انواع اوراق قرضه

انواع اوراق مشارکت در بازار ایران

انواع اوراق مشارکت کدام اند؟ آیا تا به حال از اوراق مشارکت و انواع مختلف آن چیزی شنیده اید؟ شرایط و الزامات مربوط به آن را میدونید؟ در این مقاله مختصر و مفید قصد داریم به ذکر انواع اوراق مشارکت در بازار ایران بپردازیم و در حقیقت اوراق مشارکت ساده، اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام، اوراق مشارکت قابل تعویض و انواع دیگر آن را برای شما عزیزان به صورت کامل شرح دهیم. همچنین خواهیم گفت که خرید اوراق مشارکت چگونه است و نکات مهم در مورد سود اوراق مشارکت به چه صورت است، لذا در ادامه مقاله معرفی انواع اوراق مشارکت در ایران با سایت کد بورسی همراه باشید.

( توجه فرمایید که این مقاله در تاریخ ۹۹/۱۰/۲۸ بروزرسانی شده است )

انواع اوراق مشارکت

در ابتدای امر باید گفت که در حقیقت اوراق مشارکت نوعی اوراق بهادار به حساب می آید که به وسیله دولت، شهرداری، شرکت‌ های دولتی و یا خصوصی به منظور تأمین اعتبار طرح‌ های عمرانی و یا زیر ساختی در کشور، انتشار داده می شود. در نظر داشته باشید که تهیه دستور العمل اجرایی و مقررات ناظر بر انتشار اوراق مشارکت توسط بانک مرکزی یا سازمان بورس صورت خواهد پذیرفت.

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، سرمایه گذاری بر روی حق تقدم و یا فروش آن و … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.

در ادامه باید بیان کرد که سرمایه‌ گذاران توجه داشته باشند که در اوراق مشارکت، با خرید برگه اوراق در یک پروژه خاص شریک خواهند شد و در مدت‌ زمانی مشخص تا سر رسید، سود های فصلی علی‌ الحساب دریافت خواهند کرد و در انتها با تسویه اوراق، رابطه‌ خود را با شرکت انتشار دهنده اوراق مشارکت پایان می بخشند.

۱) اوراق مشارکت ساده یکی از انواع اوراق مشارکت

جالب است بدانید که اوراق مشارکت ساده مرسوم ترین نوع ورقه مشارکت محسوب می شود که به علت مکانیسم‌ های حقوقی ویژه من جمله تضمین باز پرداخت اصل و سود ورقه که مقررات متفرقه حاکم بر این اوراق مقرر کرده‌ اند ابزار بسیار مناسبی به منظور شرکت عوام در سرمایه‌ گذاری‌ های بازه کوتاه‌ مدت می باشد، بخاطر این که صاحب ورقه با نام یا بی‌ نام قادر است آن را به فرد دیگری انتقال دهد و یا به ناشر بازپس دهد.

۲) اوراق مشارکت قابل‌ تبدیل به سهام

در خصوص با انواع اوراق قرضه این نوع از اوراق مشارکت باید گفت ک در واقع اوراق مشارکت قابل‌ تبدیل به سهام، اقتباسی کامل از مقررات سابق اوراق قرضه قابل‌ تبدیل به سهام توسز قانون‌ گذار پس از انقلاب اسلامی به حساب می آید، بخاطر این که ورقه مشارکت قابل‌ تبدیل ورقه‌ ای خواهد بود که بتوان آن را به سهم شرکت انتشار دهنده تبدیل نماید.

شایان ذکر است که در این نوع ورقه بر خلاف نوع ساده، صاحب ورقه، چنانچه شرایط شرکت انتشار دهنده به علت اقتصادی و سود دهی بهتر از زمان انتشار نخست ورقه مشارکت شود، قادرند با تبدیل ورقه مشارکت خود به سهم شرکت در توسعه شرکت مشارکت کرده و از مزایای آن نیز استفاده نمایند.

۳) انتشار اوراق مشارکت قابل‌ تعویض

در این بخش از مقاله باید این طور بیان کرد که اوراق مشارکت قابل‌ تعویض یکی دیگر از انواع اوراق مشارکت محسوب می شوند که به همان صورتی که از اسم آن ها نیز پیداست قابل‌ تعویض با سهام دیگر شرکت‌ های پذیرفته در بورس می باشند. هنگامی که این اوراق به سرمایه‌ گذار واگذار می‌ گردد، انتشار دهنده این وظیفه را خواهد داشت تا حداقل به‌ مقدار اوراق مشارکت قابل تعویض، موجودی سهام شرکت‌ های یاد شده را تا سر رسید نهایی اوراق مشارکت پیش خود نگهدارد.

۴) اوراق مشارکت بی ‌نام و بانام

یک نوع دسته‌بندی در مورد انواع اوراق مشارکت مربوط به بانام بودن یا بی‌نام بودن آنها است. احتمالا در تبلیغات رسانه‌ها در خصوص بانام یا بی‌نام بودن اوراق چیزهایی شنیده‌اید. اوراق مشارکت بانام به اسم افراد ثبت شده و در صورت مفقودی یا سرقت فرد دیگری نمی‌تواند از آن سوءاستفاده کند. این در حالی است که اوراق بی ‌نام اینگونه نیست و افراد در صورت مفقودی می‌توانند از آن سوءاستفاده کنند. با این اوصاف اوراقی بی‌نامی که افراد می‌خرند؛ باید به خوبی نیز از آنها نگهداری کنند. هر چند می‌توانند آن را با پرداخت کارمزد ناچیز در نزد بانک نگه دارند تا خیالشان از بابت سرقت و مفقودی راحت باشد.

۵) اوراق ‌مشارکت وزارتخانه‌ ها و شرکت‌ های دولتی

اوراق ‌مشارکت وزارتخانه ‌ها و شرکت ‌های دولتی اوراق مشارکتی محسوب می شوند که توسط وزارتخانه ‌ها و شرکت ‌های دولتی با هدف تأمین مالی پروژه‌ های عمرانی انتشار یافته و در اختیار خریداران و مشتاقان قرار می گیرند و امکان بازخرید به وسیله بانک عامل را دارا می باشند. این نکته را در نظر داشته باشید که اوراق ‌مشارکت وزارتخانه‌ ها و شرکت ‌های دولتی هم در بورس خرید و فروش نمی شوند.

۶) اوراق ‌مشارکت شرکت‌ های پذیرفته شده در بورس

اوراق ‌مشارکت شرکت ‌های پذیرفته شده در بورس اوراق مشارکتی محسوب می شوند که با هدف تامین مالی به وسیله شرکت‌ های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار انتشار می یابند و این گونه اوراق در بورس اوراق بهادار قابلیت خرید و فروش را خواهند داشت.

خرید اوراق مشارکت چگونه است؟

به بخش جذاب مقاله یعنی نحوه خرید اوراق مشارکت رسیدیم. هر گروه از اوراق به وسیله نهاد یا سازمان خاصی انتشار می یابند که شیوه خرید هر کدام از آن ها با یک دیگر متفاوت است، لذا ما در اینجا به دسته ‌بندی این اوراق و نحوه خرید آنها اشاره کرده ایم :

• خرید اوراق مشارکت شرکت‌ های بورسی : اوراق مشارکت بورسی مربوط به شرکت‌ هایی هستند که سهام آنها در بازار سرمایه عرضه شده است، لذا اوراق این شرکت ‌ها متفاوت با اوراق منتشر شده از طرف شهرداری‌ها یا سازمان ‌های دولتی است، به همین خاطر خرید اوراق مشارکت شرکت‌ های بورسی از طریق بازار سرمایه امکان ‌پذیر است. همین طور نیاز به دریافت کد بورسی داشته و انجام معاملات به صورت آنلاین انجام می شود.
• خرید اوراق مشارکت سازمان ‌های دولتی : قسمت عمده‌ ای از اوراق مشارکت مربوط به اوراق سازمان‌ ها، نهادها و شرکت‌ های دولتی بوده که برای تامین مالی پروژه‌ های خود اقدام به انتشار اوراق می ‌نمایند. این اوراق در بازار سرمایه عرضه نشده و برای خرید آنها باید به بانک‌های عامل که اطلاع ‌رسانی می‌ شود، مراجعه کرد. همچنین برای فروش آنها نیز باید به همین بانک‌ها مراجعه نمود.
• خرید اوراق مشارکت بانک مرکزی : اوراقی که از طرف بانک مرکزی انتشار می یابد، اغلب به دو صورت خواهد بود. بخشی از آن ها مربوط به خود دولت بوده که در راستای اهداف اقتصادی و سیاست ‌های بودجه ‌ای دولت انتشار می یابد. بخشی دیگر ولی مربوط به شرکت ‌های غیربورسی بوده که برای تامین مالی پروژه ‌های خود منتشر می‌کنند. در هر صورت خرید این گونه اوراق از جانب بانک‌ های عامل انجام می شود. نکته مهمی که در خصوص خرید اوراق مشارکت باید در نظر داشته باشید این است که قیمت اسمی هر برگه اوراق معادل ۱۰۰ هزار تومان است. شما باید حداقل ۱۰ عدد از این اوراق را که قیمت حداقلی ۱۰۰ هزار تومان دارند، خریداری کنید یعنی حداقل جمعا باید ۱ میلیون تومان اوراق خریداری کنید.

نکات مهم انواع اوراق قرضه در مورد سود اوراق مشارکت

۱) سود اوراق مشارکت از پرداخت مالیات معاف است و این موضوع هم یکی از جذابیت های سرمایه گذاری در اوراق مشارکت محسوب می شود.

۲) سررسید پرداخت سود ۱ یا ۳ ماهه است. هرچه دوره های پرداخت سود کوتاه تر باشد، برای سرمایه گذار از جذابیت بیشتری برخوردار خواهد بود.

۳) سود اعلامی اوراق مشارکت برای دوره ۱ ساله به صورت معمول بین ۲۰ الی ۲۲ درصد است. لذا هرچه درصد سود بیشتر باشد، خرید اوراق آن جذاب تر خواهد بود.

۴) برخی اوقات به دلیل کمبود نقدینگی و رقابت برای جذب منابع با بانک ها برخی از ناشران اوراق علاوه برسود اعلامی، سود ۳ درصدی برای یکسال را بر روی تابلو معاملاتی تضمین می کنند.

۵) سود تضمین شده اوراق مشارکت به صورت علی الحساب به سرمایه گذار پرداخت می شود و این بدین معنی است که بعد از پایان پروژه و در سررسید نهایی، ناشر اوراق موظف است سود قطعی پروژه را محاسبه کند و در صورتی که سود قطعی پروژه بیشتر از سود علی الحساب پرداختی به سرمایه گذار باشد مابه التفاوتش را به سرمایه گذار پرداخت کند. البته این را هم باید در نظر داشت؛ در صورتی که سود قطعی پروژه از سود پرداختی کمتر باشد، جبران مابه التفاوت به عهده ی ضامن اوراق مشارکت است و ضرر و زیانی از این بابت متوجه سرمایه گذار نخواهد بود.

۶) معمولا اوراق مشارکت بی نام منتشر می شوند و فردی که این اوراق را دارد مالک آن شناخته می شود، لذا می بایست از اوراق مشارکت هم مانند اسکناس و بلکه بیشتر از آن مراقبت کنید. البته بانک ها معمولا این امکان را در اختیار خریداران اوراق مشارکت قرار می دهند که خریدار بتواند اوراق خود را در بانک به امانت بگذارد تا از مواردی مانند سرقت، آتش سوزی و … حفظ شود.

۷) سود اوراق مشارکت در فواصل زمانی تعیین شده مانند ۱ یا ۳ ماهه و از طریق برگه هایی که همراه اوراق مشارکت تحویل داده می شود، به خریدار پرداخت می شود. خریداری که اوراق مشارکت را پیش خود نگه می دارد موقع تحویل برگه های دریافت سود به بانک باید اصل اوراق مشارکت را هم همراه داشته باشد تا مالکیت فرد بر این اوراق توسط بانک احراز شود. البته همان طور که پیش تر هم گفتیم، خریدار اوراق مشارکت می تواند اوراق خود را نزد بانک به امانت بسپارد و با پرداخت کارمزد جزیی از بانک بخواهد تا سود اوراق را در سررسید های تعیین شده به صورت منظم به حسابش واریز نماید.

۸) این را در خاطر داشته باشید که طرح های توسعه که برای تامین مالی آن ها اوراق مشارکت منتشر می شود عمدتا طرح های زمان بر هستند، لذا اوراق مشارکت هم معمولا با سررسیدهای ۳ تا ۴ ساله منتشر می شوند، ولی چنانچه خریدار اوراق به هردلیلی پیش از دوره سررسید به پول خود نیاز داشته باشد، می تواند با مراجعه به یکی از شعب بانکی که اوراق را از آن خریداری کرده ضمن تحویل اوراق مربوطه به بانک، اصل پول خود را دریافت کند. طبیعتا سودهای دریافتی تا تاریخ تحویل اوراق به بانک به عنوان سود دوره ی مشارکت به فرد تعلق می گیرد. البته به صورت معمول در صورت تسویه زودتر از موعد بانک ها نرخ سود قابل پرداخت به مشتری را کمی کاهش می دهند مثلا از ۲۰ درصد به ۱۹ درصد و مابه التفاوت نرخ جدید با نرخ پرداختی تا اون زمان را از مشتری دریافت می کنند.

۹) در صورتی که اوراق مشارکت در بورس یا فرابورس هم پذیرفته شده باشند، دارنده ی این اوراق می تواند برای فروش آن ها قبل از سررسید به یکی از شرکت های کارگزاری بورس مراجعه کند و نسبت به فروش اوراق خود اقدام کند. در این صورت طبیعتا اوراق مشارکت هم مثل سهام براساس قیمتی که در بورس برای آن متقاضی وجود داشته باشد فروخته می شود و سود دارنده اوراق مشارکت هم از بابت تسویه زودتر از موعد کاهش پیدا نخواهند کرد.

۱۰) بین نسبت ریسک به ریوارد رابطه مستقیمی وجود دارد. با توجه به این که اوراق مشارکت بازدهی تضمین شده ای دارند و ریسکی متوجه سرمایه گذار نمی کنند، لذا بازده مورد انتظار اوراق مشارکت در قیاس با دیگر انواع اوراق بهادار به مراتب پایین تر می باشد.

نتیجه گیری و کلام پایانی

این روش به منظور تامین مالی انواع اوراق قرضه پروژه های شرکت مورد استفاده قرار می گیرد. شرکت بعد از تدوین برنامه و گرفتن مجوزهای لازم نسبت به انتشار و فروش اوراق مشارکت می کند. این اوراق مثل سهام ممتاز نرخ سود اسمی دارند که در موعدهای مشخص به خریداران پرداخت می شود. این اوراق دارای تاریخ سررسید هستند که در آن تاریخ مبلغ اولیه اوراق مشارکت یعنی مبلغ درج شده روی این اوراق به مالک آن پرداخت می شود. برخی از اوراق مشارکت قابلیت تبدیل به سهم در تاریخ سررسید دارند. در سایر کشورها اوراق مشارکت به اوراق قرضه مشهور است و انواع متنوع تری دارد.

این نکته بسیار حائز اهمیت است که در واقع بیشتر انواع اوراق مشارکت‌ از نوع ساده و با نام خواهند بود، همین طور بدانید که اوراق مشارکتی مانند؛ قابل تبدیل به‌ سهام و قابل‌ تعویض با سهام‌ های سایرین خیلی مورد استقبال و استفاده افراد قرار نمی گیرد. امیدواریم که از محتوای این مقاله استفاده برده باشید و سرمایه گذاری های پر سودی در آینده داشته باشید، در ادامه لینک مقالاتی برای شما آورده شده است که می تواند آگاهی شما را در خصوص با بهترین نوع سرمایه گذاری در سال های پیش رو، افزایش دهد، پس حتما از آن ها استفاده نمایید.

در انتها امیدوارم متوجه شده باشید که انواع اوراق مشارکت در ایران کدام است و سود هر یک چقدر می باشد.

تا به حال شده است که برای سرمایه گذاری روی انواع اوراق مشارکت اقدامی انجام دهید؟ (حتما تجربیاتتون رو بنویسید تا دیگران هم استفاده کنند)

راهنمای خرید اوراق قرضه. چگونه اوراق قرضه بخریم؟

معمولاً افرادی که قصد دارند در بازارهای مالی سرمایه‌گذاری انجام دهند، سرمایه خود را به چندین بخش تقسیم کرده و هر بخش را به خرید یک دارایی خاص اختصاص می‌دهند. با این کار، اگر یکی از دارایی‌های آن‌ها دچار زیان یا نابودی شود، دیگر دارایی‌ها در امان بوده و رشد خواهند کرد. بنابراین تخصیص سرمایه یکی از اولین فعالیت‌هایی است که هر سرمایه‌گذار باید به انجام برساند. اما وقتی یک سرمایه‌گذار صرفاً می‌خواهد در بازار سهام باشد، می‌تواند سرمایه خود را صرف خرید سهام عادی، سهام ممتاز، سهام حق تقدم، اوراق مشارکت، اوراق خزانه یا حتی صرف خرید اوراق قرضه و. کند. در هر صورت، هرکدام از این دارایی‌ها، ویژگی‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند. در ادامه، به معرفی و نحوه خرید اوراق قرضه می‌پردازیم تا ببینیم که این اوراق دقیقاً چه شرایطی دارند و چگونه می‌توانیم در آن‌ها سرمایه‌گذاری کنیم.

اوراق قرضه چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

اوراق قرضه به نوعی از اوراق بهادار گفته می‌شود که افراد می‌توانند سرمایه‌های خود را به خرید آن‌ها اختصاص دهند. این اوراق یک زمان مشخص از یک تا چند ساله دارند که پس از رسیدن موعد سررسید، باید اصل مبلغ به شخص خریدار بازگردد. در این مدت، اوراق قرضه خریداری شده، شامل دریافت سود خواهند بود. مقدار سود اوراق قرضه نیز به نوع آن و شرایط درج شده در برگه قرضه بستگی دارد. این سود تحت عنوان «بهره سالانه» به دارنده تعلق می‌گیرد. این اوراق از نظر زمانی به سه صورت کوتاه‌مدت (یک تا 5 ساله)، میان‌مدت (5 تا 10 ساله) و اوراق بلندمدت (بیش از 10 ساله) واگذار می‌گردند. زمان، مقدار سود و دیگر فاکتورهای این اوراق، به سازمان و پروژه‌ای که آن را صادر کرده است، برمی‌گردد. در ادامه با بررسی انواع اوراق قرضه، این موضوع را بیشتر باز خواهیم کرد.

انواع اوراق قرضه کدامند؟

اوراق قرضه توسط نهادهای دولتی و خصوصی برای تأمین مالی برخی از پروژه‌ها صادر می‌شوند. یعنی سازمانی مانند شهرداری، اگر برای استارت زدن و به پایان رساندن یکی از پروژه‌های عمرانی خود به یک مبلغ کلان نیاز داشته باشد، می‌تواند از طریق صدور و فروش اوراق قرضه، این مبلغ را تأمین کرده و سپس افراد خریدار را در سود پروژه سهیم کند. به‌صورت کلی، اوراق قرضه در انواع زیر عرضه می‌شوند:

1) اوراق قرضه «دولتی»

دولت‌ها رایج‌ترین اوراق قرضه را صادر می‌کنند. هر دولتی معمولاً برای تأمین مالی پروژه‌ها یا حتی برای پرداخت به موقع حقوق کارکنان،‌ پرداخت صورت‌حساب‌ها و اهدافی از این دست، اقدام به صدور اوراق قرضه می‌کنند. هرچقدر یک دولت، اقتصاد قوی‌تری داشته باشد، ریسک خرید اوراق قرضه‌ آن نیز پایین‌تر خواهد بود. این در حالی است که اگرچه خرید اوراق قرضه در کل ریسک پایینی دارد، اما خرید اوراق قرضه کشورهای در حال توسعه، با احتیاط بیشتری نبست به خرید اوراق قرضه کشورهای توسعه یافته صورت می‌گیرد. برای مثال، خرید اوراق قرضه کشور آمریکا، یکی از امن‌ترین و مطمئن‌ترین سرمایه‌گذاری‌های مالی در این کشور محسوب می‌شود.

2) اوراق قرضه «شهرداری»

شهرداری‌ها دیگر نهادهایی هستند که در شرایط خاص برای اتمام پروژه‌های عمرانی خود به صدور و فروش اوراق قرضه متوصل می‌شوند. شهرداری‌ها با توجه به درآمدهایی که از بخش مالیات و دیگر قسمت‌های فعالیت خود دارند، می‌توانند این اوراق را مدیریت کرده و با موفقیت به خریداران سود برسانند.

3) اوراق قرضه «شرکتی»

به غیر از اوراق قرضه دولتی و انواع اوراق قرضه شهرداری‌ها، یک نوع دیگر از اوراق قرضه نیز وجود دارد که نبست به دو نوع دیگر، تنوع بالاتری داشته و ریسک بالاتری را نیز می‌طلبد. برخی از شرکت‌ها برای تأمین مالی پروژه‌ها و واحدهای خود، می‌توانند اوراق قرضه را در چهارچوب‌های تعیین شده، صادر کرده و به فروش برسانند که به این نوع از اوراق، اوراق قرضه شرکتی گفته می‌شود.

تفاوت اوراق قرضه با سهام بورس چیست؟

تفاوت‌های عمده‌ای بین خرید سهام و خرید اوراق قرضه برای سرمایه‌گذاران وجود دارد که عمده‌ترین آن‌ها، تفاوت در مالکیت است. به این معنی که وقتی شما سهام شرکتی را خریداری می‌کنید، در واقع مالک بخشی از آن شرکت (بسته به مقدار سهام خود) محسوب خواهید شد. در واقع اگر شما یک سهامدار عمده باشید، می‌توانید در تصمیم‌گیری‌های شرکت نیز دخالت نمایید. این در صورتی است که اوراق قرضه شما را مالک یک شرکت یا پروژه نمی‌کند. افرادی که اوراق قرضه را خریداری می‌کنند، فقط بستانکار شرکت‌ها، شهرداری‌ها یا دولت‌ها به حساب می‌آیند و هیچ‌گونه حق مالکیت یا دخالتی در امور پروژه‌ها را نخواهند داشت.

دیگ تفاوت خرید اوراق قرضه یا خرید سهام عادی بورس در این است که مقدار سود دوره‌ای اوراق قرضه ثابت است و این مقدار در برگه‌ها یا اصطلاحاً کوپن قرضه درج شده است. اما مقدار سود سهام مشخص نیست و ممکن است مقدار سود سهام در طول مدت‌زمان عرضه اوراق قرضه، بسیار بیشتر از سود قرضه باشد. البته ریسک پایین‌تر بودن سود سهام نیز وجود دارد. بنابر این تفاوت بزرگ، ریسک خرید سهام بورس به مراتب بالاتر از خرید اوراق قرضه است!

خرید اوراق قرضه چیست و چگونه انجام می‌شود؟

پس از بررسی اوراق قرضه و انواع آن، حالا باید نحوه خرید آن را بررسی کنیم و ببینیم که چگونه اوراق قرضه بخریم؟! بالاخره این اوراق برای فروش گذاشته می‌شوند و افراد حقیقی و حقوقی می‌توانند با پرداخت مبلغ معینی، این اوراق را خریداری نمایند. شرکت‌ها و دیگر نهادهای عرضه کننده اوراق قرضه، تاریخ عرضه اوراق خود را مشخص کرده و آن را به‌صورت عمومی اعلام می‌کنند. آن‌گاه افراد برای خرید آن اوراق به مراکز اعلام شده مراجعه کرده و خرید اوراق قرضه خود را به انجام می‌رسانند.

خرید اوراق قرضه نیز مانند خرید دیگر اوراق بهادار، از طریق اعلام‌های عمومی و همچنین در زمان‌های اعلام شده برای پذیره‌نویسی انجام می‌شود. این اوراق در اکثر کشورها صادر شده و به فروش می‌رسند.

از کجا اوراق قرضه بخریم؟

اگر با مطالعه مطالب فوق، نسبت به خرید اوراق قرضه رغبت پیدا کرده‌اید و شما نیز می‌خواهید بخشی از سرمایه خود را صرف خرید این اوراق با ریسک پایین کنید، باید در نظر داشته باشید که برای خرید این اوراق باید روی اوراق قرضه سایر کشورها حساب کنید. البته این کار نیز شرایط خاص خود را دارد. اما بنا به دلایلی که در ادامه عنوان می‌کنیم، خرید اوراق قرضه در کشورمان امکان‌پذیر نیست!

آیا خرید و فروش اوراق قرضه در ایران قانونی است؟

همان‌طور که اشاره کردیم، اوراق قرضه در کشورمان صادر نمی‌شوند. چراکه سیستم ارائه‌ی این اوراق با قوانین اسلامی منافات دارد. این منافات هم به دو شیوه زیر ارزیابی می‌شود:

1) تضمین پرداخت سود

اوراق قرضه نوعی وام با بهره به حساب می‌آیند و پرداخت سود آن‌ها قطعی است. یعنی اگر صاحب پروژه یا سازمانی که اوراق را عرضه کرده، حتی اگر دچار زیان شده و در پروژه‌ی خود شکست بخورد، باز هم باید سود اعلام شده را به خریداران اوراق پرداخت نمایند. با توجه به اینکه یک سرمایه‌گذاری حلال در چهارچوب قوانین اسلامی، سرمایه‌گذاری است که فرد در سود و زیان آن باید شریک باشد، بنابراین خرید اوراق قرضه و دریافت سود آن از نظر قوانین اسلامی پسندیده نیست و به همین خاطر این اوراق در کشورمان صادر نمی‌شوند.

2) عدم شفاف‌سازی

ناشران اوراق قرضه، بنابر ماهیت صدور این نوع اوراق، ملزم به شفاف‌سازی یا اطلاع‌ رسانی در مورد فعالیت‌های خود نیستند. همین موضوع هم سبب می‌شود که ناشران اوراق بتوانند از منابع مالی دریافت شده در فعالیت‌های دیگری مشارکت کنند که قانونی بودن یا نبودن آن فعالیت‌ها برای دارندگان اوراق مشخص نیست. عدم شفافیت و اطلاع‌ رسانی در سیستم عرضه اوراق قرضه، دیگر دلیل برای ممنوعیت معامله این نوع از اوراق در کشورمان است.

خرید اوراق مشارکت به‌جای اوراق قرضه در ایران

با توجه به ممنوعیت صدور و معامله اوراق قرضه در کشورمان، شما می‌توانید بخشی از سرمایه‌های خود را به خرید «اوراق مشارکت» اختصاص دهید. سیستم صدور و فروش اوراق مشارکت تا حد زیادی به سیستم صدور و انواع اوراق قرضه فروش اوراق قرضه شباهت دارد، با این تفاوت که تأمین مالی از طریق اوراق مشارکت، صرفاً باید برای پروژه‌های عمرانی، خدماتی، صنعتی، تولیدی و دیگر بخش‌های شفاف و قابل بررسی باشد. با توجه به مشخص بودن منبع تأمین مالی این اوراق، می‌توان از ثمربخش بودن پروژه‌ها و سود آن‌ها مطمئن‌تر بود. بنابراین خرید اوراق مشارکت می‌تواند جایگزین مناسبی برای خرید اوراق قرضه باشد. اوراق مشارکت نیز مانند سهام شرکت‌ها، از طریق بازار بورس ایران امکان‌پذیر است.

سخن پایانی

اوراق قرضه از طریق دولت‌ها، شهرداری‌ها و شرکت‌ها صادر شده و سپس برای تأمین مالی بخش‌‌هایی از آن نهادها به فروش می‌رسد. افرادی که اوراق قرضه را خریداری می‌کنند، پس از پایان تاریخ سررسید آن اوراق، اصل مبلغی که پرداخت کرده بودند را دریافت می‌نمایند. همچنین سود یا بهره سالانه آن را نیز به‌صورت دوره‌ای دریافت می‌کنند. این اوراق قابل معامله نیز هستند. اما با توجه به این که شفاف‌سازی در آن انجام نمی‌شود، فروش این اوراق در کشورمان غیرقانونی است. بنابراین بخش انواع اوراق قرضه عمده‌ای از سرمایه‌گذاران، سرمایه خود را به‌جای خرید اوراق قرضه، صرف خرید سهام، اوراق مشارکت، صندوق‌های طلا و دیگر دارایی‌های قانونی می‌کنند.

اگر مایل هستید تا با انواع شیوه‌های سرمایه‌گذاری در ایران آشنا شوید و سرمایه خود را در بازارهایی با ریسک بالا یا پایین قرار دهید، می‌توانید روی آموزش‌های سرمایه گذاری دلفین وست حساب کنید. کارشناسان دلفین وست، بهترین راه‌های سرمایه‌گذاری با هر مقدار سرمایه اولیه را به شما آموزش خواهند داد.

انواع اوراق قرضه/ روش‌های تامین مالی

دریافت وام‌های کوتاه مدت و یا بلندمدت، مشارکت در سرمایه گذاری، سرمایه گذاری به شرط خرید محصول و صدور اوراق قرضه از روش‌های تامین مالی در ایران به شمار می‌روند.

به گزارش ایلنا؛ سرمایه مالی از موضوعاتی است که در بحث راه‌اندازی هر سرمایه‌گذاری جدید مطرح می‌شود. سرمایه مالی سرمایه ای است که بانک‌ها در اختیار دارند و صاحبان صنایع آن را به کار می‌برند.

بحث تامین مالی به خصوص در کشورهای در حال توسعه از اهمیت دو چندانی برخوردار است؛ کشورهای در حال توسعه به منظور پیشرفت در عرصه‌های مختلف اقتصادی نیاز به منابع مالی فراوان دارند.

در این کشورها برخی از پروژه‌ها را با تامین مالی داخلی می‌توان انجام داد اما در پروژه‌های مهم و زیرساختی مورد نیاز کشور که امکان تامین منابع کامل آن توسط دولت فراهم نیست مانند پروژه‌های نفتی، گازی، پتروشیمی و بسیاری از صنایع دیگر برای توسعه زیر ساخت‌ها برخورداری از منابع خارجی بسیار جدی است.

انواع روش‌های تامین مالی

انواع تامین مالی شامل دریافت وام کوتاه یا بلندمدت٬ مشارکت در سرمایه گذاری٬ سرمایه گذاری به شرط خرید محصول٬ فروش سهام شرکت یا صدور اوراق قرضه (البته دو روش آخر برای شرکت های بزرگ مقدور است) و غیره انجام می گیرد.

تامین مالی پروژه‌ها چه مربوط به بخش دولتی باشد و چه بخش خصوصی یا از طریق منابع داخل کشور صورت می‌گیرد یا از طریق جذب منابع خارجی در هر کدام از این روش‌ها گزینه‌های مختلفی وجود دارد که کارفرمای پروژه با توجه به نیاز خود از یکی از این دو روش، پروژه خود را تامین مالی می‌کند.

انواع اوراق قرضه

اوراق قرضه‌ دولتی: برای تامین مالی برنامه‌ها، پرداخت لیست حقوق و به خصوص پرداخت صورتحساب‌ها، دولت‌ها اوراق قرضه صادر می‌کنند. اوراق قرضه‌ کشورهای باثباتی مثل آمریکا، جزو امن‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها شناخته می‌شود. اما در طرف دیگر، اوراق قرضه‌ کشورهای در حال توسعه، دارای ریسک بالاتری هستند.

دولت آمریکا اوراق قرضه‌ خود را از طریق خزانه‌داری و چندین نهاد دولتی مختلف صادر می‌کند. در آمریکا به اوراق قرضه‌ای که موعد سررسید آنها کمتر از یکسال باشد، اصطلاحا T-bills، اوراق قرضه با سررسید بین یک تا ۱۰ سال را T-notes و بیش از ۱۰ سال را اوراق خزانه‌داری می‌گویند. در برخی موارد، بهره‌ دریافتی از این اوراق شامل مالیات بر درآمد نمی‌شود.

اوراق قرضه‌ شهرداری: این اوراق توسط ایالات، شهرها، کشورها و مناطق مختلف برای تامین مالی عملیات‌ها یا پرداخت هزینه‌ پروژه‌ها صادر می‌شود.

اوراق قرضه‌ شهرداری هزینه‌های ساخت بیمارستان، مدرسه، نیروگاه، خیابان، دفاتر اداری، فرودگاه، پل و غیره را از نظر مالی تامین می‌کند.

شهرداری‌ها معمولا زمانی به صدور اوراق قرضه اقدام می‌کنند که به پولی بیشتر از پول حاصل از جمع‌آوری مالیات‌ها احتیاج داشته باشند. یکی از مزیت‌های اوراق قرضه‌ شهرداری این است که سود حاصل از آن، معاف از مالیات است.

اوراق قرضه‌ شرکتی: اوراق قرضه‌ شرکتی توسط کسب‌ و کار و برای کمک به تامین هزینه‌ آنها صادر می‌شود. با وجود اینکه ریسک این اوراق بالاتر از اوراق قرضه‌ دولتی است، اما پول بیشتری می‌توان از آن کسب کرد. همچنین تعداد گزینه‌ها برای انتخاب از میان اوراق قرضه‌ شرکتی بیشتر است. اما از معایب این اوراق، معاف نبودن از مالیات است.

به ویژه در خصوص سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه شرکتی، در نظر گرفتن ریسک اوراق بسیار مهم است. هیچ سرمایه‌گذاری دوست ندارد که پول خود را صرف اوراق قرضه‌ کم‌بازدهی‌کند که احتمال ورشکستگی شرکت آن ۵۰-۵۰ باشد. برای خرید اوراق قرضه‌ شرکتی باید درباره‌ وضعیت مالی صادرکننده و چشم‌انداز اقتصادی آن تحقیق کرد.

این تحقیقات می‌توانند شامل میزان جریان نقدی، بدهی، نقدینگی و برنامه‌ کسب‌ و کار شرکت باشد.

بهترین اوراق قرضه برای سرمایه گذاری در ایران

اوراق قرضه به نوعی از سرمایه گذاری گفته می شود که در آن سرمایه گذار به شخص حقوقی یا دولتی پول قرض می دهد و شرکت سرمایه پذیر متعهد می شود تا وجه یا اعتبار مورد نظر را در بازه زمانی مشخص و با پرداخت سود دوره ای ثابت بازپرداخت کند. بهترین اوراق قرضه یکی دیگر از انواع اوراق بهادار شرکت سهامی به حساب می آیند که برای سرمایه گذاری کم ریسک و سودده بسیار مناسب اند. حال این که اوراق قرضه چیست ، انواع اوراق قرضه کدامند، بهترین اوراق قرضه برای خرید کدام است، سود اوراق قرضه دولتی چقدر است و تفاوت اوراق مشارکت با اوراق قرضه چیست را قصد داریم در این مطلب کامل و به زبان ساده بررسی کنیم، لذا اگر می خواهید همه چیز در مورد اوراق قرضه را بدانید، اینجا بهترین فرصت در اختیار شماست.

بهترین اوراق قرضه

اوراق قرضه چیست و انتشار اوراق قرضه چه شرایطی دارد؟ این سوالی است که شاید بعد از هر بار شنیدن نام این اوراق به ذهن شما رسیده باشد. در پاسخ می توان این طور گفت که افراد به منظور کسب بهره، به روش ‌های گوناگونی متوسل می شوند که یکی از آنها خرید اوراق قرضه است. آنها با خرید انواع اوراق قرضه برخلاف صاحبان سهام عادی، ادعای مالکیت یا حق رأی در شرکت ندارند و در حقیقت تنها وام دهندگان به ناشر اوراق می باشند. در واقع افراد پول خود را به صادرکننده قرض می ‌دهند و در عوض بهره می گیرند و در سررسید نیز اصل سرمایه خود را پس خواهند گرفت.

دارندگان انواع اوراق مشارکت در واقع طلبکاران شرکت محسوب می شوند ولی هنگامی که شما خرید اوراق با درآمد ثابت را به عنوان راهی برای سرمایه‌ گذاری انتخاب کنید، به شرکت صادرکننده اوراق، پول قرض می ‌دهید. در مقابل شرکت متعهد انواع اوراق قرضه می ‌شود تا در طول مدت وام، به شما بهره پرداخت کند، از همین روی این روش به یکی از روش ‌های کسب بهره برای افراد حقیقی و حقوقی تبدیل شده است. در این مقاله در مورد انواع اوراق قرضه در ایران و اوراق قرضه با نام و بی نام هم صحبت خواهیم کرد ولی ابتدا بهتر است به تعریف اوراق قرضه بپردازیم.

اوراق قرضه چیست ؟

اوراق بدهی یا همان اوراق قرضه مثل سایر اوراق بهادار به خاطر این که برگه سهام یک سند است که یکی از ابزارهای تامین مالی و جذب نقدینگی در دراز مدت به حساب می آید که دارای تعهد است. اوراق قرضه اسنادی می باشند که به‌ موجب آن‌ ها صادر کننده به خریدار بدهکار می‌ شود، در واقع صادرکننده متعهد می ‌شود مبالغ معینی ‌را تحت عنوان بهره سالانه، در فاصله ‌های زمانی مشخص به خریدار بپردازد و در زمان سررسید نیز اصل مبلغ را بازپرداخت نماید. تعریفی از آن در انواع اوراق قرضه ماده دو قانون انتشار اسناد خزانه و اوراق قرضه سال 1348 نیز آمده که بدین شرح است؛ اوراق قرضه اوراق بی نام یا با نامی است که برای تامین بخشی از اعتبارات مورد نیاز عمرانی یا دفاعی منتشر می شود. نمایندگی صدور اوراق بر عهده بانک است و صادرکننده تعهد دارد که بهره را در زمان معین بپردازد.

انواع اوراق قرضه در ایران

• 1) اوراق قرضه دولتی : در پاسخ به این سوال که اوراق قرضه دولتی چیست باید گفت که معمولا به منظور تامین مالی برنامه‌ ها، پرداخت لیست حقوق و به ویژه پرداخت صورتحساب ‌ها، بسیاری از دولت ‌ها برای انتشار اوراق قرضه دولتی اقدام می کنند. اوراق قرضه‌ کشورهای باثباتی مانند آمریکا، جزو امن ‌ترین سرمایه ‌گذاری‌ به حساب می آید، ولی از طرفی خرید اوراق قرضه دولتی کشورهای در حال توسعه، از ریسک بالاتری برخوردار است. جالب است بدانید که دولت آمریکا اوراق قرضه‌ دولتی خود را به وسیله خزانه ‌داری و چندین نهاد دولتی مختلف صادر کرده و در اختیار مشتاقان آن قرار می دهد.
• 2) اوراق قرضه ی شهرداری : این اوراق به وسیله شهرها، کشورها و مناطق گوناگون برای تأمین مالی عملیات ‌ها یا پرداخت هزینه‌ پروژه‌ ها صادر می ‌شود. اوراق قرضه‌ شهرداری هزینه‌ های ساخت بیمارستان، مدرسه، نیروگاه، خیابان، دفاتر اداری، فرودگاه، پل و … را از نظر مالی تأمین می ‌‌کند. معمولا شهرداری ‌ها هنگامی که به صدور اوراق قرضه اقدام می ‌کنند که به پولی بیشتر از پول حاصل از جمع‌ آوری مالیات ‌ها نیاز داشته باشند.
• 3) اوراق قرضه شرکتی : اوراق قرضه‌ شرکتی به وسیله کسب‌ و کار و برای کمک به تامین هزینه‌ آنها صادر می ‌شود. البته با این وجود که ریسک این اوراق بالاتر از اوراق قرضه‌ دولتی است، ولی پول بیشتری می ‌توان از آن به دست آورد. همچنین تعداد گزینه‌ ها برای انتخاب از بین اوراق قرضه‌ شرکتی به مراتب بیشتر است، ولی از طرفی از معایب اوراق قرضه شرکتی، معاف نبودن از مالیات است.

انواع اوراق قرضه از نظر بازه زمانی

اوراق قرضه در ایران به سه دسته کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت تقسیم بندی می شود که شرایط هر یک به صورت زیر است؛

• **اوراق کوتاه ‌مدت : زمان سررسید آن ها از 1 تا 5 سال است.
• **اوراق میان ‌مدت : زمان سررسید اوراق میان ‌مدت از 5 تا 10 سال است.
• **اوراق بلند مدت : زمان سررسید اوراق بلندمدت بیشتر از 10 سال می باشد.

اوراق قرضه در جهان برخلاف سهام، عمر محدود دو، پنج، ده و حتی ۳۰ ساله دارند و اعتبار آن‌ ها در تاریخ تعیین شده که سررسید نام دارد، به اتمام خواهد رسید. هر چقدر این اوراق بلندمدت ‌تر باشد، بهره دریافتی نیز بالاتر خواهد بود. پرداخت بهره اوراق با درآمد ثابت، به صورت ماهانه، سه ماهه، نیم‌ ساله و سالانه است. هرچند ورقه قرضه تاریخ ‌های معینی برای پرداخت بهره به همراه دارد، اصل سرمایه فقط در تاریخ سررسید بازپرداخت خواهد شد.این اوراق در کشورهای خارجی یک ابزار بدهی میان‌ مدت و بلندمدت به منظور تامین مالی دولت‌ ها و شرکت‌ ها به حساب آمده و با تعهدات مشخصی همراه است. بستانکار یا فردی که اوراق را دارد، حق دریافت اصل و بهره آن را دارد، اما نمی تواند ادعای هیچ مالکیتی در شرکت نماید.

نمونه اوراق قرضه

مفاهیم مرتبط با اوراق قرضه که باید بدانید؛

مفاهیم مرتبط با اوراق قرضه چیست و چیزهایی را در مورد اوراق قرضه در ایران باید بلد باشیم؟ چنانچه قصد دارید با مفاهیم مرتبط و پاسخگویی به سوال اوراق قرضه چیست؟ آشنا شوید، ما به صورت خلاصه آن را در این بخش عنوان کرده ایم؛

نرخ بهره : به درصد بهره ‌ای که به خریدار تعلق می گیرد، نرخ بهره گفته می شود.

تاریخ سررسید : زمانی است که صادرکنندگان اوراق قرضه آن را به ارزش اسمی می پردازند.

سند بستانکاری : برگه‌ ای است که از سمت شرکت به شخص خریدار اوراق قرضه اعطا می شود.

قیمت اوراق قرضه : همان قیمتی است که صادر کننده در ابتدا اوراق قرضه را با آن قیمت به فروش رسانده است.

اولویت : اولویت در حقیقت در صورت ورشکسته شدن شرکت، زمان دریافت اصل مبلغ برگه و بهره‌ آن را تعیین می نماید.

امین دارندگان اوراق قرضه : امین دارندگان اوراق، شخصی است که به عنوان واسطه بین شرکت و خریداران اوراق قرضه عمل می کند.

تاریخ کوپن : تاریخ‌ هایی به حساب می آیند که صادر کننده اوراق قرضه مبلغ بهره را می پردازد. این باز پرداخت در هر دوره ‌ای می‌ تواند انجام شود.

ارزش اسمی : همیشه یک عدد روی اوراق قرضه چاپ می‌ شود که همان ارزش اسمی یا مبلغ پولی است که اوراق قرضه در زمان سررسید ارزش دارد. مبلغ مرجع صادر کننده اوراق قرضه در هنگام محاسبه پرداخت سود نیز استفاده می شود.

نرخ کوپن یا نرخ بهره : به نرخ بهره ای که بر مبنای ارزش اسمی اوراق قرضه پرداخت می شود، نرخ کوپن گفته می شود. این نرخ در طول دوره عمر خود ثابت است اما در صورت هر گونه تغییر، اعلان می شود.

تفاوت اوراق مشارکت با اوراق قرضه

تفاوت زیادی بین اوراق مشارکت و اوراق قرضه وجود ندارد. در حقیقت اوراق مشارکت، نوعی اوراق بدهی است که در ایران به وسیله دولت، شهرداری‌ ها، شرکت ‌های دولتی و خصوصی و برای تامین اعتبار طرح‌ های عمرانی، تولیدی و خدماتی انتشار می یابد، در حالی که در ارواق قرضه هیچ محدودیتی خاصی برای صادرکننده و تامین مالی اهداف مورد نظر او، وجود ندارد. دارندگان اوراق قرضه بستانکار شرکت به حساب می آیند ولی دارندگان اوراق مشارکت شریک مدنی شرکت یا موسسه ناشر بوده و در سود حاصل از اجرای طرح به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت سهیم هستند. تهیه دستورالعمل اجرایی و مقررات ناظر بر انتشار اوراق مشارکت بر عهده بانک مرکزی می باشد.

تفاوت اوراق قرضه با سهام

تفاوت برگه سهم با اوراق قرضه به چه صورت است؟ در اوراق سهام، سهام جزو سرمایه شرکت است ولی اوراق قرضه بدهی شرکت محسوب می شود. دارندگان اوراق قرضه برخلاف دارندگان سهام حق رای و اداره شرکت را ندارند و بستانکار شرکت به حساب می آیند. شباهت این اوراق با برگه سهام در این است که این اوراق هم مانند برگه سهام، یک صادر کننده دارد، ولی تفاوت آن با برگه سهم این است که دارنده برگه سهم، مشمول دریافت هیچ سود از قبل پیش بینی شده و توافق شده‌ای نیست بلکه ارزش این برگه را قیمت و نوسانات سهم در بورس تعیین خواهد کرد.

ولی در اوراق قرضه، ناشر متعهد می ‌شود که مبلغ مشخصی که بهره نام دارد را به صورت سالیانه در یک بازه زمانی مشخص به دارنده اوراق قرضه که شخص حقیقی یا شخص حقوقی است، بپردازد. همچنین اوراق قرضه در دنیا برخلاف سهام، عمر محدود دو، پنج، ده انواع اوراق قرضه و حتی ۳۰ ساله دارند و اعتبار آن ‌ها در تاریخ تعیین شده که سررسید نام دارد، به اتمام خواهد رسید. هرچند ورقه قرضه تاریخ‌ های معینی برای پرداخت بهره به همراه دارد، اصل سرمایه تنها در تاریخ سررسید بازپرداخت خواهد شد.

مزایای اوراق قرضه

• ** اوراق قرضه از هزینه کمتری برخوردار است.
• ** فروش اوراق قرضه نوعی اهرم مالی محسوب می شود.
• ** با استفاده از بهترین اوراق قرضه امکان دریافت دارایی بلند مدت وجود دارد.
• ** اوراق قرضه وقتی میتوانند منتشر شوند که دیگر منابع سرمایه دارای کفایت و حجم کافی نباشند و با وجود شرایط مطلوب تولید و فروش هزینه انتشار اوراق قرضه به آسودگی تحمل شود، در این صورت به علت رونق بازار فروش، شرکت مربوطه هزینه اوراق قرضه را می پردازد و سود قابل قبلوی را کسب خواهد کرد.
• ** بیشتر اوقات در قوانین کشورهای مختلف، بهره های پرداختی به صاحبان اوراق قرضه شرکت جزو هزینه های شرکت به شمار می رود و از درآمدهای کسر می شود، بنابراین مبلغی که شرکت می بایست برای آن مالیت بپردازد به مقادیر کمتری تنزل پیدا می کند.
• ** انتشار اوراق بهادار از جمله اوراق قرضه، موجب می شود که شرکت مربوطه با شرکای جدید مواجه نشود و در مقابل پولی که از طریق فروض اوراق بهادار کسب می کند، دیگران را در حوزه مدیریت خویش دخالت ندهد.

معایب اوراق قرضه

• ** شرکت مکلف است در زمان مقرر اصل و بهره اوراق قرضه را بپردازد.
• ** در صورتی که شرکت نتواند بهره اوراق قرضه را بپردازد، موجب تقلیل شدید سود هر سهم و ارزش سهام خواهد شد.
• ** انتشار اوراق قرضه موجب افزایش بدهی های شرکت می شود و موجبات ازدیاد نسبت بدهی به سرمایه همان شرکت و در نهایت بالارفتن ریسک شرکت را فراهم خواهد گرد و تا زمانی که سرمایه شرکت مورد بحث افزای پیدا نکرده، امکان اخذ وام یا انتشار مجدد اوراق قرضه محدود خواهد شد.
• ** برای انتشار اوراق قرضه می بایست مراحل مختلف قانونی از طرف شرکت انتشار دهنده انجام شود و هزینه های معینی صرف شود؛ این دو فعالیت موجب خواهد شد تا بیشتر شرکت های کوچک نتوانند از امکان انتشار اوراق قرضه استفاده نمایند.

خلاصه مطلب و کلام پایانی

اوراق بدهی یا اوراق قرضه اوراقی است که شرکت صادر کننده آن متعهد می ‌شود در قبال مبلغی که از خریدار دریافت کرده، مبلغ مشخصی را در دوره‌ های مشخص به دارنده اوراق بپردازد. بنابراین بعد از پایان زمان مشخص و فرا رسیدن سررسید، موظف است اصل مبلغ دریافتی از خریدار اوراق را به او بازگرداند. شرکتی که این اوراق را صادر کرده در قبال مالک اوراق، موظف به پرداخت سود و اصل بهای آن است، ولی صاحب اوراق مالکیتی در خود شرکت ندارد. به دلیلی ویژگی‌ ای که این اوراق دارند به آن‌ ها اوراق بدهی می گویند. این اوراق معمولا از طرف شرکت‌ هایی که در تامین سرمایه مورد نیاز برای فعالیت ‌های خود مشکل دارند، انتشار داده می شود. این شرکت ‌ها به جای این که از بانک وام بگیرند، از مردم پول قرض گرفته و اوراق بدهی را به عنوان سندی از این بدهکاری ارائه می دهند.

به این کار تامین مالی جمعی نیز گفته می شود. این کار شرکت ‌ها موجب می شود که هم فعالیت ‌های آن ها به دلیل کمبود بودجه روی زمین نماند و روز به روز پیشرفت کنند و گسترش یابند و هم بدهکار بودن به مالکان اوراق خود نوعی سرمایه ارزشمند است که هم موجب می‌ شود برای پرداخت بدهی‌ هایش بیشتر تلاش کند و هم سرمایه خوبی برای خودش در آینده باقی خواهد ماند. همچنین از آنجایی که شرکت صادر کننده موظف است سود دوره ‌ای مشخص به همراه اصل پول مالکان اوراق را در موعد سررسید به آن ‌ها بپردازد، سرمایه‌ گذاری در این اوراق یکی از کم‌ ریسک ‌ترین سرمایه ‌گذاری‌ ها به حساب می آید.انواع اوراق قرضه

همانطور که گفتیم اوراق بدهی انواع متفاوتی دارد که تفاوت آن‌ ها در شرکت صادر کننده و یک سری موارد دیگر است که می بایست پیش از سرمایه گذاری برای شناخت بهترین اوراق قرضه بپردازید. به عنوان مثال اوراق صکوک شرکتی، اوراق مشارکت دولتی و شرکتی، اوراق منفعت، اوراق خزانه دولتی، اوراق استصناع، گواهی سپرده، اوراق مرابحه، اوراق سلف موازی استاندارد، سهام ممتاز و اوراق بهادار وثیقه ‌ای از انواع اوراق بدهی هستند. جالب است بدانید که از مهم ترین انواع اوراق بدهی، اوراق مشارکت دولتی و شرکتی است و همانطور که از نامش مشخص است، سرمایه ‌گذاران با خرید این اوراق در یک طرح مشارکت می یابند.

در انتها امیدوارم از این مطلب که اوراق قرضه دولتی ایران را با جزئیات معرفی کرد، استفاده کرده باشید و این را در نظر داشته باشید که قبل از شناسایی بهترین اوراق قرضه و خرید آن، حتما به تحقیق درباره اوراق قرضه مورد نظر بپردازید.

اگر سوال یا ابهامی در مورد بهترین اوراق قرضه داشتید، حتما در بخش دیدگاه ها بنویسید تا پاسخ داده شود.

اوراق قرضه چیست؛ آشنایی با انواع و اصطلاحات آن

بسیاری از ما بدون گرفتن وام، توان خرید چیزهایی مثل خودرو، خانه یا ادامه‌ی تحصیل نداریم. همان‌طور که مردم برای به دست آوردن چیزی پول قرض می‌کنند، کسب‌و‌کارها نیز چنین کاری انجام می‌دهند. کسب‌و‌کارها معمولا برای تأمین مالی فعالیت‌های خود، حضور در بازاری جدید، نوآوری و رشد، به وام نیاز دارند. اما مقدار مورد نیاز آنها غالبا از توان بانک‌ بالاتر است. بنابراین روش دیگر برای شرکت‌ها، تأمین مالی با استفاده از صدور اوراق قرضه برای افرادی است که‌ می‌خواهند آن را خریداری کنند. در نتیجه، اوراق قرضه همان وام است. نوشته زیر را بخوانید تا دقیقا ببینید که اوراق قرضه چیست.

وقتی شما اوراق قرضه خریداری می‌کنید، در واقع به شرکت صادرکننده‌ی این اوراق پول قرض داده‌اید. در مقابل، شرکت در طول مدت وام، به شما بهره می‌پردازد. مقدار و دوره‌ی پرداخت بهره به شرایط اوراق قرضه بستگی دارد. نرخ بهره معمولا در اوراق قرضه‌ی بلندمدت بالاتر است. پرداخت بهره معمولا به صورت نیم‌ساله صورت می‌گیرد؛ اما پرداخت‌ به صورت سالانه، سه‌ماهه یا حتی ماهانه نیز وجود دارد. وقتی اوراق قرضه به موعد سررسید خود می‌رسد، صادرکننده اصل پول را بازپرداخت می‌‌کند.

برای شما به عنوان قرض‌دهنده، اوراق قرضه درست مانند سهام، یک نوع سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. اما تفاوت در این است که سهام، وام نیست. سهام یعنی مالکیت در یک شرکت، بازدهی‌اش هم به میزان سود آن شرکت بستگی دارد. به همین علت، سهام پرریسک‌تر و پرنوسان‌تر است و کاملا منعکس‌کننده‌ی موفقیت یک شرکت است. در طرف دیگر، اوراق قرضه غالبا دارای نرخ بهره‌ی ثابت هستند. بعضی از اوراق قرضه دارای نرخ شناور هستند به این معنا که نرخ بهره‌ی آنها بسته به شرایط بازار تنظیم می‌شود.

اوراق قرضه را مثل سهام می‌توان مبادله کرد. وقتی شخصی اوراق قرضه‌ی خود را با قیمتی پایین‌تر از ارزش اسمی سهام (face value) بفروشد، گفته می‌شود که فروش با تنزیل (discount) انجام گرفته است. اما اگر با قیمتی بالاتر از ارزش اسمی فروخته شود، گفته می‌شود که با صرف (premium) به فروش رسیده است.

انواع اوراق قرضه

• اوراق قرضه‌ی دولتی: برای تأمین مالی برنامه‌ها، پرداخت لیست حقوق و به خصوص پرداخت صورت‌حساب‌ها، دولت‌ها اوراق قرضه صادر می‌کنند. اوراق قرضه‌ی کشورهای باثباتی مثل آمریکا، جزو امن‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها شناخته می‌شود. اما در طرف دیگر، اوراق قرضه‌ی کشورهای در حال توسعه، دارای ریسک بالاتری هستند. دولت آمریکا اوراق قرضه‌ی خود را از طریق خزانه‌داری و چندین نهاد دولتی مختلف صادر می‌‌کند. در آمریکا به اوراق قرضه‌ای که موعد سررسید آنها کمتر از یک سال باشد، اصطلاحا T-bills، اوراق قرضه با سررسید بین ۱ تا ۱۰ سال را T-notes و بیش از ۱۰ سال را اوراق خزانه‌داری می‌گویند. در برخی موارد، بهره‌ی دریافتی از این اوراق شامل مالیات بر درآمد نمی‌شود.
• اوراق قرضه‌ی شهرداری: این اوراق توسط ایالات، شهرها، کشورها و مناطق مختلف برای تأمین مالی عملیات‌ها یا پرداخت هزینه‌ی پروژه‌ها صادر می‌شود. اوراق قرضه‌ی شهرداری هزینه‌های ساخت بیمارستان، مدرسه، نیروگاه، خیابان، دفاتر اداری، فرودگاه، پل و غیره را از نظر مالی تأمین می‌‌کند. شهرداری‌ها معمولا زمانی به صدور اوراق قرضه اقدام می‌کنند که به پولی بیشتر از پول حاصل از جمع‌آوری مالیات‌ها احتیاج داشته باشند. یکی از مزیت‌های اوراق قرضه‌ی شهرداری این است که سود حاصل از آن، معاف از مالیات است.
• اوراق قرضه‌ی شرکتی: اوراق قرضه‌ی شرکتی توسط کسب‌و‌کار و برای کمک به تأمین هزینه‌ی آنها صادر می‌شود. با وجود اینکه ریسک این اوراق بالاتر از اوراق قرضه‌ی دولتی است، اما پول بیشتری می‌توان از آن کسب کرد. همچنین تعداد گزینه‌ها برای انتخاب از میان اوراق قرضه‌ی شرکتی بیشتر است. اما از معایب این اوراق، معاف نبودن از مالیات است.

به ویژه در خصوص سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه‌ی شرکتی، در نظر گرفتن ریسک اوراق بسیار مهم است. هیچ سرمایه‌گذاری دوست ندارد که پول خود را صرف اوراق قرضه‌ی کم‌بازدهی کند که احتمال ورشکستگی شرکت آن ۵۰-۵۰ باشد. برای خرید اوراق قرضه‌ی شرکتی باید درباره‌ی وضعیت مالی صادرکننده و چشم‌انداز اقتصادی آن تحقیق کرد. این تحقیقات می‌توانند شامل میزان جریان نقدی، بدهی، نقدینگی و برنامه‌ی کسب‌و‌کار شرکت باشد.

با اینکه انجام چنین تحقیقاتی ممکن است سرگرم‌کننده باشد، اما بسیاری از ما زمان و مهارت کافی برای تحلیل صحیح وضعیت مالی یک شرکت را نداریم. خوشبختانه شرکت‌هایی مانند شرکت خدمات سرمایه‌گذاری مودی (Moody) و شرکت استاندارد اند پورز (Standard and Poor’s) این کار را انجام می‌دهند. کارشناسان آنان، به بررسی وضعیت شرکت‌ها می‌پردازند و رتبه‌ی آنها را تعیین می‌‌کنند.

خدمات رتبه‌بندی هر کدام از این شرکت‌ها، فرمول خاص خود را برای سنجش میزان ریسک و مقیاس‌بندی رتبه‌ها دارد. معمولا مقیاس‌بندی رتبه‌ها با حروف الفبا انجام می‌شود یعنی رتبه‌ی AAA به اوراق قرضه‌ی ایمن و کم‌ریسک اختصاص می‌یابد و رتبه‌ی D به پرریسک‌ترین اوراق قرضه داده می‌شود. اوراق قرضه‌ی ایمن مثل اوراق قرضه‌ی دولت آمریکا معمولا اوراق کم‌بازده هستند. به این معنا که شما می‌توانید از بازگشت بهره و اصل پول مطمئن باشید، اما مقدار بهره‌ی آن کم است.

در طرف دیگر این طیف، اوراقی به نام اوراق قرضه‌ی بنجل قرار دارند که از نظر اعتباری، رتبه‌ی پایین و ریسک بالایی دارند. شرکت‌های صادرکننده‌ی این اوراق، برای جذب سرمایه‌گذاران، وعده‌ی بازده‌ی بالا را می‌‌دهند. اگر شما اوراق قرضه‌‌‌ی بنجل خریداری کنید، هیچ تضمینی برای بازگشت پول شما وجود ندارد. اما اگر پول شما برگردد، همراه با بهره‌ی بسیار خوبی خواهد بود.

اصطلاحات اوراق قرضه

اوراق قرضه ممکن است دارای ویژگی‌هایی باشند که به نفع فروشنده یا خریدار یا هر دوی آنها باشد. در اینجا به برخی از اصطلاحاتی که پیش از انتخاب اوراق قرضه باید با آن آشنا باشید، اشاره می‌کنیم:

• موعد سررسید (Maturity): اوراق قرضه دارای طول عمر هستند. بسته به نوع اوراق قرضه، این طول عمر می‌تواند از ۱ ماه تا ۵۰ سال طول بکشد.
• فراخوانی (Callability): این اصطلاح به این معناست که شرکت یا آژانس صادرکننده‌ی اوراق هر زمانی که بخواهد اوراق قرضه را فراخوانی می‌کند. به عبارت دیگر، شرکت پیش از موعد سررسید اقدام به بازخرید اوراق قرضه می‌کند. یک شرکت ممکن است زمانی به این اقدام دست بزند که نرخ بهره در حال نزول باشد که در این شرایط اوراق قرضه‌ی جدیدی صادر می‌کند تا بتواند پول بیشتری حفظ کند. این کار همیشه هم برای خریدار بد نیست؛ زیرا بهره‌ی بیشتری به اصل پول اوراق قرضه اضافه می‌شود.
• امکان فروش (Put Provision): همانند فراخوانی که فروشنده پیش از موعد سررسید می‌تواند اقدام به بازخرید اوراق قرضه کند، برخی از اوراق دارای شرایطی هستند که به خریدار امکان می‌دهند اوراق قرضه را پیش از موعد سررسید با همان ارزش اصلی اوراق، به فروشنده بفروشد. این کار را در هر زمان نمی‌توان انجام داد، با این حال فروشنده باید از پیش برای آن زمان‌بندی کند. گاهی اوقات کسانی که مالک اوراق هستند، هنگامی که نرخ بهره رو به افزایش است آن را به فروش می‌رسانند تا بتوانند پول خود را در جایی که می‌توانند درآمد بیشتری کسب کنند، سرمایه‌گذاری نمایند.
• اوراق قرضه‌ی قابل‌تبدیل (Convertible Bonds): گاهی اوقات اوراق قرضه را می‌توان به سهام شرکت صادرکننده تبدیل کرد. هنگامی که اوراق قرضه‌ی قابل‌تبدیل صادر می‌شود، دقیقا زمان و قیمتی که می‌توان آن را به سهام تبدیل کرد، مشخص می‌شود. این نوع از اوراق قرضه معمولا در ابتدا نرخ بهره پایینی را عرضه می‌کنند اما سهام عادی بالقوه بیشتری را به دست می‌دهند.
• اوراق قرضه‌ی تضمین‌شده (Secured Bonds): اوراق قرضه‌ای را که توسط یک وثیقه تضمین می‌شوند، اوراق قرضه‌ی تضمین‌شده می‌نامند. این یعنی شرکت یا آژانس صادرکننده‌ی اوراق قرضه، پول یا دارایی کافی برای پوشش ارزش اوراق صادرشده را دارد. اگر شرکت صادرکننده ورشکست شود، پول یا دارایی‌های شرکت به افراد خریدار اوراق داده می‌شود.
• اوراق قرضه‌ی تضمین‌نشده (Unsecured Bonds): این اوراق توسط وثیقه تضمین نمی‌شوند. تنها تضمین این اوراق، اعتبار شرکت یا آژانس صادرکننده‌ی اوراق است. اوراق قرضه‌ی دولتی تضمین‌نشده‌اند؛ زیرا خودشان دارای اعتبار کافی هستند.

اوراق مشارکت

اوراق مشارکت نوعی اوراق قرضه است که در ایران توسط دولت، شهرداری و شرکت‌های دولتی یا خصوصی برای تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی، تولیدی و خدماتی کشور منتشر می‌شود. دستور‌العمل و ضوابط انتشار این اوراق بر عهده‌ی بانک مرکزی است. تنها تفاوت اوراق مشارکت با اوراق قرضه در این است که پول‌های دریافتی از صدور این اوراق تنها باید در طرح‌های مشخص عمرانی، تولیدی یا خدماتی به کار گرفته شوند؛ اما در اوراق قرضه، برای صادرکننده محدودیت خاصی وجود ندارد.