان در بورس، دسبحا است. حرف اول نماد، برگرفته از صنعتی است که شرکت در آن قرار دارد و بخش دوم نماد، در واقع خلاصه نام شرکت است. مثلا در نماد خساپا، حرف خ بیانگر صنعت خودرو و کلمه ساپا، مخفف سایپا است. فعالان بورس ، عمدتا به جای استفاده از نام کامل شرکت ها، نماد آنها را بکار می برند.

توقف نماد

گاهی اوقات، معاملات سهام برخی از شرکت ها در بورس به طور موقت، متوقف می شود که در این حالت، اصطلاحا می گویند نماد شرکت متوقف شده است. توقف نماد زمانی اتفاق می افتد که رویداد با اهمیتی در خصوص آن شرکت اتفاق افتاده باشد. به نحوی که این رویداد بتواند موجب افزایش یا کاهش بیش از اندازه قیمت سهام شرکت شود. برای مثال، قبل از برگزاری مجامع سالیانه شرکت، نماد آن شرکت متوقف می شود، زیرا در مجمع سالیانه، سود سهامداران مشخص خواهد شد و این موضوع، می تواند بر قیمت سهم بعد از مجمع، تاثیر زیادی داشته باشد. این امر، به سرمایه گذاران اجازه می دهد تا پس از انتشار اطلاعات کامل و شفاف شدن وضعیت شرکت، در شرایط یکسان و عادلانه، در خصوص خرید، فروش و یا نگهداری آن سهم تصمیم گیری کنند.

مجامع شرکت های پذیرفته شده در بورس

به گردهمایی سهامداران و مدیران شرکت که به منظور تصمیم گیری در خصوص مسائل مهم شرکت برگزار می شود، مجمع گفته می شود. سهامداران شرکت، متناسب با میزان سهم خود، در مجامع حق رای دارند. هیئت مدیره شرکت موظف است حداقل 10 روز قبل از برگزاری مجمع، آگهی برگزاری مجمع را در روزنامه کثیرالانتشار که به عنوان روزنامه رسمی شرکت انتخاب شده است، منتشر کند تا سهامداران از این موضوع مطلع شوند. همچنین آگهی برگزاری مجمع در سایت کدال نیز منتشر می شود. مجامع شرکت ها به دو دسته تقسیم می شوند:

مجمع عمومی عادی سالیانه: هیئت مدیره شرکت موظف است هر سال یکبار، سهامداران شرکت را دعوت کرده و گزارش عملکرد سالیانه خود را به سهامداران ارائه نماید. به این گردهمایی، مجمع عمومی سالیانه گفته می شود. در مجمع عمومی سالیانه، همچنین در خصوص موارد مهمی مانند میزان سود تقسیمی به سهامداران و انتخاب اعضای هیئت مدیره، رای گیری می شود.

مجمع فوق العاده: غیر از مجمع سالیانه، هر مجمع دیگری که توسط شرکت برگزار شود، مجمع فوق العاده نام دارد. در مجامع فوق العاده عمدتا در خصوص مواردی مانند افزایش سرمایه شرکت، تغییر نشانی و نام شرکت و … تصمیم گیری می شود.

سال مالی

سال مالی، دوره یک ساله ای است که مبنای محاسبه سود و زیان و سایر گزارش های مالی شرکت می باشد. به عنوان مثال سال مالی شرکت ایران خودرو از ابتدای فروردین تا پایان اسفند هر سال می باشد. در پایان سال مالی، مجمع سالیانه شرکت برگزار و عملکرد هیئت مدیره در طول سال مالی ، مورد ارزیابی سهامداران قرار می گیرد. هیئت مدیره شرکت موظف است حداکثر ظرف مدت 4 ماه پس از پایان سال مالی شرکت، مجمع عادی سالیانه را برگزار کند.

صورت سود و زیان

سود آوری شرکت یکی از عوامل بسیار مهم در تصمیم گیری برای خرید سهام آن شرکت است که شرکت ها در صورت سود و زیان که در پایان سال مالی خود منتشر می کنند، سهامداران را از میزان سودآوری شرکت مطلع می کنند. در صورت سود و زیان، مواردی مانند میزان فروش، میزان هزینه ها و سایر اطلاعات با اهمیت مربوط به عملکرد شرکت قابل مشاهده است.

ترازنامه

علاوه بر سود آوری شرکت، سرمایه گذاران باید به میزان دارایی ها و بدهی های شرکت نیز باید توجه کنند. ترازنامه که همانند صورت سود و زیان، در پایان دوره مالی شرکت برای اطلاع سهامداران منتشر می شود، همانند یک تصویر واضح و شفاف، وضعیت شرکت را از نظر میزان دارایی ها، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام نشان می دهد. در ترازنامه، دارایی های شرکت، وجوه نقد، املاک، تجهیزات و ماشین آلات، همچنین میزان تعهدات و تسهیلات و بدهی های شرکت به بانک ها، تامین کنندگان مواد اولیه و …. نشان داده می شود و در نهایت، آنچه که به عنوان سرمایه سهامداران شرکت یا اصطلاحا حقوق صاحبان سهام، پس از کسر بدهی های شرکت از دارایی های آن باقی می ماند، قابل مشاهده است.

صورت جریان وجوه نقد

صورت جریان وجوه نقد ((بیانگر چگونگی ارتباط بین سودآوری واحد تجاری و توان آن واحد، جهت ایجاد وجه نقد و در نتیجه مشخص کننده کیفیت سود تحصیل شده توسط واحد تجاری است)). به تعبیری دیگر صورت جریان وجوه نقد به بررسی تغییرات وجود نقد یک شرکت در فاصله زمانی بین دو صورت مالی می پردازد.

سود هر سهم (EPS)

هر گاه کل سود پس از کسر مالیات را که شرکت در پایان سال مالی خود، بدست می آورد، بر تعداد سهام منتشر شده توسط شرکت تقسیم کنیم، عدد حاصل بیانگر سود هر سهم (EPS) است.

برای مثال، اگر بر اساس اطلاعات مندرج در صورت سود و زیان، کل سود خالص شرکت در پایان سال مالی 20 میلیارد ریال و تعداد سهام شرکت هم 10 میلیون سهم باشد، هر سهم 2000 ریال (10000000+20000000000) خواهد بود:

سود تقسیمی هر سهم (DPS)

شرکت ها ممکن است همه سودی که به دست می آورند را بین سهامداران توزیع نکنند و بخشی از آن را برای اجرای برنامه های توسعه ای شرکت، نگه دارند. میزان سودی که به ازای هر سهم، بین سهامداران توزیع می شود، سود تقسیمی هر سهم یا اصطلاحا DPS می گویند. سود تقسیمی هر سهم، به افرادی تعلق می گیرد که در زمان برگزاری مجمع شرکت، سهام آن شرکت را در اختیار داشته باشند یعنی اگر شخصی سهام یک شرکت را قبل از برگزاری مجمع عادی آن بفروشد دیگر سود تقسیمی به وی تعلق نمی گیرد. اگر در مثال قبل، شرکت به ازای هر سهم، 1500 ریال از 2000 ریال سود را توزیع کند. DPS شرکت 1500 ریال خواهد بود. تصمیم گیری در خصوص میزان تقسیم سود، در مجمع عادی سالیانه و با رای گیری از سهامداران انجام می شود. شرکت موظف است حداکثر ظرف مدت 8 ماه، این مبلغ را به سهامداران بپردازد.

سرمایه گذاران باید هنگام انتخاب سهام، به سیاست شرکت در توزیع سود توجه داشته باشند، برخی از شرکت ها ممکن است درصد کمی از سود خود را تقسیم کنند و برخی دیگر ممکن همه سود خود را تقسیم کنند. برای مثال، افرادی که دریافت سود مستمر برای آنها مطلوبیت دارد، ترجیح می دهند سهام شرکت هایی را بخرند که سود تقسیمی آنها بیشتر است، اما افرادی که دید بلند مدت تری دارند، بیشتر به سراغ شرکت هایی می روند که به جای درصد تقسیم سود زیاد، بخش عمده سود سالیانه را صرف توسعه فعالیت های شرکت می کنند.

پیش بینی سود

مدیران شرکت قبل از شروع سال مالی، بر اساس وضعیت عملکردشان در سال های گذشته و برنامه هایی که مدنظر دارند در سال آینده اجرا کنند، پیش بینی درآمد هر سهم (EPS) سال آینده را اعلام می کنند و به صورت فصلی یعنی هر سه ماه یکبار در طی سال این پیش بینی را با توجه به عملکرد واقعی بازنگری می کنند. تمامی این اطلاعات با توجه به اینکه هنوز سال مالی شرکت به پایان نرسیده است، ((پیش بینی)) است. بعد از اتمام سال مالی شرکت و مشخص شدن عملکرد واقعی آن سال، درآمد هر سهم (EPS) واقعی اعلام خواهد شد. به عنوان مثال، شرکت الف در پایان سال 1395 پیش بینی می کند که در پایان سال مالی 1396، به ازای هر سهم 3000 ریال سود بدست آورد.

تعدیل سود

شرکت های پذیرفته شده در بورس موظفند در دوره های سه ماهه، عملکرد واقعی خود را بررسی کرده و علاوه بر مقایسه عملکرد واقعی با بودجه پیش بینی شده، پیش بینی جدید خود از میزان سود آوری شرکت را بر اساس عملکرد واقعی به بازار منعکس کنند. این تغییرات در سود پیش بینی شده را تعدیل سود می گویند. سرمایه گذاران باید در تصمیم گیری های خود، به تعدیل سود سهام توجه داشته باشند.

مثال: شرکت الف پیش بینی کرده است که در پایان سال مالی 1395، 3000 ریال سود به ازای هر سهم بدست آورد. اما پس از گذشت سه ماه از فعالیت شرکت و با بررسی عملکرد این سه ماه، پیش بینی خود را تغییر داده و از 3000 ریال به 3200 ریال افزایش می دهد. همین شرکت ممکن است پس از بررسی عملکرد شش ماهه خود، به این نتیجه برسد که سود 3200 ریالی با ادامه شرایط فعلی قابل تحقق نیست و پیش بینی سود شرکت، باید به 2900 ریال کاهش یابد.

درصد تحقق سود

در مثال بالا شرکت در ابتدای سال 1395 پیش بینی کرده بود که در پایان سال 3000 ریال سود به ازای هر سهم بدست آورد. اگر در پایان سال، میزان سود تحقق یافته این شرکت به ازای هر سهم، 2700 ریال باشد، به این معناست که شرکت الف توانسته است 95 درصد سود پیش بینی شده خود را محقق کند. هر اندازه درصد تحقق سود یک شرکت بالاتر باشد، نشان دهنده پیش بینی دقیق تر و عملکرد بهتر آن شرکت خواهد بود.

نسبت P/E

P/E نسبت قیمت به درآمد می باشد که نشانگر اقبال بازار نسبت به سهم مورد نظر می باشد. اگر یک شرکت پی به ای یک داشته باشد یعنی سود سرمایه گذاری شما بعد از یک سال برابر خود سرمایه گذاری تان می شود. بسیاری از افراد بر اساس این نسبت در مورد خرید و فروش سهام بورس تصمیم می گیرند. در محاوره عمومی گفته می شود که نسبت پی به ای پایان نشان دهنده ریسک کمتر و در عوض سود کمتر (از لحاظ افزایش قیمت سهم) است و نسبت پی به ای بیشتر نشان دهنده ریسک بیشتر ولی سود بیشتر است.

صف خرید و فروش

هنگامی که خریداران زیادی برای یک سهم وجود داشته باشند ولی فروشنده ای برای آن وجود نداشته باشد، اصطلاحا می گویند برای آن سهم صف خرید تشکیل شده است. تشکیل صف خرید برای یک سهم نشان دهنده اقبال سرمایه گذاران به آن سهم است.

در نقطه مقابل، وقتی حجم عرضه یک سهم در بورس، بشتر از حجم تقاضا برای آن سهم باشد، براس سهم مذکور صف فروش شکل می گیرد. تشکیل صف فروش برای یک سهم، حاکی از بی رغبتی سرمایه گذاران به آن سهم است.

دامنه نوسان

منظور از دامنه نوسان ، حداکثر افزایش یا کاهشی است که قیمت سهام شرکت، در یک روز می تواند داشته باشد. در حال حاضر، دامنه نوسان قیمت سهام در بورس تهران و فرابورس 5 درصد می باشد. به این معنا که مثلا اگر قیمت سهم الف در بورس تهران، در ابتدای روز 1000 ریال باشد، قیمت این سهم در پایان ساعت معاملات آن روز حداکثر می تواند 50 ریال افزایش و یا 50 ریال کاهش داشته باشد. دامنه نوسان با این هدف تعیین شده است که در مواقع بحرانی یا در مواردی که بازار تحت تاثیر رفتارهای هیجانی برخی سهامداران، به ویژه سهامداران خرد قرار دارد، از بروز نوسانات شدید در قیمت سهام و در نتیجه، ضرر و زیان هنگفت سهامداران جلوگیری شود.

حجم مبنا

حجم مبنا، حداقل تعداد سهام یک شرکت است که باید در طول روز معامله شود تا قیمت آن سهم بتواند بر اساس سقف دامنه نوسان، افزایش یا کاهش یابد. بنابراین، در صورتی که تعداد سهام معامله شده یک شرکت در طول روز کمتر ار حجم مبناباشد، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت.

قیمت پایانی سهم

قیمت پایانی سهام یک شرکت، در واقع میانگین قیمت هایی است که آن سهم در طول روز، بر اساس آن قیمت ها معامله شده است. قیمت پایانی سهام قیمتی است که معامله سهم در ابتدای روز بعد، بر اساس آن قیمت آغاز می شود و لزوما قیمت پایانی سهم، با آخرین قیمت سهم برابر نیست. اگر میزان معاملات بر روی یک سهم از حجم مبنا کمتر باشد، درصد افزایش یا کاهش قیمت آن سهم نیز کمتر از حداکثر میزان افزایش یا کاهش تعیین شده بر اساس مقررات خواهد بود. طبیعتا اگر حجم معاملات سهم حداقل به اندازه حجم مبنا بوده باشد، میانگین محاسبه شده، به عنوان قیمت پایانیسهم در سامانه معاملات ثبت خواهد شد. اما اگر حجم معاملات سهم از حجم مبنا کمتر باشد، به همان نسبت از میزان افزایش یا کاهش قیمت سهم هم کاسته شده و قیمت پایانی، بر این اساس محاسبه و در سامانه معاملات ثبت می شود.

کد معاملاتی یا کد بورسی

عبارت است از کدی ثابت که به سهامداران اختصاص داده می شود تا در هنگام خرید و فروش سهام از آن استفاده کنند. این کد متشکل از سه حرف اول نام خانوادگی افراد به همراه یک عدد ثابت است که در معاملات سهام، کارکردی مشابه شماره حساب در نقل و انتقالات بانکی را دارد. مثلا فردی که نام خانوادگی او حسنی است ممکن است کدی به صورت حسن 05623 داشته باشد. برای خرید و فروش سهام، دریافت کد معاملاتی الزامی است. شرکت های کارگزاری این کار را برای سهولت در امر خرید و فروش سهام انجام می دهند. یعنی یک بار مدارک شناسایی شما را می گیرند و به جای آن به شما کدی می دهند که در معاملات همواره با آن کد شناسایی می شوید.

سهام شناور آزاد

مقدار سهمی است که انتظار می رود در آینده نزدیک قابل معامله باشد. یعنی در صورت اخذ قیمت مناسب، آن را برای فروش ارائه می کنند. مثلا فرض کنید 80 درصد سهام شرکتی در اختیار شرکت الف است و هیچ وقت هم نخواهد آن سهام را بفروشد، پس این شرکت فقط 20 درصد سهام شناور آزاد دارد که قابل معامله است و جابجا می شود. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران بررسی گردد و سهامداران راهبردی مشخص کردند. به بیان دیگر سهام شناور آزاد همان نسبتی از سهام یک شرکت است که در بازار قابل معامله است و در فرآیند معاملات بین سهامداران مختلف جا به جا می شود. عرضه و تقاضای این بخش از سهام است که قیمت سهام شرکت را تعیین می کند و قابلیت نقد شوندگی سهام را نشان می دهد و بخش بلوکه شده به دلیل عدم حضور در فرایند عرضه و تقاضای روزانه، در نوسان و تعیین قیمت سهام تاثیری ندارد.

آشنایی با برخی اصطلاحات بورسی/ ارزش اسقاطی و آتی سبد سهام چیست؟

آشنایی با برخی اصطلاحات بورسی برای ورود به معاملات بازار سهام ضروری است. اصطلاحاتی که ممکن است در ظاهر سخت به نظر بیایند.

به گزارش گروه اقتصادی ایسکانیوز، ورود به بازار سرمایه نیاز به آشنایی با برخی اصطلاحات بورسی دارد. در این مطلب قصد داریم با برخی از این اصطلاحات آشنا شویم.

بیشتر بخوانید

۱۳۰۰ میلیارد به صندوق تثبیت بازار سرمایه واریز شد

آتی سبد سهام

قرارداد آتی سبد سهام مانند سایر قراردادهای آتی، قراردادی دوطرفه است که بر اساس آن، خریدار و فروشنده متعهد می‌شوند که سهام پایه قرارداد را به قیمتی مشخص و در تاریخ معینی در آینده معامله کنند. هر یک از قراردادهای آتی سبد سهام روی دسته‌ای از سهام مشخص با تعداد مشخص بسته می‌شوند که به آن سبد مرجع گفته می‌شود.

آربیتراژ

آربیتراژ به معنی سود بردن از تفاوت قیمتی میان دو یا چند بازار است. به‌بیان‌دیگر آربیتراژ به معنای بهره گرفتن از تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار برای کسب سود است؛ مثلا تفاوت قیمت فلز مس در بورس لندن و بورس شانگهای چین می‌تواند باعث آربیتراژ معامله‌گران مس بین این دو بازار شود. در انجام آربیتراژ توصیه می‌شود که خرید در یک بازار و فروش در بازار دیگر به‌صورت هم‌زمان انجام بگیرد تا از ریسک تغییر قیمت در یکی از بازارها جلوگیری شود.

اتاق پایاپای

اتاق پایاپای (Clearing House) در بورس کالا، وظیفه تضمین و تسویه معاملات و ثبت و نگهداری اطلاعات مربوط به آن‌ها را بر عهده دارد. اتاق پایاپای با اجرای مکانیزم‌های خاص، از نکول افراد در اجرای تعهدات خود جلوگیری کرده تا حقی از طرفین قراردادها (خریدار و فروشنده) ضایع نشود. در واقع اتاق پایاپای با حضور و ایفای نقش خود، موجب یک‌پارچگی در معاملات بازار می‌شود.

اختیار فروش تبعی

اوراق اختیار فروش تبعی از جمله ابزارهای پوشش ریسک ناشی از کاهش قیمت سهام است. در واقع خریدار اوراق اختیار فروش تبعی سهم خود را در برابر کاهش قیمت آن، بیمه می‌کند. طبق تعریف، اوراق اختیار فروش تبعی اوراقی است که براساس آن فروشنده متعهد می‌گردد تعداد معینی از سهام شرکت را به قیمت مشخص (قیمت اعمال) و در تاریخ معین (تاریخ اعمال) از سهامدار خریداری کند.خرید و اعمال این اوراق، طبق قاعده و قانون خاصی انجام می‌شود که در اطلاعیه عرضه این اوراق، به آن‌ها اشاره می‌شود.

اختیار معامله

اختیار معامله قراردادی دوطرفه بین خریدار و فروشنده است که بر اساس آن خریدار قرارداد حق (نه الزام و تعهد) دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد. بر اساس این قرارداد، دو طرف توافق می‌کنند که در آینده معامله‌ای انجام دهند. در این معامله خریدار اختیار معامله، در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید یا فروش دارایی مندرج در قرارداد را در زمانی مشخصی با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است، به دست می‌آورد. از طرف دیگر، فروشنده قرارداد اختیار معامله، در مقابل اعطای این حق به خریدار با دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد، بر اساس مفاد قرارداد، آماده فروش دارایی مذکور است.

ادغام و تملیک

ادغام و تملیک (Merger & Acquisition) که به اختصار به آن M&A نیز گفته می‌شود، اصطلاحی است که برای تلفیق شرکت‌ها یا دارایی‌های آن‌ها به کار برده می‌شود. ادغام زمانی اتفاق می‌افتد که دو شرکت با یکدیگر ترکیب شوند و شرکت جدیدی را تشکیل دهند. پس از فرآیند ادغام، یک شرکت باقی می‌ماند و دارایی‌های این شرکت، از شرکت‌های ادغام شده حاصل می‌شود. تملیک نیز زمانی اتفاق می‌افتد که یک شرکت درصد قابل توجهی از سهام شرکت دیگری را خریداری کرده و کنترل مدیریتی آن را بر عهده می‌گیرد. بر خلاف ادغام، با انجام فرآیند تملیک، هر دو آشنایی با اصطلاحات بورسی شرکت باقی می‌مانند.

ارز روش پرداختی مورد قبول در کشوری خاص و یا به صورت بین‌المللی است که معمولا به صورت اسکناس یا سکه و به صورت فیزیکی یا مجازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیش از اختراع ارز، انسان‌ها برای مبادله مجبور به انتقال کالا و یا خدمتی مشخص به عنوان روش پرداخت بودند. تا پیش از قرن بیست‌ویکم میلادی اکثر قریب به اتفاق ارزها توسط دولت‌ها و به صورت فیزیکی عرضه می‌شدند اما با پیدایش رمز ارزها شکل جدیدی از ارزها بدون پشتوانه دولتی و به صورت غیر فیزیکی معرفی شدند.

ارزش اسقاطی

ارزش اسقاطی (Salvage Value) ارزش تخمینی یک دارایی در پایان عمر مفید آن است. ارزش اسقاطی در محاسبات میزان استهلاک سالیانه یک دارایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. فرض کنید کارخانه‌ای یک دستگاه صنعتی خود را که عمر مفید آن ۱۰ سال است، به مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان خریداری کرده است. از طرف دیگر، پیش‌بینی می‌شود که در پایان عمر مفید دستگاه می‌توان آن را به مبلغ ۲۰ میلیون تومان فروخت. در این مثال، ارزش اسقاطی این دستگاه معادل ۲۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است.

ارزش اسمی

ارزش اسمی، ارزشی است که هنگام انتشار هر ورقه بهادار نظیر سهام شرکت‌ها، اوراق بدهی، واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری و غیره، برای آن تعیین شده و در گواهی نقل و انتقال آن نیز درج می‌شود. در بازار سرمایه ایران، ارزش اسمی هر سهم معادل هزار ریال در نظر گرفته می‌شود. در خصوص صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ارزش اسمی هر واحد در اساسنامه آن تعیین می‌شود و معمولا معادل ده هزار یا صد هزار یا یک میلیون ریال در نظر گرفته می‌شود.