بررسی شاخص هم‌وزن بورس

در نظر داشته باشید که شاخص، بخصوص شاخص کلی به عنوان شاخص اصلی بورس، وضعیت کلی بورس را نشان می‌دهد و مثبت یا منفی بودن آن به معنای مثبت یا منفی بودن کل بورس نیست.

شاخص بورس چیست؟

اگر شما هم جزو افرادی هستید که به طور روزانه اخبار اقتصادی را دنبال می‌کنید، احتمالا از قبیل اخبار زیر را زیاد از رسانه‌ها شنیده‌اید. شاخص بورس امروز توانست مقاومت چند ساله‌ی خود را بشکند و رکوردی بی‌سابقه در تاریخ خود ثبت کند. یا پس از گذشت یک روز از انتشار اخبار مرتبط با ویروس کرونا در ایران، شاخص بورس به رالی صعودی خود بازگشت. بعد از شنیدن این اخبار ممکن است اولین سوالی که در ذهن شما شکل بگیرد، این باشد که شاخص بورس چیست؟ چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟

شاخص بورس چیست؟ چه کاربردی دارد؟

شاخص خود به تنهایی نماگری است که سطح عمومی مولفه‌ای خاص را در میان جامعه‌ای معین، مانند تمام یا گروهی از شرکت‌ها نشان می‌دهد. برای مثال شاخص آلودگی هوا میزان آلاینده‌های موجود در هوای یک شهر را نشان می‌دهد.

شاخص بورس نماگری است که سطح عمومی مولفه‌ای خاص مثل قیمت و یا بازده را در میان تمام یا گروهی از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار نشان می‌دهد. در واقع شاخص یک عدد است و بررسی آن به‌تنهایی فایده‌ای ندارد. برای اینکه عدد شاخص قابلیت تحلیل پیدا کند، یک سال به‌عنوان سال پایه در نظر گرفته می‌شود و تمامی اعداد و ارقام در آن سال، به‌عنوان رقم مبنا تعیین می‌گردند. در طی سال‌های بعد، تغییراتی که در قیمت‌ها و یا بازده به‌وجود می‌آیند، نسبت به اعداد و ارقام سال پایه سنجیده می‌شوند. در بورس اوراق بهادار تهران، فروردین سال 1369 به‌عنوان سال مبنا قرار گرفته و عدد 100 نیز به‌عنوان عدد پایه شاخص تعیین شده است.

شاخص بورس چیست؟ شاخص بورس نماگری است که سطح عمومی مولفه‌ای خاص مثل قیمت و یا بازده را در میان تمام یا گروهی از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران نشان می‌دهد.

شاخص بورس در هر روز یک عدد را نشان می‌دهد، از به هم وصل کردن اعداد، نمودار شاخص شکل می‌گیرد.

شاخص را درصدی بخوانیم یا عددی؟

این روزها در سایت‌های خبری و یا رسانه‌ها، اخباری از قبیل ریزش 15,000 واحدی شاخص و یا رشد 20,000 واحدی آن می‌شنویم. افراد زیادی ادعا می‌کنند که رشد هر روزه شاخص بازار تا این عدد بسیار زیاد بوده و به زودی این حباب خواهد ترکید. اما حقیقت چیست؟ آیا رشد 10,000 واحدی شاخص در این روزها، زیاد است؟

برای بررسی شاخص، بهتر است به‌جای تغییرات عددی، به تغییرات درصدی آن توجه کرد. همین چند سال پیش که شاخص زیر 100,000 واحد بود، رشد 3,000 واحدی آن به طور روزانه، رشد خیلی زیادی محسوب می‌شد، یعنی شاخص در یک روز تقریبا حدود 3% رشد کرده بود. اما الان که شاخص از 500,000 هزار واحد عبور کرده است، رشد 3,000 واحدی آن چندان زیاد نیست و تقریبا معادل 0.6% است.

بنابراین بهتر است برای تغییراتی که در شاخص اتفاق می‌افتد به‌جای عدد از درصد استفاده بررسی شاخص هم‌وزن بورس کنیم. استفاده از درصد به ما کمک می‌کند تا میزان تغییرات شاخص را بهتر درک کنیم و مقایسه صحیح‌تری داشته باشیم.

کاربرد شاخص‌ها

یکی از معیارهای سنجش عملکرد بازارهای مالی، شاخص‌ها هستند. با استفاده از این شاخص‌ها می‌توانید جهت حرکت و میزان تغییرات قیمت‌ها را تشخیص دهید. برای مثال می‌توان فهمید که روند کلی حرکت بازار در آینده صعودی است و یا نزولی.

از مهم‌ترین کاربرد شاخص‌ها این است که می‌شود از آن به‌عنوان مبنایی برای سنجش عملکرد پرتفوی (سبد سهام) خود استفاده کرد. به این صورت که سرمایه‌گذاران می‌توانند بازده پرتفوی خود را با بازده شاخص مقایسه کنند و به نوعی عملکرد خود را در مدیریت سهم‌هایشان مورد ارزیابی قرار دهند.بررسی شاخص هم‌وزن بورس

شاخص‌های بازار وضعیت و عملکرد آتی کل اقتصاد را نیز نشان می‌دهند. همچنین برای پیش‌بینی حرکات آتی قیمت‌ها و تغییرات روند احتمالی، می‌توان به تغییرات شاخص در سال‌های پیش توجه کرد. در مطالعات مالی و اقتصادی نیز افراد برای اندازه‌گیری نرخ‌های بازده بازار و مقایسه بازار بورس با سایر بازارها به مطالعه رفتار شاخص‌ها می‌پردازند.

افرادی که در بورس اوراق بهادار فعالیت می‌کنند معمولا از دو طریق بازده کسب می‌کنند.

1) بازده ناشی از تغییرات قیمت سهام

این بازده، همان بازدهی است که از نوسان قیمت سهام به‌دست می‌آید. این بازده تا زمانی که شما سهمی را دارید و اقدام به فروش آن نکردید، به‌صورتِ سود یا زیان تحقق نیافته در پرتفوی شما نشان داده می‌شود. اما به محض فروش سهم، سود یا زیان شما تحقق پیدا می‌کند.

2) بازده ناشی از سود نقدی دریافتی از شرکت‌ها

شرکت‌ها معمولا بعد از برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه، همه و یا قسمتی از سود خود را بین سهامداران تقسیم می‌کنند که به آن سود تقسیمی یا DPS گفته می‌شود. شرکت‌ها در پی انتشار اخبار مربوط به توزیع سود نقدی، بانک‌هایی را معرفی می‌کنند تا سهامداران به بانک مشخص شده مراجعه کنند. افراد با در دست‌داشتن کد بورسی و کارت شناسایی خود، متناسب با تعداد سهمی که در زمان برگزاری مجمع داشتند، سود نقدی دریافت می‌کنند.

انواع شاخص

شاخص‌ها با توجه به مولفه‌هایی که اندازه‌گیری می‌کنند، نام‌گذاری می‌شوند. برای مثال بررسی شاخص هم‌وزن بورس شاخص قیمت، روند عمومی تغییرات قیمت شرکت‌های تاثیر‌‌گذار بر شاخص را نشان می‌دهد و شاخص بازده نقدی، نشانگر روند عمومی بازده نقدی پرداختی توسط شرکت‌های عضو شاخص است. در ادامه انواع مختف شاخص و مولفه‌های تاثیر‌گذار بر آن‌ها توضیح داده خواهد شد.

معرفی انواع شاخص‌ های بورس به زبان ساده

اگر با بورس و بازار سرمایه آشنایی داشته باشید، احتمالا بارها و بارها از اخبار، دوستان و آشنایان واژه‌ی شاخص‌‌‌های بورس را شنیده‌اید. این شاخص‌ها معیاری برای اندازه‌گیری وضعیت بورس و میزان رشد یا افت بازار هستند؛ بنابراین برای اینکه بتوانید نوسانات بازار را به خوبی اندازه‌گیری کنید و تحلیل درستی از بازار سرمایه و بورس داشته باشید، باید همیشه شاخص های بورس را در نظر بگیرید. چون شاخص بورس، نشان‌دهنده تغییرات قیمت سهام شرکت‌هاست. شاخص‌ها انواع مختلفی دارند که ما در این مطلب از بلاگ لندو ،آن‌ها را معرفی و بررسی کرده‌ایم.

۳ مورد از شاخص‌ های مهم بورس دنیا کدامند؟

برای سرمایه‌گذاری موفق در هر کجای این جهان (به ویژه سرمایه‌گذاری در بورس)، نیازمند اطلاعات مختلفی هستیم تا با این داده‌ها، به نتیجه‌ مطلوبی دست پیدا کنیم. یکی از این داده‌های پر اهمیت در بورس، اندازه‌گیری شاخص های بورس است. شما می‌توانید درباره ۳ مورد از معروف‌ترین شاخص‌های بورس جهانی در این بخش بخوانید و سطح آگاهی خود را افزایش دهید.

شاخص نزدک (Nasdaq)

این شاخص یکی از مهمترین شاخص‌‌های کشور آمریکا و معیاری برای سنجش ارزش سهام‌های موجود در بازار نزدک است. به صورت وزنی محاسبه می‌شود و بزرگترین شاخص بازار الکترونیک جهانی است. این شاخص از لحاظ سطح سرمایه‌گذاری به سه سطح سرمایه، جهانی و منتخب جهانی تقسیم می‌شود. همچنین جالب است بدانید که بیشترین سهام فروخته شده در روز بین تمام بازارهای بورس جهانی، متعلق به نزدک است. پس می‌توان گفت رقیبی ندارد.

شاخص داوجونز (Dow Jones)

داو جونز یکی از شاخص های بورس آمریکاست. سهام شرکت‌های معروف آمریکا که در زمینه‌های امور مالی، نفت و گاز، خدمات عمومی، کالاهای مصرفی، فناوری و مخابرات و مراقبت‌های پوستی فعالیت می‌کنند، شاخص داو جونز را تشکیل می‌دهند. جالب است بدانید که شرکت‌هایی مثل گوگل، آمازون و فیسبوک به علت گردش مالی زیاد، نمی‌توانند در تشکیل این شاخص نقش و حضور داشته باشند.

شاخص اس اند پی ۵۰۰ (S&P 500)

این شاخص از ۵۰۰ سهام شرکت‌های برتر بورس نیویورک و نزدک تشکیل شده است که قیمت سهام شرکت‌های بزرگ آمریکا را دنبال می‌کند. شرکت‌های حاضر در این شاخص، به عنوان نماینده هر صنعت عمده انتخاب می‌شوند و مجموع شرکت‌ها سازنده نام دارند. این شاخص هم مثل شاخص‌های فوق، برای اندازه‌گیری و درک عملکرد بازار بورس، قابل استفاده است.

علاوه بر مطالب فوق، شاخص‌های جهانی دیگری هم وجود دارد که ما ۳ مورد از مهم‌ترین‌ها را بررسی کرده‌ایم. همچنین در ایران هم ۸ شاخص وجود دارد که بررسی شاخص هم‌وزن بورس برای تحلیل‌گران، سرمایه گذاران و… اهمیت زیادی دارد. ضمن اینکه لازم است علاقه‌مندان بورس و بازار سرمایه به‌طور کامل با آن‌ها آشنا شوند. ما این شاخص‌ها را مفصل تشریح کرده‌ایم و درباره هریک صحبت کرده‌ایم. شما با کدام یک از این شاخص‌ها آشنایی داشتید و دارید؟ ممنون می‌شویم نظر خود را در کامنت‌های همین مطلب، با سایرین به اشتراک بگذارید.

انواع شاخص‌ های بورس ایران کدامند؟

فعالان حوزه اقتصادی در کشور با بررسی شاخص های بورس، روند بازار سرمایه را نسبت به گذشته و همچنین برای آینده پیش‌بینی می‌کنند. هر کدام از این شاخص‌ها ویژگی‌ها و روش اندازه‌گیری مربوط به خود را دارند. برای آشنایی با شاخص‌ های بورس ایران، خواندن این مطلب را از دست ندهید.

• شاخص کل بورس : این شاخص از وزن دهی و ارزش سهام‌های فعال در بازار بورس به دست می‌آید. ضمن اینکه تغییرات آن، نشانه تغییر در میانگین وزنی ارزش این شرکت‌هاست.
• شاخص فرابورس: این شاخص دقیقا مثل شاخص بورس است، با این تفاوت که با وزن‌دهی و ارزش شرکت‌های فرابورسی محاسبه می‌شود.

بهتر است با جزئیات بازار فرابورس بیشتر آشنا شوید و درباره این موضوع اطلاعات جامع و کاملی به دست آورید. پس همین حالا با ورود به صفحه فرابورس چیست؟ از تمامی ویژگی‌ها و شرایط فرابورس مطلع شوید.

• شاخص کل هم وزن: این شاخص از وزن یکسان تمام شرکت‌های بورسی تشکیل شده است. یعنی بزرگی و کوچکی شرکت در نظر گرفته نمی‌شود. فقط تغییرات قیمتی این شرکت‌ها باعث بالا و پایین شدن شاخص کل هم وزن می‌شود.
• شاخص قیمت و بازده نقدی: این شاخص، بازدهی کل بازار بورس اوراق بهادار را بیان می‌کند. از آن‌جایی که بازدهی در بورس از دو بخش بازدهی نقدی (سود نقدی پرداخت شده توسط شرکت‌ها) و بازدهی قیمتی ( ناشی از تغییرات قیمت) حاصل می‌شود، شاخص قیمت و بازده نقدی کل این بازدهی را به‌صورت یک‌جا نشان می‌دهد.
• شاخص بازده نقدی: یکی از شاخص های بورس، شاخص بازده نقدی است که صرفا بازدهی ناشی از پرداخت سود شرکت‌ها را محاسبه می‌کند و نشان می‌دهد.
• شاخص صنعت: هر شرکتی که در بورس فعالیت می‌کند، با توجه به نوع فعالیت تولیدی یا خدماتی خود در یک صنعت مشخص، مثلا پتروشیمی، بانکی، فولادی و یا … قرار می‌گیرد. پس برای هر صنعت به‌صورت میانگین یک شاخص جدا محاسبه می‌شود که نمایش‌دهنده عملکرد کلی آن صنعت است.
• شاخص سهام آزاد شناور: یکی دیگر از شاخص های بورس، شاخص سهام آزاد شناور است. در این شاخص، بخشی از کل سهام شرکت‌ها در اختیار عموم مردم قرار دارد و به‌صورت روزانه معامله می‌شود. همچنین صاحبان شرکت روی آن بخش هیچ‌گونه کنترلی ندارند. هر شرکت در بورس موظف است درصدی از کل سهام خود را شناور کند؛ بنابراین روش محاسبه این شاخص، مثل شاخص کل است. هدف اصلی این شاخص، پیگیری آن قسمت از بازار است که قدرت نقدشوندگی بیشتری دارد.
• شاخص ۵۰ شرکت برتر: روش محاسبه این شاخص مانند شاخص کل است. اما روی ۵۰ شرکت برتر بورس اعمال می‌شود و نشان‌دهنده تغییرات وزنی ارزشی در این شرکت‌هاست.
• شاخص ۳۰ شرکت بزرگ: روش محاسبه این شاخص مثل شاخص کل است. اما روی ۳۰ شرکت بزرگ بورس ‌اعمال می‌شود و نشان‌دهنده تغییرات وزنی ارزشی در این شرکت‌هاست.

حالا که با انواع شاخص‌ های بورس در ایران آشنا شدید، بهتر است با یکی از نکات حائز اهمیت در این حوزه هم آشنا شوید؛ حتما به دردتان می‌خورد.

نکات مهم درباره شاخص های بورس

با وجود اینکه شاخص بورس یک نمای کلی از وضعیت بورس را نشان می‌دهد، اما مثبت یا منفی بودن شاخص همیشه نشان‌‌دهنده مثبت و منفی بودن کل بورس نیست. چرا که شرکت‌های بزرگ تاثیر زیادی در وضعیت بورس دارند و می‌توانند وضعیت شاخص را به سمت منفی و مثبت حرکت دهند. در چنین شرایطی وضعیت کل بورس مثبت یا منفی نیست، بلکه شاخص بورس، تحت تاثیر این شرکت‌های بزرگ مثبت یا منفی شده است.

حتما حواستان باشد که شاخص هم‌وزن قیمت و شاخص کل هم‌وزن نمای بهتر و کامل‌تری از کل بازار ارائه می‌دهند. چون در شاخص هم‌وزن تمام شرکت‌های بورسی به صورت یکسان درنظر گرفته می‌شوند و شرکت‌های بزرگ به تنهایی کل بازار را تحت تاثیر قرار نمی‌دهند.

در نهایت اگر به سرمایه‌گذاری علاقه زیادی دارید اما ترجیح می‌دهید وارد حوزه‌های کم ریسک‌تری از سرمایه‌گذاری شوید، همچنین از بورس و بازار سرمایه گریزان هستید، می‌توانید به خرید طلا، سکه، مسکن، دریافت وام و… فکر کنید. شما از چه طریقی سرمایه خود را افزایش می‌دهید؟ لطفا نظر خود را برای مخاطبان ما به اشتراک بگذارید.

افزایش شاخص هم‌وزن

براساس گزارش هفتگی بررسی بازارها که هر هفته توسط مدیریت تحقیق و توسعه بورس تهران تهیه و منتشر می‌شود، در هفته منتهی به نهم اسفند ماه، شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات روز چهارشنبه نهم اسفند 1396 به عدد 97هزار و 962 واحد رسید که در مقایسه با پایان هفته گذشته 196 واحد کاهش داشته است. همچنین، در این هفته حجم معاملات 4 هزار و 911میلیون سهم و ارزش آن 8772 میلیارد ریال بوده است که حجم و ارزش معاملات نسبت به هفته گذشته به‌ترتیب 18درصد و 22درصد کاهش داشته است. افزون بر این، ارزش بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات این هفته به عدد 3903559 میلیارد ریال رسید که در مقایسه با پایان هفته گذشته 2.0درصد کاهش داشته است. همچنین از ابتدای سال 96 تا نهم اسفند ماه، شاخص کل با 8.26درصد افزایش به رقم 97 هزار و 962واحد رسید و شاخص کل هم‌وزن با 1.12درصد افزایش عدد 17621 واحد را تجربه کرد. صنعت خودرو و ساخت قطعات با 4.20درصد و 4.32درصد بیشترین ارزش و بیشترین حجم معاملات را به خود اختصاص دادند. بر این اساس در 30 روز منتهی به 2 اسفند ماه 1396، «محصولات چوبی» با بازدهی 7.8‌+درصد، در صدر صنایع بورسی قرار گرفت. در مدت مشابه صنعت «ساخت دستگاه‌ها و وسایل ارتباطی» با افت 2.12درصدی بیشترین افت را تجربه کرد. همچنین در محاسبه شاخص کل بورس تهران با برخی شاخص بورس‌های بین‌المللی نسبت به پایان هفته گذشته، شاخص بورس استانبول (BIST 100) با رشد 3.2درصدی بیشترین بازدهی و شاخص بورس هنگ‌کنگ (HANG SENG) با افت 9.1درصدی کمترین بازدهی را به خود اختصاص داده‌اند. علاوه بر موارد فوق، بازدهی بورس تهران، فرابورس ایران، نرخ ارز و طلا به‌صورت هفتگی و ماهانه در اختیار خواننده قرار دارد. صنایع و شرکت‌‌هایی با بیشترین تاثیر بر شاخص، معاملات به تفکیک صنایع، ریسک و بازدهی صنایع نیز از دیگر اطلاعات ارائه ‌شده در این گزارش است.

شاخص بورس چیست؟

حتی اگر اطلاعات زیادی در مورد بورس نداشته باشید حتماً واژه شاخص بورس در رسانه‌های مختلف به گوشتان خورده است. دراخبار اقتصادی بارها شنیده‌اید که برای مثال، شاخص بورس تهران امروز رشد (افزایش) یا افت (کاهش) داشته است. سؤال پیش می‌آید که این شاخص بورس چیست؟ چگونه اندازه گیری می‌شود و برای فعالین بورس چه اهمیتی دارد و نشانگر چیست؟ در این مقاله انواع شاخص‌های بورس و شاخص‌های اصلی بورس را به شما معرفی خواهیم کرد. آنچه خواهید خواند در سرتیترهای زیر به شما ارائه می‌شود:

• تعریف شاخص
• شاخص بورس
• شاخص کل بورس
• مفهوم واحد در شاخص
• شاخص قیمت
• شاخص هم وزن بورس
• شاخص ۵۰ شرکت فعال تر
• شاخص صنعت
• شاخص سهام آزاد شناور
• انواع شاخص‌ها در یک نگاه
• کاربرد شاخص

تعریف شاخص

شاخص یک معیار آماری است. روش اندازه گیری هر شاخص متعلق به همان شاخص است و نمی‌توان رقم فعلی یک شاخص را با شاخص دیگر مقایسه کرد. واژه شاخص (Index) همیشه بیانگر عددی است که با استفاده از آن می‌توان میزان تغییرات در یک یا چند متغیر، طی یک مدت زمان مشخص را مشاهده کرد. در واقع شما با بررسی یک شاخص، میزان تغییرات متغیر مد نظرتان را اندازه گیری می‌کنید. شاخص بازار اول و دوم چیست؟

شاخص بورس

شاخص بورس تغییرات کلی بورس را نشان می‌دهد که با رشد و یا افت مواجه شده است. در نظر داشته باشید که در بورس تنها یک نوع شاخص وجود ندارد بلکه چند شاخص وجود دارد که شرایط بورس را از جنبه‌های متفاوت بررسی می‌کند. محاسبه انواع شاخص‌های بورس بر اساس فرمول‌های قراردادی انجام می‌گیرد و هر شاخصی بنا بر داده‌ها و فرمول مورد استفاده می‌تواند گویای تغییرات خاصی باشد؛ لذا به غیر از شاخص کل قیمت که نشان‌دهنده تغییرات قیمت کلیه شرکت‌ها می‌باشد بقیه شاخص‌ها بنا بر نوع محاسبه و شرکت‌هایی که در آن مورد محاسبه قرار می‌گیرند باید تفسیر شوند.

با تحلیل این شاخص‌ها می‌توان از وضعیت گذشته و حال بورس مطلع شد و در تصمیم گیری‌های افراد فعال در بورس تأثیر بسزایی خواهد داشت. در بین این شاخص‌ها چند شاخص از اهمیت ویژه‌ای برای فعالین بورس برخوردارند. از آنجایی که شرکت‌های بزرگ و سرمایه دار تأثیر زیادی بر شاخص می‌گذارند ممکن است رشد و کاهش شاخص بورس ناشی از فعالیت آن‌ها باشد و لزوماً دیگر شرکت‌ها با چنین وضعیتی درگیر نباشند.

در نظر داشته باشید که شاخص، بخصوص شاخص کلی به عنوان شاخص اصلی بورس، وضعیت کلی بورس را نشان می‌دهد و مثبت یا منفی بودن آن به معنای مثبت یا منفی بودن کل بورس نیست.

شاخص کل بورس

شاخص کل از شاخص‌های اصلی بورس است. این شاخص در بین انواع شاخص های بورس در بین فعالین بورس از پرکاربردترین و حیاتی‌ترین شاخص‌هاست. شاخص کل نشان دهنده سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس است. تغییرات شاخص کل، میانگین بازدهی سرمایه گذاران در بورس را نشان می‌دهد. برای مثال، شما از سهام شرکت‌های فعال در بورس یک سهم خریداری کرده‌اید، شاخص کل، هم تغییرات قیمت سهام شما و هم سودهایی که سالیانه شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند را نشان می‌دهد.

شاخص‌ها سطح قیمت را در مقایسه با تاریخ مشخصی که به تاریخ مبدأ شهرت دارد می‌سنجند. بر اساس فرمول تغییر قیمت شرکت‌های بزرگتر با سرمایه بیشتر تأثیر بیشتری بر نوسانات شاخص بورس و روند عمومی قیمت‌ها می‌گذارد. برای بررسی شاخص کل باید این نکته را در نظر داشته باشید که آنچه اهمیت دارد میزان تغییرات این شاخص است نه عدد آن. بازدهی سرمایه گذارانی که در بورس سرمایه گذاری کرده‌اند به دو روش اندازه گیری می‌شود.

اولی، بازدهی حاصل از دریافت سود نقدی در پایان هر سال است و دومی تغییر قیمت سهم در طول دوره سرمایه گذاری سهامدار.
شاخص کل نشان‌دهنده رفتار عمومی تمام فعال‌های بازار است. اگر سرمایه‌گذاران به بازار سهام اقبال نشان بدهند، سمت خریدار کمی سنگین‌تر از سمت فروشنده می‌شود. این عدم تعادل شاخص را به سمت بالا هدایت می‌کند؛ اما خروج سرمایه‌ها از بازار می‌تواند شاخص را به سمت پایین بکشد. حالا فرض کنید که قیمت هیچ سهمی تغییر نکند آیا باز هم ممکن است شاخص بورس تغییر کند؟ بله! با تغییر در مقدار سود شرکت‌ها تغییر در شاخص اتفاق می افتد. البته در واقعیت هرگز این اتفاق رخ نمی‌دهد، چرا که تغییر در سود هر سهم قطعاً بر روی قیمت سهام تأثیر خواهد گذاشت.
در این زمینه ، سرمایه گذاران باید به دو نکته توجه نمایند:

1. افزایش شاخص کل، به معنی سودآوری کلیه سهام موجود در بورس نیست، برعکس این مسئله کاهش شاخص کل هم به معنی ضرر در کل سهام موجود در بورس نیست.
2. یکی از مهم‌ترین مسائل در سرمایه‌گذاری در بورس تشکیل سبد سهام است. سرمایه گذاران باید از هر صنعتی یک نوع از سهام آن صنعت را در سبد خود داشته باشند. سبد سهام یا پُرتفُوی ترکیبی مناسب از سهام یا سایر دارایی‌ها است که یک سرمایه‌گذار آنها را خریداری کرده است. هدف از تشکیل سبد سهام، تقسیم کردن ریسک سرمایه‌گذاری بین چند سهم است؛ بدین ترتیب، سود یک سهم می‌تواند ضرر سهام دیگر را جبران کند. یک ضرب‌المثل معروف می‌گوید: «همه تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد نگذارید.»، چرا که ریسک شکستن سبد، باعث نابودی همه تخم‌مرغ‌ها خواهد شد.

مفهوم واحد در شاخص

شاخص بر اساس یک واحد تعریف می‌شود. بدین‌صورت که اگر شاخص کل بورس در ابتدای سال برای مثال ۱۰ هزار واحد باشد و در پایان سال به ۱۵ هزار واحد افزایش یابد یعنی ۵ هزار واحد افزایش داشته که این به معنای بازده پنجاه درصدی در شاخص کل بورس است.

شاخص قیمت

این شاخص نیز یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس است. این شاخص معرف روند عمومی قیمت سهام همه شرکت‌های فعال در بورس است؛ یعنی اگر شاخص قیمت بورس در یک سال ۱۵ درصد رشد داشته باشد به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس در یک سال گذشته به‌طور متوسط ۱۵ درصد رشد داشته است. تفاوت این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد ولی در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص دخیل است.

در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تأثیر آن‌ها بر شاخص اهمیت دارد؛ یعنی هرچه شرکت بزرگ‌تر باشد (سرمایه آن بیشتر باشد) تأثیر آن بر شاخص قیمت بیشتر است. گر شاخص قیمت‌ها ۱ درصد رشد کند، یعنی میانگین قیمت‌های هر برگه سهم به‌طور میانگین ۱ درصد رشد داشته است.

در بین انواع شاخص های بورس، برای کسانی که می‌خواهند از خریدوفروش سهم در کوتاه‌مدت سود بگیرند، شاخص قیمت‌ها از شاخص کل مهم‌تر است.

شاخص هم‌وزن بورس

در این شاخص تمام شرکت‌های موجود در بورس به یک‌ میزان در شاخص تأثیر می‌گذارند بدون آنکه کوچکی یا بزرگی آنان مطرح باشد. در این شاخص، دیگر شرکت‌های بزرگ نمی‌توانند شاخص را به‌واسطه سرمایه زیادشان تحت تأثیر قرار دهند. به نظر می‌رسد که این شاخص باکیفیت بهتری نشان‌دهنده کلیت وضعیت بورس تهران است.

به خاطر وزن مساوی تمام نمادها، دست‌کاری این شاخص کار دشواری است و نمی‌شود با حمایت از چند سهم آن را تغییر داد. به همین دلیل عده‌ای از تحلیلگرها برای بررسی حال عمومی بازار، شاخص هم‌وزن را ملاکی مناسب‌تر می‌دانند.

شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر

شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر، شاخصی است که از بررسی شاخص هم‌وزن بورس ۵۰ شرکت با بیشترین حجم معاملات ساخته می‌شود. این ۵۰ شرکت، شرکت‌هایی با بیشترین ضریب نقد شوندگی هستند چراکه بیش از دیگر سهم‌ها خریدوفروش می‌شوند. معمولاً هر سه ماه یک‌بار، ۵۰ شرکت برتر در بورس اوراق بهادار معرفی می‌شوند که سهام این شرکت‌ها نسبت به سایر شرکت‌های موجود در بورس اوراق بهادار، قابلیت نقد شوندگی بیشتری را دارد. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین قیمت سهام این ۵۰ شرکت برتر را نشان می‌دهد.

این شرکت‌ها در طول روز، به تعداد قابل توجهی خریدوفروش می‌شوند و سهامداران به‌راحتی می‌توانند سهام این شرکت‌های بورسی را خریدوفروش کنند. در این شاخص شرکت‌هایی با نقد شوندگی پایین‌تر حضور ندارند. ممکن است شاخص کل پایین بیاید، اما اوضاع بازار خوب باشد. شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر می‌تواند چگونگی شرایط سهم‌هایی که خریدوفروش می‌شوند را نشان می‌دهند.

شاخص صنعت

یکی از انواع شاخص‌های بورس، شاخص صنعت است. این شاخص فقط به شرکت‌های صنعتی توجه دارد. صنایعی مثل فلزات اساسی، پتروشیمی و خودروسازی‌ها. در این شاخص بانک‌ها، بیمه‌ها و شرکت‌های خدماتی نقش ندارند. این شاخص بیشتر از فعالان بازار سرمایه برای سیاست‌گذارها اهمیت دارد. مقاله در مورد “بازار اول بورس بهتر است یا بازار دوم” را بخوانید.

شاخص سهام آزاد شناور

به‌صورت کلی سهام شرکت‌های بورسی را سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری می‌کنند و معمولاً سهامداران حقوقی مالکان پرنفوذی در شرکت‌های بورسی به شمار می‌آیند و در صورت خریداری سهام شرکت‌های بورسی، درصد بالایی از سهام شرکت را تصاحب می‌کنند. با توجه به این موضوع، به میزان سهامی که معمولاً در شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران حقیقی قرار دارد و مرتباً در بازار خریدوفروش می‌شود، سهام شناور آزاد گفته می‌شود.

هرچقدر میزان درصد سهام شناور آزاد یک شرکت بیشتر باشد، برای سرمایه‌گذاران حقیقی، این شرکت بورسی جذابیت بیشتری دارد. با توجه به این موضوع، شاخص آزاد شناور تغییرات قیمت آن بخش از سهام را می‌سنجد که توسط سهامداران حقیقی خریدوفروش می‌کند؛ این شاخص می‌تواند تصویر مناسبی از شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران قرار دهد. شاخص دوم بورس چیست؟

انواع شاخص‌ها در یک نگاه

• شاخص قیمت کل بازار: در محاسبه آن قیمت سهام تمام شرکت‌های معامله‌شده تأثیر داده می‌شود.
• شاخص قیمت تالار اصلی: در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکت‌های معامله‌شده در تابلو اصلی تأثیر داده می‌شود.
• شاخص قیمت تالار فرعی: در محاسبه آن فقط قیمت سهام شرکت‌های معامله‌شده در تابلوی فرعی تأثیر داده می‌شود.
• شاخص صنعت: این شاخص عملکرد شرکت‌های صنعتی بورس را نشان می‌دهد.
• شاخص واسطه‌گری‌های مالی: این شاخص عملکرد شرکت‌های واسطه‌گری مالی شامل هلدینگ‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و لیزینگ‌ها را نشان می‌دهد.
• شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر: این شاخص فقط نشان‌دهنده ۳۰ شرکت بزرگ‌تر است؛ یعنی شرکت‌هایی که بیشترین ارزش بازار (تعداد سهم ضرب‌در قیمت سهم) رادارند.
• شاخص بازار اول و شاخص بازار دوم: شاخص بازار اول و دوم نیز همان‌طور که از نامش برمی‌آید، نمایش‌دهنده وضعیت بازارهای اول و دوم بورس می‌باشد و از منظر روش محاسبه، همانند شاخص کل بورس، شرکت‌های با سرمایه بالا بیشترین تأثیر را بر این بازار را دارند.
• شاخص قیمت و بازده نقدی: این شاخص را در سال‌های اخیر روزنامه همشهری با نام شاخص بازده بازار سهام به سهامداران شناسانده است. شاخص قیمت و بازده نقدی را می‌توان یکی از دقیق‌ترین شاخص‌های محاسبه در بورس تهران به‌حساب آورد زیرا هر دو مؤلفه تقسیم سود در شرکت‌ها و بازده سهام براثر افزایش قیمت سهام شرکت‌ها در آن مدنظر قرارگرفته است.
• شاخص کل قیمت سهام: این شاخص بیانگر روند عمومی قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است. طبق فرمول طراحی‌شده تغییر قیمت شرکت‌های بزرگ‌تر که درعین‌حال سرمایه بیشتری نیز دارند بر نوسان شاخص تأثیر بیشتری می‌گذارد.

کاربرد شاخص

• اعداد شاخص از بیانگر اطلاعات عمومی و کلی در مورد ساختار بازار است. معمولاً از کاهش شاخص با عنوان رکود بازار و از افزایش آن با عنوان رونق اقتصادی یاد می‌شود.
• شاخص ابزاری است برای مقایسه تغییرات بین دو پدیده در دو زمان متفاوت
• با بررسی شاخص تغییرات احتمالی قیمت‌ها در آینده را می‌توان پیش‌بینی کرد.
• شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است. حتی با استفاده از شاخص می‌توان صنعت‌های مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.
  افرادی که در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند باید به کاربرد هر شاخص توجه کنند و با استفاده از آن به تحلیل وضعیت بورس بپردازند و با توجه به اینکه سهام چه شرکت‌هایی در شاخص موردنظر تأثیرگذار بوده‌اند تفسیر لازم را از شاخص موردنظر داشته باشند. برای آگاهی از نحوه جبران ضرر در بورس، مطلب مرتبط را مطالعه نمایید.

درباره مهرناز سلطانی

نویسنده کتاب: ثروت نهفته در بورس ایران ،مدرس و مربی دوره های بورس و هوش مالی مقدماتی و پیشرفته ،بنیان گذار مجموعه همیار سرمایه ،تحلیگر و معامله گر بورس اوراق بهادار ،نویسنده روزنامه همشهری در حوزه بورس کارشناس رادیو اقتصاد سیما سخنران در سمینارها و همایش های مالی نگارنده بیش از 150 مقاله آموزشی در بازارهای مالی

بررسی روند شاخص کل بورس و فلزات

شاخص کل بورس در روز گذشته بعد از یک هفته کاری کاهش متوالی بالاخره توام با ۹۷۵۶ واحد مثبت شد. این موضوع که به واسطه کاندید شدن همتی در انتخابات ریاست جمهوری به وجود آمد به احتمال زیاد روند مثبتی پایداری را به همراه نخواهد داشت. بطوریکه مشخص است، شاخص فعلا روی محدوده ۱،۱۰۰،۰۰۰ واحدی روز گذشته حمایت شده است. ارزیابی نمودار ارزش معاملات خرد بورس و فرابورس موثر در شاخص به همراه میانگین متحرک ۱۴ روز گذشته آن، از ابتدای مهر ماه سال ۱۳۹۸ مبنای محاسباتی اطلاعات این تحلیل می باشد. لطفا تا انتها همراه آرتان پرس باشید.

*** ارزیابی نقش معاملات خرد در حرکت شاخص کل بورس

ارزش معاملات خرد سهام بورس و فرابورس در پایان روز معاملاتی چهارم خرداد ماه ۱۴۰۰ حدود ۲،۲۷۵ میلیارد تومان بوده است که حدود ۴۹ میلیارد تومان از میانگین ۱۴ روز گذشته این شاخص( ۲،۲۲۶میلیارد تومان) بیشتر بوده است. با بازگشایی نمادهای شاخص ساز فولاد، خودرو و خساپا بازار توانست در روزی که تقاضا تقویت شدند، شاخص هم به سیکل نزولی خود پایان داد. ناظران بازار اما با توجه به عرضه اولیه روز چهارشنبه و فشار عرضه های طبیعی احتمالی، معتقدند ممکن است بازار فردا را متفاوت از امروز سپری کند.

*** شروع سبزنشینی شاخص کل بورس در میانه هفته

شاخص کل بازار سرمایه روز گذشته اولین دقایق معاملات را با رنگ سبز شروع کرد. این شاخص در ۱۵ دقیقه ابتدایی معاملات ۲ هزار و ۷۲۰ واحد رشد یافت و به یک میلیون و ۹۸ هزار و ۴۱۸ واحد رسید. شاخص کل هم‌وزن در همین دقایق، ۱۱۱ واحد افت کرد و روی خانه ۳۸۳ هزار و ۱۰۸ واحدی ایستاد. شاخص فلزات اساسی نیز با افزایش ۳ هزار و ۱۱۷ واحدی به رقم ۸۵۲ هزار ۵۴۳ واحدی رسید بر این اساس با پایان معاملات روز سه‌شنبه این نماگر بورسی به لطف افزایش تقاضا در بزرگان رشد ۰٫۹ درصدی را تجربه کرد و کانال ۱٫۱ میلیون واحدی را که روز گذشته از دست داده بود، پس گرفت.

*** شاخص کل هم وزن در مسیر منفی

اما اوضاع در سمت شاخص کل هم وزن مثبت ارزیابی نمی شود. شاخص کل هموزن اما دهمین منفی متوالی خود را با افت ۰٫۱ درصدی ثبت کرد، هرچند از شدت عرضه‌ها در نمادهای کوچکتر کاسته شده بود. در فرابورس نیز به مثابه شاخص کل بورس، روند رو به رشدی را برای این نماگر شاهد بودیم، به طوری که شاخص کل این بازار در نهایت با رشد ۰٫۴ درصدی سبزپوش ماند. معامله گران این بازار ۴۴۷ هزار معامله به ارزش ۴۲ هزار و ۹۸۳ میلیارد ریال انجام دادند.

*** وزن تاثیرگذاری نمادها بر شاخص کل بورس

اما کدام بازارهای در روز سه شنبه بیشترین تاثیر را در رون مثبت بازار داشتند؟ بررسی های آمار معاملات بورس نشان می دهد که صنایع پتروشیمی خلیج فارس، ملی صنایع مس ایران، پالایش نفت اصفهان، سرمایه گذاری تامین اجتماعی و پالایش نفت بندرعباس نسبت به سایر نمادها بیشترین تاثیر مثبت و در مقابل بانک پاسارگاد نسبت به سایر نمادها بیشترین تاثیر منفی را روی بورس گذاشتند. از ۳۲۱ نماد معامله شده، قیمت پایانی ۱۰۵ سهم (۳۳ درصد) مثبت بود و در مقابل ۱۶۰ سهم (۵۰ درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۳۱ نماد (۱۰ درصد) صف خریدی به ارزش ۵۲ میلیارد تومان تشکیل دادند. اما در مقابل شاهد شکل‌گیری صف فروش در ۱۶۷ نماد بورسی (۵۲ درصد) به ارزش ۲۲۷۶ میلیارد تومان بودیم.

*** حرکت بورس انرژی به بهانه شاخص کل بورس

بازار فرابورس نیز به تبعیت از بورس مسیر سبز کوچکی را در پیش گرفت. متاسفانه فضای سیاسی حاکم بر بورس این اجازه را به تحلیلگران نمی دهد تا با خیال آیوده مسیر شاخص کل را ارزیابی کنند. لذا بسیاری از تحلیلگران معتقدند نمی توان به این روند بازار سرمایه دل بست. در فرابورس ایران در روزی که آیفکس رشد ۰٫۴ درصدی را ثبت کرد، ۱۲۵ نماد معامله شدند که در این میان قیمت پایانی ۲۳ سهم (۱۸٫۴ درصد) مثبت و ۹۶ سهم (۷۷ درصد) منفی بود. در این بازار ۸ نماد (۶٫۴ درصد) صف خریدی به ارزش ۱۲۷ میلیارد تومان تشکیل دادند اما ۸۶ نماد (۶۹ درصد) نیز با صف فروشی به ارزش ۱۴۵۳ میلیارد تومان مواجه شدند. بورس انرژی نشان داده است که در روزهایی که شاخص کل بورس رمق کافی برای رشد دارد می تواند بسیار تاثیرگذار باشد.

*** تعمیق رکود در معاملات بازار پایه

بازار پایه اما روند یکنواختی را در کل بازار به دست نیاورد. بازار پایه نیز امروز میزبان دادوستد ۹۳ نماد بود. در این میان ۱۵ سهم (۱۶ درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد دادوستد ۶۲ سهم (۶۷ درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز ۱۰ نماد (۱۱ درصد) صف خریدی به ارزش ۳۱ میلیارد تومان شکل دادند و صف فروش در این بازار به ۶۸ نماد (۷۳ درصد) با ارزشی بالغ بر ۱۱۰۴ میلیارد تومان اختصاص پیدا کرد. جو مثبت بازار آنقدری نبود که بتواند حوزه بازار پایه را با حرکت رو به رشد همراه کند. معاملات این حوزه می تواند به عنوان یک ریسک مهم برای جرکت شاخص کل بورس تلقی شود.

*** ارزیابی بورس کالا مطابق با آخرین سیگنال ها

اما همگرایی بازار بورس اوراق تهران را با بورس کالا در روز معاملاتی دیروز بررسی کنیم. باید دید که حرکت شاخص کل بورس چطور توانست جو تقاضای شمش را تغییر دهد؟ شمشی که دیروز در بورس کالا معامله شد؛ تا حدی بالا و با نرخ تند معامله شده و بعید نیست برای نوسان گیری بوده باشد. یعنی خریدند که بالاتر بفروشند یا خریدند از ترس اینکه از کاهش سرمایه جا نمانند یا حالا به هر دلیل دیگری بوی نوسان گیری از بورس کالا می آید. بالاخره نزدیک ۹۰ هزار تن شمش معامله شده است. ما در بازارهای سقف شاهد رشد تقاضا هستیم که این موضوع شاید در سیستم اقتصادی دنیا فقط در ایران مشاهده شود. لذا پیش بینی می شود که در آینده ای نزدیک در بورس کالا و در بخش شمش شاهد افت قیمت باشیم.

*** احتمال تعدیل نرخ ها در بورس کالا متاثر از نرخ های جهانی

یکسری از تحلیلگران معتقدند همزمان با ادامه کاهش نرخ صادراتی شمش بلوم در بازارهای جهانی احتمال تعدیل و توقف و یا حتی بازگشت نرخ داخلی طی چند هفته آتی وجود خواهد داشت. این هیجانات قله یا نفس های آخر این روند صعودی بازارهاست. متاسفانه در این حوزه تجربه معامله گران و سرمایه گذاران بخش فولاد نشان می دهد که بدعهدی هایی از سمت بازار ساز وجود دارد که نمی توان روند معاملاتی را در روزهای آتی خوشبینانه ارزیابی کرد.

شاخص کل بورس اوراق بهادار نیز مشاه به این موضوع را تجربه کرده است. تجربه ثابت کرده هر وقت صحبت از کاهش قیمت شده و ضرورت آن ایجاد شده؛ همیشه یک منطق یا به هر نوع یک راه فرار از این وضعیت پیدا کرده‌اند. حالا شده از تغییر مبنای نرخ دلار یا تغییر مبنای و معیار نرخ جهانی فولاد یا تغییر فرمول محاسبه یا حتی تغییر نرخ ارز . خلاصه همیشه یک راه فراری برای بازار ساز در شرایطی که نرخ ها به شکلی طبیعی رو به کاهش بوده به وجود آمده است.

*** نقش کلیدی دلار در حفظ شاخص کل و بورس کالا

این امیدواری وجود دارد که این بار که قیمت های جهانی فولاد در دوره نشیب سوپرسایکل جهانی پایین آمد. نرخ دلار حداقل ثابت بماند و بالا نرود و شاهد باشیم که نرخ عرضه های بورسی هم در کمال صدق رفتار کاهش پیدا کند. ادامه این روند می تواند خوشبینی ها به بازار فولاد و بورس کالا را تقویت کند این موضوع قطعا در شاخص کل بررسی شاخص هم‌وزن بورس بورس در روزهای میانی خرداد ماه تاثیر خواهد گذاشت. البته در این میان موضوع انتخابات و تغییر کابینه دولت هم موضوع کوچکی و کمی نیست که حداکثر تا دو تا سه ماه دیگر اتفاق خواهد افتاد. باید دید که رئیس جمهور جدید با کابینه جدید چه خط مشی را برای هدایت بازار داخلی انتخاب خواهند کرد.