تعریف بازده سرمایه‌گذاری

رابطه بهره وری سرمایه با بازده آتی سهام و تاثیر آن بر استراتژی های سرمایه گذاری ارزشی و رشدی

مفهوم بهره وری سرمایه به اندازه‌گیری توان مدیریت در استفاده بهینه از سرمایه به عنوان یکی از منابع مهم و محدود شرکت می پردازد و انتظار می‌رود که سهام شرکت‌های با بهره وری سرمایه ی بالا، بازده بالاتری نیز داشته باشند. هدف این مطالعه ، بررسی چگونگی رابطه بهره وری سرمایه با بازده آتی سهام در بورس اوراق بهادار تهران و همچنین بررسی تاثیر‌گذاری رابطه بهره وری سرمایه و بازده آتی سهام بر دو استراتژی مهم و متداولِ ارزشی و رشدی مد نظر می باشد. نسبت سود عملیاتی به سرمایه ی سرمایه گذاری شده ی شرکت به عنوان شاخص بهره وری سرمایه و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازارِ سرمایه ی سرمایه گذاری شده ی شرکت به عنوان شاخص تعیین سهام ارزشی و رشدی به کار گرفته شده است. دوره ی مورد مطالعه، تعریف بازده سرمایه‌گذاری سال های 1376 تا 1386 (11سال) و نمونه ی انتخابی از میان شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و با ویژگی های تعریف شده، می باشد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها، وجود رابطه بین بهره وری سرمایه و بازده آتی سهام در دو حالت کلی و کنترل شده و نیز تاثیر قابل توجه این رابطه بر ارتقای بازده حاصل از هر دو استراتژیِ ارزشی و رشدی را تایید می کند. در نهایت، توجه به بهره وری سرمایه در تدوین استراتژی های سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تهران در قالب خرید سهامِ با بهره وری سرمایه ی بالا و فروش سهامِ با بهره وری سرمایه ی پایین، به سرمایه گذاران و مدیران پورتفوی پیشنهاد می شود.

کلیدواژه‌ها

• بهره وری سرمایه
• بازده آتی سهام
• سهام ارزشی و رشدی
• بورس اوراق بهادار تهران

عنوان مقاله [English]

Exploring the Relationship between Capital Productivity and Future Stock Returns and its Effect on Value and Growth Investment Styles

In this research the importance of capital productivity in investment process, especially in value and growth styles is examined. Capital productivity measures the management achievement in employing capital as an important and limited resource of firms, and the extent to which they apply invested capital effectively. An investment strategy is a set of rules, behaviors or procedures, designed to guide an investor's selection of an investment portfolio. We seek to analyze the relation between capital productivity and future stock returns and thereafter the effect of this relationship on return of value and growth styles in Tehran Stock Exchange (TSE). We use return on invested capital ratio as the proxy of capital productivity and capital to enterprise value ratio as the value and growth indicator. Our study contains 11 years (1997 - 2007) data of active corporations in TSE. It is shown that capital productivity has a significant relation with future تعریف بازده سرمایه‌گذاری stock returns, contains value and growth information, affects these strategies significantly, and eventually results in different returns. It is suggested that investors consider capital productivity in their portfolio selection strategy

کلیدواژه‌ها [English]

• Capital productivity
• Future Stock Returns
• Value and Growth Stocks
• Tehran Stock Exchange

مراجع

رضا تهرانی محمدعلی خجسته (1387) رابطه بهره وری سرمایه با بازده آتی سهام و تاثیر آن بر استراتژی های سرمایه گذاری ارزشی و رشدی سال 3 (شماره 11), 1-22 Reza Tehrani Mohamad Ali Khojasteh1 (2008) Exploring the Relationship between Capital Productivity and Future Stock Returns and its Effect on Value and Growth Investment Styles Volume 3 (Number 11), 1-22

تعریف بازده مورد انتظار در سرمایه گذاری

بازدهی انتظاری چیست؟ بازده مورد انتظار از یک سرمایه گذاری که می‌تواند به سرمایه گذاران ارائه شود.

بازده سرمایه گذاری یک متغیر ناشناخته است که مقادیر مختلفی را با احتمالات مختلف مرتبط می‌کند. بازده مورد انتظار با ضرب کردن نتیجه بالقوه (بازده) در احتمال وقوع هر نتیجه و سپس محاسبه مجموع آن نتایج محاسبه می‌شود.
در کوتاه مدت، بازده سرمایه گذاری را می‌توان یک متغیر تصادفی در نظر گرفت که می‌تواند هر مقداری در یک محدوده معین باشد. بازده مورد انتظار بر اساس داده‌های تاریخی تعیین می‌شود که ممکن است پیش بینی قابل اعتماد یا مخدوشی از بازده آینده ارائه کند. از این رو نتیجه سرمایه گذاری تضمین نمی‌شود. بازده انتظاری سنجشی از احتمالات است که برای نشان دادن احتمال سودآوری یک سرمایه گذاری مشخص و بازده احتمالی آن ارائه می‌شود.
هدف از محاسبه بازده مورد انتظار داشتن ایده‌ای نسبت به میزان ریسک در مقابل سود احتمالی برای سرمایه‌گذار است. این مهم به سرمایه گذار مبنایی برای مقایسه با نرخ بازده بدون ریسک می‌دهد. نرخ سود اوراق خزانه ۳ ماهه ایالات متحده اغلب برای نشان دادن نرخ بازده بدون ریسک استفاده می‌شود.

تعریف بازده مورد انتظار در سرمایه گذاری

مبانی توزیع احتمال

برای یک متغیر تصادفی معین، توزیع احتمالی آن تابعی است که تمام مقادیر ممکن را که می‌تواند نشان می‌دهد و در محدوده خاصی قرار دارد که از حداکثر و حداقل آماری ممکن گرفته شده است. توزیع‌ می‌تواند دو نوع باشد: گسسته و پیوسته. توزیع‌ گسسته فقط مقادیر خاصی را در یک محدوده مشخص نشان می‌دهد. یک متغیر تصادفی به دنبال توزیع مداوم می‌تواند شامل هر مقداری در یک محدوده معین باشد . پرتاب یک سکه دو نتیجه ممکن دارد و بنابراین نمونه‌ای از توزیع گسسته است. توزیع مقدار قد مردان بالغ که می‌تواند هر مقداری را در یک محدوده اعلام شده شامل شود توزیع احتمال پیوسته است.

محاسبه با‌‌‎زده مورد انتظار برای یک سرمایه گذاری واحد

بیایید سرمایه گذاری الف را در نظر بگیریم که ۲۰٪ احتمال دارد با‌‎زده سرمایه گذاری ۱۵٪ داشته باشد، ۵۰٪ احتمال بازده ۱۰٪ و ۳۰٪ احتمال بازدهی منفی یا ۵٪ ضرر دارد. این مثالی از محاسبه توزیع احتمال گسسته برای با‌‎زده بالقوه است.
احتمالات بر اساس مطالعه داده‌های تاریخی در مورد بازده قبلی سرمایه گذاری مورد ارزیابی حاصل شده است. احتمالات بیان شده در این مورد، ممکن است از مطالعه عملکرد دارایی طی ۱۰ سال گذشته حاصل شده باشد. فرض کنید طی دو سال از ۱۰ سال بازدهی ۱۵ درصدی، در ۵ سال از ۱۰ سال بازدهی ۱۰ درصدی و ۳ سال از ۱۰ سال را ۵٪ ضرر داشته است.

با‌‎زده مورد انتظار برای سرمایه گذاری الف به شرح زیر محاسبه می‌شود:
بازدهی انتظاری = ۰.۲ (۱۵%) + ۰.۵ (۱۰%) + ۰.۳ (۵-%)
۳% + ۵% – ۱.۵% = ۶.۵%
بنابراین، متوسط با‌‎زده احتمالی بلند مدت برای سرمایه گذاری الف ۶.۵% است.

محاسبه بازده مورد انتظار یک پورتفوی

محاسبه بازده مورد انتظار فقط به محاسبات یک سرمایه گذاری محدود نمی‌شود بلکه می‌تواند برای پورتفوی هم محاسبه شود. بازده مورد انتظار برای پرتفوی سرمایه گذاری میانگین موزون بازده مورد انتظار هر یک از اجزای آن است. اجزای سازنده بر اساس درصدی که از ارزش کل پورتفوی را تشکیل می‌دهند وزن می‌شوند. بررسی میانگین موزون دارایی‌های نمونه کارها همچنین می‌تواند به سرمایه گذاران کمک کند تا تنوع پرتفوی سرمایه گذاری خود را ارزیابی کنند.
برای نشان دادن با‌‎زده مورد انتظار پرتفوی سرمایه گذاری، فرض کنید که پورتفویی از سه دارایی ب، ج و د تشکیل شده است. در این پورتفوی ۲۰۰۰ دلار روی دارایی ب، ۵۰۰۰ دلار روی دارایی ج و ۳۰۰۰ دلار روی دارایی د سرمایه گذاری می‌شود. فرض کنید بازده مورد انتظار برای این ۳ دارایی بترتیب معادل ۱۵%، ۱۰% و ۲۰% باشد. بر اساس میزان سرمایه گذاری در هر دارایی، بازده مورد انتظار این پورتفوی را می‌توان به شرح زیر محاسبه کرد:
بازده انتطاری پورتفوی = ۰.۲ (۱۵٪) + ۰.۵ (۱۰٪) + ۰.۳ (۲۰٪)
۳% + ۵% + ۶% = ۱۴%
بنابراین بازده مورد انتظار برای این پورتفوی معادل ۱۴ درصد است.

توجه داشته باشید که اگرچه میانگین ساده بازده مورد انتظار این پورتفوی ۱۵٪ است (میانگین ۱۰٪، ۱۵٪ و ۲۰٪)، اما بازده انتظاری پورتفوی کمی ‌کمتر از این رقم متوسط و برابر با ۱۴% است. این امر به این دلیل است که نیمی ‌از سرمایه در دارایی‌ای با کمترین بازده مورد انتظار سرمایه گذاری شده است.

تحلیل ریسک سرمایه گذاری

علاوه بر محاسبه با‌‎زده مورد انتظار، سرمایه گذاران همچنین باید ریسک دارایی‌های مورد سرمایه گذاری را نیز در نظر بگیرند. این امر به شما کمک می‌کند تا تعیین کنید که آیا اجزای پورتفوی به درستی با تحمل ریسک سرمایه گذار و اهداف سرمایه گذاری همسو هستند یا خیر.
به عنوان مثال فرض کنید که طی پنج سال گذشته دو پورتفوی به ترتیب بازدهی زیر را نشان داده‌اند:
پورتفوی الف: ۱۲%، ۲%، ۲۵%، ۹-%، ۱۰%
پورتفوی ب: ۷%، ۶%، ۹%، ۱۲%، ۶%
محاسبه با‌‎زده مورد انتظار برای هر دو پورتفوی ما را به باز‌‎ده انتظاری ۸٪ تعریف بازده سرمایه‌گذاری می‌رساند. با این حال هنگامی ‌که هر یک از اجزا از منظر ریسک مورد بررسی قرار ‌گیرند (بر اساس انحرافات سال به سال از میانگین بازده مورد انتظار) در می‌یابید که پورتفوی الف پنج برابر ریسک بیشتر نسبت به پورتفوی ب دارد. انحراف معیار پورتفوی الف ۱۲.۶٪ است در حالی که انحراف معیار فقط ۲.۶٪ است. انحراف استاندارد نشان دهنده سطح واریانسی است که نسبت به میانگین رخ داده است.

نقش تحمل ریسک و سایر عوامل

مفهوم با‌‎زده مورد انتظار بخشی از روند کلی ارزیابی یک سرمایه گذاری بالقوه است. اگرچه تحلیل گران بازار برای محاسبه با‌‎زده مورد انتظار فرمول‌های ریاضی سر راستی ارائه کرده‌اند اما سرمایه گذاران ممکن است هنگام تنظیم یک پورتفوی سرمایه گذاری عوامل دیگری نظیر اهداف سرمایه گذاری شخصی و سطح تحمل ریسک را در نظر بگیرند.
به عنوان مثال یک سرمایه گذار ممکن است شرایط خاص اقتصادی یا سرمایه گذاری موجود را در نظر بگیرد. در دوران تلاطم بازارها، سرمایه گذاران تمایل دارند به سمت سرمایه گذاری‌های ایمن و کم نوسان بروند حتی اگر به طور معمول توان ریسک پذیری بیشتری داشته باشند. بنابراین یک سرمایه گذار ممکن است از سهامی با انحراف معیار بالا نسبت به بازده متوسط خود فاصله بگیرد حتی اگر محاسبات نشان دهد که این سرمایه گذاری بازده انتظاری بالایی دارد.
همچنین لازم به یادآوری است که با‌‎زده مورد انتظار براساس عملکرد گذشته سهام محاسبه می‌شود. با این حال، اگر یک سرمایه گذار اطلاعاتی خاص در مورد یک شرکت داشته باشد و این داده‌ها او را به این باور برساند که شرکت در آینده، عملکرد قابل ملاحظه‌ای در مقایسه با هنجارهای تاریخی خود خواهد داشت ممکن است سرمایه گذاری در سهامی ‌را برگزیند که فاقد معیارهای مورد نظر از جنبه بازده انتظاری باشد. معیار مالی مفیدی که بایستی علاوه بر بازده مورد انتظار در نظر گرفته شود، نرخ بازگشت سرمایه (ROI) است که مستقیماً نسبت سود حاصله شرکت به میزان هزینه و سرمایه گذاری صورت گرفته را مقایسه می‌کند.
اگرچه با‌‎زده انتظاری یک پیش بینی تضمین شده برای عملکرد سهام نیست اما ثابت شده که فرمول بازده مورد انتظار یک ابزار تحلیلی عالی است که به سرمایه گذاران کمک می‌کند بازده احتمالی سرمایه گذاری را ارزیابی کرده و ریسک و تنوع پورتفوی خود را ارزیابی کنند.

بازده سرمایه گذاری (ROI) چیست و مزایا و معایب آن چیست؟ نحوه محاسبه نرخ بازده سرمایه گذاری

معمولاً استارتاپ‌ها از سرمایه گذار فرشته ، سرمایه گذار ریسک پذیر و روش سرمایه گذاری RBF برای جذب سرمایه استفاده می‌کنند. در این اوضاع اقتصادی کشور، سرمایه گذاری کاری پر ریسک است و اکثر سرمایه‌داران ترجیح می‌دهند جایی سرمایه گذاری کنند که کمترین میزان ریسک و بیش‌ترین سوددهی را داشته باشد. برای اطمینان از این موضوع از مفهومی به نام بازده سرمایه گذاری استفاده می‌شود. نرخ بازگشت سرمایه گذاری مشخص کننده این است که سرمایه گذاری در یک پروژه چه میزان از سرمایه را به سرمایه گذار بازمی‌گرداند.

یکی از دغدغه‌های مهم اقتصاد ایران در این روزها، کمبود حمایت مالی از ایده‌های خوب کارآفرینی است. کارآفرینان اظهار می‌کنند که حمایت کافی از آن‌ها صورت نمی‌گیرد و متخصصین کارآفرینی نیز بر این موضوع تاکید دارند.

در این مقاله و در راستای ارائه اخبار فناوری، اخبار کسب‌ و کار و اخبار استارتاپی، مفهوم بازده سرمایه گذاری، مزایا و معایب آن و نحوه محاسبه آن توضیح داده می‌شوند.

تعریف نرخ بازده سرمایه گذاری

نرخ بازده سرمایه گذاری (Return Of Investment) مشخص کننده کارایی و اثربخش بودن یک سرمایه گذاری است. نام‌های دیگر آن نرخ بازگشت سرمایه و بازده سرمایه است. برای مقایسه چند نمونه سرمایه گذاری هم می‌توان از نرخ بازده سرمایه استفاده کرد.

ROI به علت سادگی و کارا بودن یک معیار محبوب است که می‌توان از آن برای اندازه‌گیری سودآوری یک سرمایه گذاری استفاده کرد. فرقی نمی‌کند که سرمایه‌گذاری در سهام باشد یا روی قسمتی از یک پروژه. ROI در صنعت تبلیغات و برای محاسبه اثرگذار بودن یک تبلیغ هم کاربرد دارد. محاسبه ROI پیچیده نیست و در طیف گسترده‌ای از کاربردهای آن ساده است. مثبت بودن این نرخ یعنی اینکه سرمایه گذاری در این بخش ارزشمند است و نرخ بازده‌سرمایه گذاری منفی، به معنی ضرر خالص است.

فرمول محاسبه نرخ بازده سرمایه گذاری با استفاده از درآمد سرمایه گذاری

نرخ بازگشت سرمایه، نسبت سود یک سرمایه گذاری به هزینه آن را اندازه‌گیری می‌کند و فرمول آن به شرح زیر است:

نرخ بازده سرمایه گذاری = (عواید حاصل از سرمایه گذاری – هزینه سرمایه گذاری) تقسیم بر هزینه سرمایه گذاری

در این فرمول عواید حاصل از سرمایه گذاری همان درآمدهای حاصل از فروش سرمایه است. یعنی اینکه سرمایه گذاری در یک پروژه چه میزان درآمد برای سرمایه گذار داشته است. حاصل فرمول بالا به صورت درصد به دست می‌آید و می‌توان آن را در چند پروژه مقایسه کرد.

به عنوان مثال اگر استارتاپی در سال ۹۷ با سرمایه اولیه ۱۰۰ میلیون تومان تاسیس شده باشد و در پایان سال با محاسبه هزینه‌ها و مخارج انجام شده مشخص شود عایدی شرکت ۱۸۰ میلیون تومان بوده است که ۳۰ میلیون آن صرف هزینه‌های کسب‌وکار مانند حقوق و دستمزد و اجاره‌بها و بیمه شده است و ۱۵۰ میلیون تومان سود بوده است؛ بر اساس فرمول نرخ بازده سرمایه گذاری میزان نرخ بازگشت سرمایه گذاری ۵/۱ است و با ضرب این عدد در ۱۰۰ حاصل به صورت درصد بیان می‌شود.

یا اگر فردی در سال ۹۸ یک میلیارد سرمایه خود را در شرکتی سرمایه گذاری کرده باشد و در پایان سال سود خالص فرد یک میلیارد و دویست تومان شود؛ نرخ بازگشت سرمایه از فرمول بالا ۲/۱ به دست می‌آید.

با مقایسه این دو مثال می‌توان فهمید که برخلاف اینکه رقم سود حاصل از سرمایه گذاری در مثال دوم بیشتر بوده است اما با توجه به نرخ بازگشت سرمایه، سرمایه گذاری در مثال اول بازدهی بیشتری داشته است.

مزایا و معایب نرخ بازده سرمایه گذاری

فرمول بالا در سرمایه گذاری در بخش‌های مختلفی مانند بورس یا استارتاپ‌ها کاربرد دارد. با توجه به مثال‌های گفته شده می‌توان مزایا و معایبی هم برای آن برشمرد.

مزایای نرخ بازده سرمایه

بازده سرمایه در محاسبات مالی کاربرد دارد و می‌توان مزیت‌های مختلفی برای آن برشمرد. بعضی از مهم‌ترین مزایای آن به شرح زیر است:

• بیان نرخ بازده سرمایه به صورت درصدی، امکان مقایسه کردن نرخ‌های مربوط به سرمایه گذاری‌های مختلف را در اختیار سرمایه گذاران قرار می‌دهد.
• استفاده از این فرمول در محاسبه نرخ بازگشت سرمایه بسیار ساده است.
• تحلیل و تفسیر نتایج حاصل از فرمول نرخ بازده سرمایه گذاری ساده است و همین باعث کاربرد فراوان آن شده است.

معایب نرخ بازده سرمایه

• یکی از عیب‌های فرمول نرخ بازده سرمایه‌گذاری ، تعریف نشدن زمان در آن است. با دقت در مثال‌های بالا می‌توان متوجه شد که سرمایه گذاری در دو سال مختلف انجام شده است ولی در فرمول سال و مدت زمان سرمایه گذاری در نظر گرفته نشده است. در فرمول نرخ بازده سرمایه گذاری نمی‌توان تعیین کرد که مدت زمان سرمایه گذاری برای سود حاصل چه مدت بوده است.
• ایراد دیگر در نرخ بازده‌سرمایه گذاری این است که فقط ابعاد مالی سرمایه گذاری در آن در نظر گرفته می‌شود و ابعاد و جنبه‌های کیفی آن بررسی نمی‌شود. مثلاً اگر مدیری قسمتی از سرمایه خود را صرف تغییر ظاهری محیط شرکت یا اهدای هدیه به کارکنان کند؛ باعث تغییر روحیه کارکنان، وفاداری آنان به شرکت و حتی بهبود زندگی آن‌ها می‌شود. بر اساس فرمول بازده سرمایه‌گذاری تاثیر سرمایه گذاری‌های این چنین در نظر گرفته نمی‌شود.

کاربرد نرخ بازده سرمایه گذاری

نرخ بازده سرمایه گذاری برای مقایسه بازدهی چند سرمایه گذاری استفاده می‌شود. این نرخ در تهیه پروپوزال‌ها و طرح‌های تجاری و حتی ارزیابی عملکرد مدیریتی و موفقیت یک مجموعه هم کاربرد دارد.

فرمول نرخ بازده سرمایه فقط بر سود تمرکز ندارد و می‌توان معیار سود را با معیارهای متغیری مانند میزان سهم از بازار جایگزین کرد. فرمول برای بررسی میزان موفقیت در سرمایه گذاری استفاده می‌شود نه فقط میزان سود حاصل از سرمایه گذاری.

تحولات نرخ بازده سرمایه گذاری

در سال‌های اخیر سرمایه گذاران به شکل جدیدی از متریک سرمایه گذاری یا نرخ بازده سرمایه گذاری به نام بازده اجتماعی سرمایه گذاری (SROI) علاقه‌مند شده‌اند. بازده اجتماعی سرمایه گذاری، در اوایل دهه ۲۰۰۰ توسعه یافت و معیارهای اجتماعی و زیست محیطی را در نظر می‌گیرد. به عنوان مثال ممکن است شرکتی متعهد شود آب را در کارخانه خود بازیافت کند و روشنایی خود را با لامپ‌های LED جایگزین کند. این تعهدات هزینه‌ای دارند که روی نرخ بازده‌سرمایه گذاری سنتی تاثیر منفی می‌گذارد اما سود آن برای جامعه و محیط زیست روی SROI تاثیر مثبت می‌گذارد.

با پیشرفت جهان و تغییر اقتصاد، شکل‌های دیگری از نرخ بازگشت سرمایه در آینده توسعه خواهد یافت.

بهتر است در پایان به دو قسمت مختلف بازده‌ سرمایه‌گذاری یعنی بازده کمی و بازده کیفی اشاره شود. بازده کمی همان عایدی یا سود دوره‌ایست که به سرمایه گذار پرداخت می‌شود. منفعت یا زیان سرمایه که به صورت افزایش یا کاهش قیمت دارایی‌ها بیان می‌شود نیز در دسته بازده کمی قرار دارد.

همه مواردی که به اعتبار شرکت مانند امتیازات اجتماعی و موارد دیگر بستگی دارد، بازده کیفی هستند.

سرمایه گذاران می‌توانند با توجه به این نرخ که معیار و نرخی برای محاسبه کارایی و اثربخش بودن سرمایه گذاری است، سرمایه گذاری‌های خود را انجام دهند. می‌توان گفت نرخ بازده‌سرمایه گذاری یکی از معیارهای مهم تصمیم‌گیری در زمینه‌های مالی است. بنابراین بررسی این نرخ یکی از روش‌های جمع‌آوری اطلاعات است.

نرخ بازده سرمایه گذاری بسیار متنوع است و برای سرمایه گذاری‌های مختلف استفاده می‌شود. مدیران از آن برای ارزیابی بازگشت سرمایه‌هایی که سرمایه گذاری کرده‌اند استفاده می‌کنند. سرمایه گذاران از آن برای ارزیابی عملکرد سهام‌شان بهره می‌برند و افراد حقیقی برای ارزیابی نرخ بازگشت دارایی‌هایی مانند خانه از آن استفاده می‌کنند. فقط باید توجه داشت که این فرمول ارزش زمانی پول را در نظر نمی‌گیرد.

رابطه بین ریسک و بازدهی در بورس

در این مقاله به رابطه بین ریسک و بازده می‌پردازم، یک سرمایه‌گذار باید بداند رابطه ریسک با بازده در بورس به چه شکل است تا بتواند در مواقع ضروری تصمیمات درستی اتخاذ کند. یک سرمایه‌گذار پس از سرمایه‌‌‌‌‌گذاری در یک پروژه، یک شرکت می‌‌‌‌‌خواهد نتایج حاصل از پروژه را بدست آورد. نتایج یا منافع حاصل از سرمایه گذاری، بازده نامیده می‌‌‌‌‌شود. رویکرد حداکثر سازی ثروت براساس مفهوم ارزش آینده جریان‌‌‌‌‌های نقدی مورد انتظار از یک پروژه احتمالی استوار است. بنابراین جریان‌‌‌‌‌های نقدی چیزی جز درآمد حاصل از پروژه نیست که ما از آن‌‌‌‌‌ها به عنوان بازده یاد می‌‌‌‌‌کنیم. از آنجا که فیکسچر نامشخص است، بنابراین بازده‌‌‌‌‌ها با درجاتی از عدم اطمینان همراه است. به عبارت دیگر، برخی از تغییرات در تولید جریان‌‌‌‌‌های نقدی وجود دارد، که ما آن‌‌‌‌‌ها را ریسک می‌‌‌‌‌نامیم. در این مقاله از سری مقالات آموزشی دلفین وست ما به مفاهیم ریسک و بازدهی و رابطه بین آن‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌پردازیم.

ریسک و بازدهی در مدیریت مالی

ریسک کردن در کارها برای سرمایه‌‌‌‌‌گذاران بسیار مهم است و ریسک کردن درکارها به معنی پیشبینی کردن احتمال به وقوع نپویستن رویدادی است. این تعریف در بازارسرمایه بسیارکاربرد دارد و موضوع مهمی است. مثل ریسک کردن و پولی را در جایی گذاشتن. مانند سرمایه گذاری در بورس و پول خود را درصندوق‌‌‌‌‌هایی گذاشتن و درآمدهای ثابتی از آن بدست آوردن دراین حالت ریسک این سرمایه صفر بوده است چون هرماه همان سود و بازده پیش بینی شده را دریافت می‌‌‌‌‌کند.ئمنظور از سود درسرمایه‌‌‌‌‌گذاری همان بازده است که درقبال انجام کاری دریافت تعریف بازده سرمایه‌گذاری می‌‌‌‌‌کنید. ریسک و بازده دو واژه مخالف هم است که دردنیای مالی و سرمایه گذاری وجود دارد و وجود تفاوت‌‌‌‌‌های بین ریسک و بازدهی را می‌‌‌‌‌توان توانایی در راحت خوابیدن دانست.

نمودار ریسک و بازده

به نمودار رابطه بین نرخ بازده تا سررسید اوراق قرضه با ریسک یکسان و سررسید همان اوراق تعریف بازده سرمایه‌گذاری قرضه، منحنی یا نمودار بازده گفته می‌‌‌‌‌شود. منحنی بازده الگویی است برای رسم و ارائه وضعیت اوراق قرضه دولتی است. منحنی بازده نشان می‌‌‌‌‌دهد که نرخ بهره در موقعیت‌‌‌‌‌های زمانی خاص برای کلیه اوراق بهادار دارای ریسک برابر است اما سررسیدهای مختلفی برای آن وجود دارد. یکی از رایج ترین منحنی‌‌‌‌‌های بازده که گزارش شده است اوراق قرضه خزانه داری ایالات متحده آمریکا است. این منحنی بازده معیاری است برای سایر انواع اوراق قرضه در بازارسرمایه مثل نرخ‌های وام مسکن یا نرخ بهره‌‌‌‌‌های بانکی است. منحنی بازده هم برای پیش بینی تغییرات خروجی در بازار و رشد در بازار مورد استفاده قرار می‌‌‌‌‌گیرد.

منحنی ریسک، یک نمودار دوبعدی است که محور طولی آن بازده مالی و محورعمودی آن ریسک مالی باشد. این منحنی می‌‌‌‌‌تواند رابطه عقلانی بین ریسک و بازده از نگاه سرمایه‌‌‌‌‌گذاران داشته باشد. این منحنی یک حالت رو به بالا دارد، یعنی دائما رو به افزایش دارد و حالتی صعودی دارد وقتی که ریسک یک سرمایه‌‌‌‌‌گذاری بیش‌‌‌‌‌تر می‌شود میزان سود یا بازده بیشتری از ریسک را می‌‌‌‌‌خواهد به عبارتی تغییرات در سود و بازده خیلی بیش‌‌‌‌‌تر تغییرات در ریسک است. بنابراین می‌‌‌‌‌توان نتیجه گرفت که این منحنی حالتی صعودی دارد و صعودی بودن این منحنی به این دلیل است که تمامی سرمایه‌‌‌‌‌گذاران حالتی ریسک گریز دارند. اما این حالت ریسک گریزی برای تمام سرمایه‌‌‌‌‌گذاران یکسان نمی‌‌‌‌‌باشد و این منحنی ریسک می‌‌‌‌‌تواند شیب کمتر یا بیش‌‌‌‌‌تری به خود بگیرد.

رابطه بین ریسک با بازده

هنر سرمایه‌‌‌‌‌گذاری با ریسک وبازده تعریف می‌‌‌‌‌شود. سرمایه‌‌‌‌‌گذاری به معنی قبول یک مقدار ریسک به ازای یک بازده مورد انتظار است. برای هرفرد قبل از ورود به بازار سهام این نکته کاملا مهم است تا انواع مختلف ریسک و مخاطره راشناخته و آن را ارزیابی می‌‌‌‌‌کند.
اساساً ریسک پذیری بیشتر دریک سرمایه‌‌‌‌‌گذاری این معنی را می‌‌‌‌‌دهد که برای این ریسک بازده بالاتر و بیش‌‌‌‌‌تری مورد انتظار است.
در مورد سرمایه‌‌‌‌‌گذاری‌‌‌‌‌هایی با ریسک بالاتر که نوسان بیش‌‌‌‌‌تری نسبت به اوراق قرضه دولتی دارد بازده بالاتری داشته است. سودهایی با ریسک‌‌‌‌‌های صحیح شده را می‌‌‌‌‌توان با مقایسه بازده سرمایه‌‌‌‌‌گذاری مقایسه کرد.

ارزش یک سهام به عملکرد آن در شرکت بورس بستگی دارد. اگر عملکرد این سهم درشرکت بورس خوب باشد ارزش این سهم تعریف بازده سرمایه‌گذاری نیز به تبع زیاد می‌‌‌‌‌شود و اگرعملکرد آن خوب نباشد ارزش آن کم می‌‌‌‌‌شود و سرمایه‌‌‌‌‌گذاران به سمت آن جذب نمی‌‌‌‌‌شوند. البته مسائل زیادی در ارزش یک سهم تاثیر گذار است. درکل باید بدانیم که هیچ تضمینی برای ارزش یک سهم و همچنین برای افزایش قیمت یک سهم درشرکت بورس وجود ندارد.

تفاوت ریسک و بازده

رابطه بین ریسک و بازده یک رابطه مستقیم است، یعنی هرچه بازده کمتر باشد ریسک هم کمتر است و برعکس. درواقع ریسک به معنای تفاوت بین آن سود یا بازدهی که انتظارداریم و آن سودی که به وجود می‌‌‌‌‌آید.

ملاحظات

ریسک به تغییرپذیری بازده احتمالی مرتبط با یک سرمایه گذاری معین اشاره دارد. ریسک، همراه با بازده، مورد توجه عمده تصمیمات بودجه بندی سرمایه است. شرکت باید بازده مورد انتظار از یک سرمایه‌‌‌‌‌گذاری معین را با ریسک مرتبط با آن مقایسه کند. برای جبران افزایش سطح خطر، نیاز به بازده بالاتر است. به عبارت دیگر، هرچه ریسک انجام شده بیشتر باشد، بازده آن نیز بیشتر خواهد بود و بالعکس، هرچه ریسک کمتر باشد، بازده آن نیز ملایم‌‌‌‌‌تر است.

این معامله ریسک و بازده به عنوان طیف بازده ریسک نیز شناخته می‌‌‌‌‌شود. کلاس‌‌‌‌‌های مختلفی از سرمایه گذاری-های احتمالی وجود دارد که هر کدام موقعیت‌‌‌‌‌های خاص خود را در طیف بازده کل ریسک دارند. پیشرفت کلی این است: بدهی کوتاه مدت، بدهی بلند مدت، دارایی، بدهی با بازده بالا و حقوق صاحبان سهام. وجود ریسک باعث می‌‌‌‌‌شود که مجبور به انجام تعدادی از هزینه‌‌‌‌‌ها شوید. به عنوان مثال، هرچه سرمایه‌‌‌‌‌گذاری با ریسک بیش‌‌‌‌‌تر باشد، معمولاً به زمان و تلاش بیش‌‌‌‌‌تری برای کسب اطلاعات در مورد آن و نظارت بر پیشرفت آن نیاز است. علاوه بر این، اهمیت از دست دادن مقدار X ارزش می‌‌‌‌‌تواند بیش از اهمیت افزایش مقدار X مقدار باشد، بنابراین یک سرمایه‌‌‌‌‌گذاری با ریسک بیشتر حق بیمه بالاتری را به خود جلب می‌‌‌‌‌کند حتی اگر بازده پیش بینی همان مقدار کم خطر باشد. بنابراین خطر چیزی است که باید جبران شود، و هر چقدر خطر بیشتر باشد، غرامت بیش‌‌‌‌‌تری نیز لازم است.

هنگامی که یک شرکت تصمیم گیری در مورد بودجه بندی سرمایه اتخاذ می‌‌‌‌‌کند، آن‌‌‌‌‌ها آرزو می‌‌‌‌‌کنند که به عنوان حداقل هزینه، بهبودی کافی را برای پرداخت هزینه‌‌‌‌‌های افزایش یافته سرمایه‌‌‌‌‌گذاری ناشی از تورم به دست آورند. بنابراین، تورم ورودی اصلی در هزینه سرمایه شرکت است. با این حال، از آنجا که نرخ‌‌‌‌‌های بهره توسط بازار تعیین می‌‌‌‌‌شود، اغلب اتفاق می‌‌‌‌‌افتد که برای جبران تورم ناکافی هستند. ریسک پذیری نیز در تعیین بازده مورد نیاز یک شرکت برای سرمایه‌‌‌‌‌گذاری نقش مهمی دارد. ریسک گریزی مفهومی است مبتنی بر رفتار بنگاه‌‌‌‌‌ها و سرمایه‌‌‌‌‌گذاران در حالی که در معرض عدم اطمینان برای کاهش این عدم اطمینان هستند. به عنوان مثال، یک سرمایه‌‌‌‌‌گذار متنفر از ریسک ممکن است تصمیم بگیرد پول خود را به یک حساب بانکی با نرخ بهره کم اما تضمین شده بجای سهامی که ممکن است بازده مورد انتظار زیادی داشته باشد، قرار دهد اما احتمال از دست دادن ارزش را نیز در برداشته باشد.

سه سطح در ریسک گریزی

1. ریسک پذیری یا پرهیز از خطر
2. ریسک خنثی
3. ریسک دوست یا ریسک طلب

بتا معیاری است که شرکت‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌توانند به منظور تعیین حساسیت بازگشت سرمایه نسبت به ریسک کلی بازار استفاده کنند. بتا نوسانات همبسته یک دارایی را در رابطه با نوسانات معیاری که دارایی مذکور با آن مقایسه می-شود، توصیف می‌‌‌‌‌کند. این معیار به طور کلی بازار مالی کل است و غالباً با استفاده از شاخص‌‌‌‌‌های نمایندگی مانند S&P 500 تخمین زده می‌‌‌‌‌شود. همچنین از بتا به عنوان کشش مالی یا نوسان نسبی همبسته یاد می‌‌‌‌‌شود و می‌‌‌‌‌تواند به عنوان معیاری از حساسیت بازده دارایی به بازده بازار، ریسک غیر قابل تنوع آن، ریسک سیستماتیک آن یا ریسک بازار. سرمایه‌‌‌‌‌گذاری‌‌‌‌‌های بتا بالاتر تمایل بیشتری دارند و بنابراین خطرناک‌‌‌‌‌تر هستن، اما پتانسیل بازده بالاتر را فراهم می‌‌‌‌‌کنند. سرمایه‌‌‌‌‌گذاری‌‌‌‌‌های بتا پایین خطر کمتری دارند، اما به طور کلی بازده کم‌تری دارند.

فرمول ریسک و بازده

رابطه بین ریسک و بازده به این شکل است که ریسک ازطریق کم کردن مقداربازده مورد انتظار و بازده واقعی بدست می‌‌‌‌‌آید.

بازده سبد سهام

سبد سهامی مانند سهام شرکت‌‌‌‌‌های بزرگ مثل شرکت‌‌‌‌‌های صنایع غذایی وشرکت‌‌‌‌‌های خودرویی هریک ازاین سهم‌‌‌‌‌ها به صورت جداگانه باعث نوسان قیمت‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌شود و منجربه افزایش ریسک مالی شرکت‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌شود و کمترشدن قیمت سهم درآن شرکت می‌‌‌‌‌شود و از طرفی دیگر انعقاد بعضی قراردادها باعث افزایش قیمت سهم درشرکت می‌‌‌‌‌شود هر دو تغییراز نوع تغییر ریسک غیر سیستماتیک است.

کلام آخر

برای سرمایه گذاران هیچ تضمینی وجود نداد که در بازارسرمایه گذاری قراردادی را انعقاد کنند و اگرهم قراردادی را منعقد کردن باید بسیار ریسک پذیر باشند در بازار سرمایه گذاری هر احتمالی وجود دارد. امیدواریم که این مقاله از سری مقالات این وب سایت برای شما عزیزان مفید واقع شده باشد. همچنین شما می‌‌‌‌‌توانید در صورت نیاز به مشاوره و نیاز به آموزش‌‌‌‌‌های بیش‌‌‌‌‌تر در این خصوص از مشاورین دلفین وست و کلاس‌‌‌‌‌های آموزشی آن کمک بگیرید.

مدل جدید رتبه‌بندی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در راه است

تهران- ایرنا- یک کارشناس بازار سرمایه گفت: با ترکیب درجه‌بندی عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری و رتبه‌بندی کیفیت مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توان به مدل درجه‌بندی و رتبه‌بندی رسید.

به گزارش ایرنا، قاسم محسنی در رابطه با درجه و رتبه‌بندی صندوق‌های سرمایه‌گذاری گفت: سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای با توجه به تعداد زیاد صندوق‌هایی که تشکیل شده است، نیازمند راهنمایی هستند برای اینکه دریابند در چه صندوقی سرمایه‌گذاری کنند. اینکه عملکرد گذشته صندوق سرمایه گذاری به چه صورت بوده و کدام بهتر بوده، کدام صندوق عملکرد ضعیف‌تری داشته و… می‌تواند به ارزیابی آینده صندوق‌ها بر اساس عملکرد گذشته آنها کمک کند.

وی اظهار داشت: موضوع دیگری که وجود دارد به دلیل بزرگی صندوق‌ها نیاز است که مدیریت مناسبی در صندوق‌ها حاکم باشد تا بتواند این اطمینان را به وجود بیاورد که‌ در آینده صندوق می‌تواند کارایی گذشته خود را تکرار کند.

محسنی افزود: با ترکیب درجه‌بندی عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری و رتبه‌بندی کیفیت مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توان به مدل درجه‌بندی و رتبه‌بندی رسید. او در ادامه توضیح داد: شرکت رتبه‌بندی اعتباری برهان در سایت فیپ ایران صندوق‌های سرمایه‌گذاری را رتبه‌بندی کرده و از یک تا پنج ستاره به آنها رتبه داده است. این مدلی که در ادامه برای رتبه‌بندی توضیح داده می‌شود، مدل جدیدی است که هنوز اجرایی نشده و مدل قدیمی همچنان پا بر جاست.

به گفته این کارشناس بازار سرمایه، صندوق‌ها ابتدا باید تقسیم شوند به صندوق‌هایی که از نظر مقررات و تشکیل دارایی‌ها با یکدیگر شباهت دارند و سپس بازده آنها را با یکدیگر مقایسه کرد.

وی درمورد مدلی که برای رتبه‌بندی وجود دارد تصریح کرد: برای درجه‌بندی عملکرد ابتدا بازدهی مازاد را برای عملکرد صندوق به دست آورده و سپس ریسک نامطلوب را از آن کم می‌کنیم. همچنین در درجه‌بندی عملکرد عوامل تعدیل‌گری وجود دارد که شامل سه ریسک تمرکز دارایی‌ها، نقدشوندگی دارایی‌ها، تمرکز مالکان و رتبه کیفیت مدیریت صندوق می‌شود.

محسنی با اشاره به نحوه درجه‌بندی عملکرد صندوق‌ها اضافه کرد: درجه‌بندی عملکرد صندوق‌ها از یک ستاره تا پنج ستاره است که به ترتیب یک ستاره بازدهی ضعیف، دو ستاره پایین‌تر از متوسط، سه ستاره متوسط، چهار ستاره خوب و در نهایت پنج ستاره بازدهی عالی را دارد.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: محاسبه عملکرد صندوق‌ها از طریق محاسبه میانگین مازاد امکان‌پذیر است که در آن بازده روزانه از تغییرات ارزش خالص داریی‌های صندوق (NAV) به نرخ ابطال محاسبه می‌شود و فرض می‌شود که سود نقدی در همان روز مجدداً سرمایه‌گذاری می‌شود. همچنین اثر ذخایر افزایش ارزش دارایی‌ها و سود توزیع شده از این محل، برای محاسبه بازده خنثی می‌شوند. مورد دوم محاسبه میانگین ریسک نامطلوب است که سرمایه‌گذاران نگران زیان هستند، به همین علت برای اندازه‌گیری ریسک از معیار ریسک نامطلوب استفاده شده است. بازدهی زمانی نامطلوب است که کمتر از بازدهی بدون ریسک باشد، همچنین میانگین بازدهی نامطلوب، بیانگر ریسک نامطلوب است.

وی با اشاره به اینکه برای رتبه‌بندی باید بازدهی مازاد را از ریسک آن کم و هم مقیاس کنیم افزود: برای هم‌مقیاس کردن از به‌هنجار سازی داده‌ها استفاده می‌شود. به‌هنجار سازی باعث بی‌مقیاس شدن داده‌ها شده و آنها را بین صفر تا یک محدود می‌کند. روش‌های مورد استفاده آن هم به‌هنجارسازی فازی و به‌هنجار سازی با حداقل رضایت بخشی است.

محسنی در رابطه با نرخ بازده بدون ریسک تاکید کرد: میانگین وزنی بازده تا سررسید اوراق خزانه اسلامی برای محاسبه نرخ بازده بدون ریسک ماهانه استفاده شده است؛ تنها اوراق خزانه اسلامی که حداکثر سه ماه تا سررسید آنها باقی مانده است در محاسبات استفاده شده‌اند و حجم روزانه معاملات روی هر ورقه اوراق خزانه اسلامی به عنوان وزن آن در نظر گرفته شده است.

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه باید دانست که آیا صندوق سرمایه‌گذاری تداوم فعالیت دارد یا خیر افزود: با ارزیابی توانایی مالی مدیر صندوق با بررسی عواملی چون تنوع محصولات و خدمات، میزان سودآوری، میزان سرمایه در گردش و کفایت جریانات نقدی؛ بررسی تنوع درآمدهای عملیاتی و انعطاف‌پذیری در هزینه‌ها و عوامل دیگر می‌توان به این موضوع که آیا صندوق تداوم فعالت دارد یا خیر رسید.

وی تاکید کرد: از دیگر موارد مهم در رتبه‌بندی و درجه‌بندی صندوق‌های سرمایه‌گذاری، روابط آنها با صندوق‌ها و فعالیت‌های پشتیبان آنهاست که با ترکیب تمام موضوعاتی که ذکر شد می‌توان به رتبه‌بندی از مدیریت دست یافت.